NKK 2ND FELICITATION HUN TELKHAK PATNA THU

NKK 2ND FELICITATION HUN TELKHAK PATNA THU
by Valte Ginkhenpau

June 22, 2019 zinglam dak 6:44 in u Thang Johnson Ngaihte, FS (EBCC), Imphal ka call hi. Sawtpi a gin nung in leng la lou nilouh hivaw. La lou ding hita inte chihbawl a ka lungkiak sim nung in hon dawng kau a, ke'n leng Lamka a hunzatna khat a telkhawm di'a kiton ut ka hihdan ka hilh pah hi. Lemtang thei ding a hihdan a hon hilh zoh in dak 8:45 vel tan a Paite Veng, Imphal apan hong kipankhe phei ding chih hon gen a, ke'n leng kei omna lam Airport Road lamnawl a ana dinngak ding ka hihdan ka hilh hi.

Hunseh lap thei ding ka hi chih ka kitheih man in ka lungmuang a, huchi in ka sepna Imphal School of Preaching, Imphal mun a zingkal class ka laak pen ngeina sang in minutes 15 in ka tawp baihpih zaw hi. Ka zi leh ta mun dang a omkhia a hihman un ka an ding ka kihuan ngai a, class apan inn sung lut phet in anbel ka suang pah vitvit hi. An huan kawmkawm in ka vante ka sa a, tomchik sung a kisa zou in an leng ka min pah hi. Ka ne zokzok a, ka nek zoh in kuangte sil mengmeng in ka kihahsiang somsom hi. Dak 8:42 geih in call hong pai a, ka zuih ding pen in hong kipankheta ahihdan hon hilh a, ke'n leng ka nungpuak kawlzal kintak a la in lamlian lam ka delh pah hi.

Lamkal ah nuamtak in ka houlim tou nilouh ua, Ngaljang khua toh kisai ban ah khomite tanchin khawng bang ka gen uhi. I.B. Road, Lamka a om Synod Hall a neih hi ding chi ahihman un huai mun ka zuan paisuak ua, zinglam dak 10:15 vel a tung himahle ung mi khat-le-nih kia ka galmuh uhi. Zinglam dak 10:30 a pat ding chihdan ahihman in Hall a lut lou phot in I.B. Road a om EBCC-te' DS quarter ah ka va khawl phot uhi. Kong tung a min kisuang ka etleh Rev. V. Thangkhangin chih kigelh hi. U Johnson makaihna in ka lut ua, zindousiamtak mai in inntekte'n hon na vaidawn uhi. Ka tutna kiang ah Pathian  thu lam toh kisai laibu bangzahhiam om a, huaite lak ah William Barclay bawl pen la in ka en zualzual hi. U Johnson in zun a va thak kal hiam in inntekpa'n, "Na min Ginkhenpau maw?," hon chi a, "Hi, Valte Ginkhenpau ka hi," chi in ka dawng hi. Innteknu'n, "Aw, huai laigelh zel pen maw?," hon chizui pah a, "Hi. Lai khawng mawk gelh zelzel mah ing ei," chi a nuikawm in ka dawng hi. "FS toh n'ong kizuihlut uleh Meiteite ding hon na sakbawl man i vele," inntekpa'n hon chi nawn a, bangmah gen nawn tuanlou in ka nuihsan heuhau hi.

Thu dang tuamtuam tamlou bang leng ka houlim zek man ua himahleh inntekte'n pawtna ding a neih ban uah kou telna ding hunzeek ngei leng ching ding hita ahihman in kou leng ka dingkhia uhi. Amun ka tun un kong ah Michael Guite in feltak leh nuihmaitak in chibai toh hon na vaidawn hi. Hall a ka lut uleh chial a omte leh mipite lam apan a tung masapen ka na hilai uhi. Khua lum sim ahihman in biching zawn a kikhai kizaapna nuai zawntak ah ka tu pah ua, ka maizawn ua baang kitaak ka simleh "NGALJANG KHOMI KIPAWLKHAWM" chih liankhop in kigelh a, anuai ah leng a mun, hun leh ni chihte a kigelh ban ah "2nd Felicitation, Danbu Honna leh General Election" chihte leng kigelh hi.

Huchia ka tut nung uh sawtlou in mipi leh makai ban ah khomi taltak deuhte leh tuailai deuhte bang hong tung siausiau uhi. Kipak leh nuihmai kawmtak a kichibai sauhsauh in, kimu vaang mahmahte kimu in, kitheichian nawn lou a kimelhaih simsimtate bang  kitheichian thak in maitaitak in ka om uhi. U Ngaihlun leh u Haunu chihte ban ah Pa  Khampu a hong tun chiang un, mipi ngakna kawm in, Ngaljang Laapi zilna leh sakna hun nuamtak hon neihpih uhi. Kei bang in ka sakkhak patna ahihman in nuam ka sa a, tamveipi hon sakpih ahihman un kei nasan in leng a kaih ka thei sim nual man hi. NKK Chairman Pa Jamkhomang Guite @Jammang bang lasak ana siam huntawk ban a aw hoih luapi khat nei a hihlam ka theikhia hi. NKK Secretary Pa Pauzamuan ngei leng om maimai lou in kipei vitvit a, NKK heutu dangte leng kipe zou in fel thei mahmah uh ka sa hi.

Hunzeek pat hun a pelh toh kiton in Comperes tegel Tg. Michael Guite leh Lia Manjoukim aw zak in hong om hi. Siam leh nuamtak in hon makaih ua, tan neite'n leng amau tan chiat hoihtak in hon semkhia uhi. Hun honna Upa P. Thiaukhan in nei a, huaizoh in laapi phuaktu Pa Kham makaihna in mipite'n Ngaljang Laapi nihvei a kizom in saksuakna kinei zuazua hi. Pa Biakmuan Laingek makaih NKK a Education Department lamte'n tu 2019 a Board leh Council tuamtuam nuai a Class X leh XII a lohchinna ngah mi 27-te kiang ah kizentak in theihpihna laipek piakna nei uhi. Hasotna leh Thumsakna Rev. Thang Johnson Ngaihte, FS (EBCC), Imphal in thazohtak leh nuamtak in hon nei hi. Huai zoh in NKK Danbu honkhiakna Pu Dr. L. Guite, CMO, Pherzawl in nei in a latkhiakna Upa T. Liansuanpau in hon nei zom hi. NKK vaipaw ding teelna leng om a huai hun ah Election Commission lamte'n feltak in vaisaina hon nei uhi. Numei leh pasal simkhawm mi sawm-le-khat teelkhiak ding chih ahih toh kiton in Jamkhomang Guite, Pauzamuan, T. Liankaplun, Jambiakmuan, James Guite, Thangkhannun, Siambiakhoih, Chinzapau, Goumuanlal, Khamkhankhual, leh Khenmuan telching in om uhi. Amaute nnagotna Upa N. Thonkhojam in nei hi. Deihsaktak a thugenna hun piak a a om man in hiai gelhtupa'n leng hun zang in, tutung a MIL-Paite a marks 80 tunglam mu pasal thum leh numei thumte kiang ah eipau a a tangthubu bawl "Nang Kia Na Hi" kichi kipahpih etsakna leh Paite laipau ngainate hanthawnna in khat chiat pia hi. Amaute ahihleh Ningthianhoih (90), Tracy Niangnunmawi (89), Chiinngaihnem (86), M. Thangbiakson (86), T. Lianmuanlal (86), leh Kamkhansiam (86) ahi uhi. Finance Report Pa T. Kaplun in pia a, Pa Pauzamuan in Secretary report pia hi. Kipahthu genna Pa James Guite in a neih zoh in hunkhakna leh singpi latna Upa L. Tualthang in nei a, hunzatna khelahtak in kizou hi. Hunzatna hun sung ah a kallak in khomi lasiamte'n zaideih awi ziahziah mai ua, kuama'n chimtak man lou hi. Program hong bei hialleh ankuangluina a omleh chihhuai hong bang hileh kilawm zezen hi.

Thu khonung kizadan in, hiai hunzeek a lohchinna di'a sum-le-pai thohtu tamtak om uhi. NKK Secretary thusuah kimudan in sum thohtute ahihleh Pu Pumzamung Guite, Pu N. Gouzakap, Pu Dr. Liankhojam Guite, Pu P. Ginkhanpau, Pu N. Khenmang, Pu Khuppi @Japheth L. Paite, Pu Siamkhanmuan Guite, Pu Jamkhomang Guite, Pu L. Khamkhanthang, leh Pu G. Thawngchinthang ahi uhi.

Genbeh zuallai leng, Ngaljang khua ahihleh khua kumluitak khat, kum 1933 pek a ana kisaat ahi hi. Myanmar (Burma) toh India kigamgi zul a om, Manipur gam a di'a khua nawlnung pawlkhat ahi. Tedim Road tawn in Behiang apan lut theih a, a langkhat lam ah Guite Road tawn in Enpai apan in leng lut theih hi. Ka neulai a ka va hohkhak seklai in bel gari om mumal naikei a, khe ngen in kitungsuak tangpi hi. Tuchiang in bel gari bang leng nuamtak in lutsuak theita chi uhi. Kei pianlai leh hohkhak hunlai in Pu Kamkholian Guite in khua Hausa hihna len hi. Ama'n ka pa ngai petmah a, ka pemkhiak nung nasan un leng Singngat a ka inn uah hong zinkhak chiang  in hong baang teitei sek hi. Amah om nawn louh nung apan tutan in a tapa Pu Khamkhosiam Guite in Hausa dinmun lentou hi. Khua hausate vaihawm siamna leh khomite a it siamna ziak un tutan a teenglai khomite leh ana pemkhesa khomi tamtakte'n Ngaljang khua it in ngai mahmah lailai uhi. Huai kia hilou in, "Ngaljang Khomi Kipawlkhawm" chih kipawlkhawmna bang leng kuapeuh in ngaihnat kholoh zou hial uhi. Hiai anuai ah houlimna saulou i taklang ding. "...Khomite'n na hon poimoh uleh man gige ka hi... Hon kingaihlai teng teltel ding himai..." -Rev. Thang Johnson Ngaihte "Tuni hun zatna nuam mahmah ei... Upa lua hi naikei mah leng nidang a Ngaljang khawng hohlai a lawm, bawng lem kineih a suangtum kaihpihte khawng muh chiah zaw lung bang a hong leng mahmah mai hi... Laapi sak chiah zaw nidang a i lawmvual ngaih mahmah hon na mualliamsansa lawm Thangliankap leh Thangchinlian khawng phawk dudu in om mai veh o..." -Biakmuan Laingek "Ngaljang Laapi sak chi'a khitui in hon pumtuam peppuap in nuam hetkei ei. Tuni kei hun zang theilou hial ka hi... Behiang lam manoh a pai in Nahtanglui peel zek a OK Dakmual phei i tun a khua kigalmuh kik. Khua a omte aw kiza chiaichiai, ak bang khuang ngelngel, ui bang ham chiaichiai, kap pempom a maban suan ngai... Neulai a vasa beng in kawlzal dimdim a sailungtang kuah. Vasa mat chihle om manglou, vasa beng chuh hi deuh gige chih khawng hi..." -Jammang Guite "Ke'n leng ka manghilh theih louh khat k'on gen deh. Naupanglai a Ngaljang hong kizin. Ka Nu Nem-te toh kikhawm. Tawp a Lalsiam (Nanglalsiam) lawi in, 'Mikhualnu man ding!,' chi unchin putekte chiangkhun khat a ka khe hon kai gonggong uh. Kilau hita ven...! Haha... Ngaljang hoh utna lam a phal louh simpipi a i zin teiteileh ki-accident dek zomah." -Kimboi "'Sangak bu ka luah, ka luah' chi a khosung a kimawl vengvunglai khawng ngaihhuai ei... Tu'n lah va pai lengle daih in daita..." -KL Guitong "Pu Kam huan a vasa beng nuam ka save. 'Pu Kam' i chihleh Nengkhanthang bang inle a pa peuh 'Pu Kam' chikha mai akeimaw, gawp ngingei a." -Ngaihte "Ka neulai a ka theihgige khat, school a siing puak kithang law mahmah, a beubeu a kipua hiveh aw. Siing bang nam vengvung zezen. Sir-te'n ni khat hong check uh. Table bang dim zou. Kg. 3 lam chu pha lawtel ding... Teacher-te kuan ma teng kimawl kihiden mai. Pasalte bang a khel thei uh ei, i ling khunte bang hong hihpuksak pahpah. Huai hunlai khawng nuam himai." -Lun Guite "Khua a TV omlai a Pu Kam-te singkhuah, TV etna di'a nitak teng a kigu." -Muani Valte "Kei leng Gousuan in kelkum tohna a ka khutme-u hon tohsakkha... Tutan kawi ngiungeu lai. A toh laklohlai, a saaite va thaikhiak kilawp baih deuh chu kihi maithei." -SiamEsNgaihte

Khua ngaihna a thu kia hilou in Pa P. Tuanzakham in Ngaljang khua kum 60 chin lopna neih kum 1993 in laa ngaihtak "Mimbang Pianna Vangkhua" chi in ana phuak hi. Hiai laa mah tuh Ngaljang Laapi chih minpha piak in om hi. A lathu hiaibang ahi:

1. Mimbang pianna vangkhua kilbang khanna, Chikleh lung in ngilh ni om diam? Huihkhi siang lenna gam ngai in don veng; Pianna vangkhua ngaihna tul ngeilou ding.

(Sakkik) Kholhpih i tun-le-zua, chin-le-tuaite, Tangbang damlai teng mel i kimu. Phamsa teng zong zuang hong thouleh chi'ng e, Ngabang lengkhawm zai deih awi khawm leng maw.

2. Hun kidang, mualchih ah lengthe hong khuang, Tullel dawn ah lawkta hong tau. Lawmvual khensate'n lailung hon len e. Ngai in malbang kou zong sulhei lou ding.

3. Pi-le-pu phamsa teng zuang hong thou aw, Satsa gam lei thangbang veh aw. Laukha in hong leng aw, malbang kou ung. I vang khuapi lambang pakkhawmve ni.

4. Singkhual a ngabang bual in ka hei zong, Theibang sen a heina ngai veng. Singkhua nunnuam a heina om tuanlou, Pianna vangkhua lawmvualte mah ngai veng.

5. Vailou kuanna tuanglam a nih kaa ah, Khaubang chiah masa kitheihna'n; Nahsawl sep ding a tong i chiamkhawm lai, I sinlai ah vaibang thamden e, lawm.

6. Sunni tum ding lentukuam liap dildial, Khohlou mazap lan bang nga in, Saulam zuan lia leh tang nuihchiam lelkhawm; Chikleh lung in ngilh ni tuang tung lou ding.

Eh! "Ngaljang" chih min khiakna na ngaihtuahkha ngei hia? Nidanglai pek in "ngal," khenkhatte'n sangal a chihte uh, ana tam petmah a, huai "ngal" honpite bual tamtak omna "zaang" genna a "Ngaljang" hong kichi ahi. Tuchiang in bel ngal bualna zaang hi nawn lou in Pathian in deihtuam biik a A siam mihingte bualna zaang hong hita hi.

©Valte Ginkhenpau, 2019

WhatsApp Image 2019 06 24 at 12.20.32 PMWhatsApp Image 2019 06 24 at 12.20.33 PMWhatsApp Image 2019 06 24 at 12.20.33 PM 1

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.