NAM-LE-GAM VAI: ABUL PANPAN HIHANG!

NAM-LE-GAM VAI: ABUL PANPAN HIHANG!
-Upa Chinsum [This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.]

chinsum

MP seat 1 (khat) leh MLA seat 6 (guk) khawng tuh thei a, hamphatna tang - Manipur tanggam huamsung a om CCpur district opkhum, pau kitheituah, tunnu khat zuapa khat’ suante’n kum 5 paisa a ADCC ofis phot-hing a hong om a, MDC seat 24 (elected) + seat 2 (nominated) luah thei leh huai ofis apan sep theih zek hong om cia’n,  ADCC institution mi tamtakte mit tukna a hong hita. MP 1 leh MLA 6 khawng puah mai di’a thu baihlou, amaute leh mipite kal a ding di palai, standing in the gap, MDC teelna hongtung dek a candidate hunkhop hong om khawng, ci taktaka panla vote zong hong kibehlap khawng, thu kipahhuai ahi. Gamsung khantouhna leh masawnna vai-a gual tawh tanbang I kimna di’a, abul panpan hihang, guai. Tak-heh!

Heutupa N Gouzagin, Ex-MP in a damlai in gen (saying) khat na nei cih mi’ gen zakha ing. Tua bel: “Ei lak I et leh, laisiam leh khuaknei masate’n Laisiangthou sin (kumpite’ Kumpi naa seem), a zom laisiam leh khuaknei mahmah pawl khatte’n Civil Service leh central service examination tuamtuam pia, lawhcing (solkar buhpang kop a seem); a thumna pawl – I gensa pawl nihte a tel kha/ lut khe geihlou - te’n simleivai saitou neknek dan sim kihimai in…I khawtang dinmun, simleivai (politics) saina leh kivaipuakna ginalou ahi na cih ua leh le ci dik kha diing na hi uh!” Pu Gouzagin bel nam-le-gam it mahmah, ci-le-kuang khentuamlou, namdangte lak a le lungsim lianpi nei a kipumkhatna mahmah deih mi ahi.

A’ ji Pi Nemkhoching in A Tribute to Mr. N. Gouzagin, Ex-MP (1930-2004) laibuta sung, pekmai 8na ah hici’n ci: Genthei taka amah kitoudelh a khangkhia ahi. Genthei leh tagahte hehpihna a neilian mahmah a, a neihlouh tan a mi panpih ut leh panpih nuam mi ahi. Hauhsak himhim ana tum ngeilou; mihiai chih bang le lawh zelzel sek mi ahi. “Ka mite hausalou ua, kei hausa theilou. Sum in vaihawm di chi le’ng ka mite sum sanga Meite leh Vaite’ sum lianzaw ahi” a chisek hi. Fencing hoih neilou, gawpum gate maimai ah Pathian in bittak in honkem a, lungmuangtak in ka ihmu sek uhi.

March 1, 1930–May 11, 2004 sung leitung (siatlei?) a hon dampih, Pu Gouzagin in BA (Bachelor of Arts), 1963 kum in na zoukhia. Khangthak thu-kan, thu thei-ut tettette khualna in Pu Gin’ pankhaknate taklang dihdih ni:-

1.Solkar naa semkha mi citak ahi:
Medical Department, Manipur Government nuai ah pharmacist kum 6 (guk) sung a seem (1954-1960);
Manipur Govt nuai, Medical Department mah ah kum 3 (thum) sung LDC in a seem (1961-1963);
Huai Medical Department mah ah kum 4 (li) sung UDC in a seem (1964-1967).

2.Khawtang leh Simleivai a kihel-khaknate:
Manipur Tanggam ah Village Volunteer Force (VVF) pianna di’n pan ana la (1968-1971);
Tuhtu omlou in Paite National Council’ General President a cing (1969);
56-Thanlon A/C ah MLA (1972-1973, 1974-1979) a cing. Tua hunsung in;
March 1974 to July 1974, Minister (Development);
January 1976 to July 1977, Minister (Agriculture and Vety. & A.H.);
1974, Deputy Chief Minister.
January 1980 to December 1984, 7th Lok Sabha Election, Outer Manipur constituency apan Congress-I ticket pansan in teelcing in a om.

Pu Gouzagin’ lawm hoih leh khantonpih, amah madeuh (1927) a khawvak mu tuh Rev. T Jam Khothang, BA, BD, M.Ed (USA); SSPP GHQ in “I minam a ding in, NAMPA; I saptuam a ding in, SIAMPULIAN; Siamsinte ading in, SINSAKTULIAN, leh Lailam khanna ding in MUHKHOLHNA KHUAMPI ahi” ana cih pa uh ahi. Heutupa Jam Khothang in hon dampih sung December 11, 1927-February 22, 2004. Heutupa Jampu in KHRISTIAN TUAILAI LEH POLITIKS cih thupi pansan a a’ gelh, pu Th. Khamneithang Vaiphei editor-na tawh suahkhiak ZOMI BEACON Premier Issue (1995/I), pp. 36-38 sung ah tuang. Tua thugelh apan eukhiak tamlou kha:

“Mi’n a tan ding ua kilawm a tan louh chiang un, kineksiatna (exploitation) bang om chiangin, kinuaisiahna (oppression) bang om chiang in, mi’n innmun-loumun hon suh a sawm chiang in, chin tawh ha tawh a pang sek uh. Revolution bel kipumkhekna ahi, thil himhim a. Eite’n I kul mahmah bel khawphawkna, a diakin politiks tawh kisai-a khawphawkna (awareness/ consciousness) ahi.

“Mihingte’n mawhpuakna I nei, I khantouhna dingin. Hiamhei leh galvan hiam hatna solkal bel muan ding ahikei. Pathian muan ding ahi. Israelte bang zong galdou thei chiang a kigalvan ding uh Pathian deih ahimawk hi. Tungleng vasate zong nna sem lou a Pathian’ vak a kichi a, singjam khawng a kam kasa-a lungnou ngak mai ahi sam kei ua, jingkhangpi a thou a, lungnou zong a nitum uh ahisam.

“Khristian I hihna in khalam thil a khawphawkna honpiak bangin, salam thil ah leng khawphawkna hon piak ding mah ahi. Nang a phawk masa dinga kilawm na hi; a sem masa di’a kilawm na hi; bangkim ah matawng (pioneer) dinga kilawm na hi. Ke’n ka lamet gige bel, I tuailaite lak ah, Pathian lau mi politiks lam sai a Makai ding tampi hon sam ding, chih ahi. Saptuam a semte bel sapna chi khat tangsa ahi ua; ahihhangin sinsakna – politiks leh nekzonna lam – a pe thei lai uh. Tuate’n politiks tawh a thuah zou kei ding ua, sapna tuam ahihmanin, a kop uh leng a hoih kei ding. Ahihhangin, politiks apan kihep siang sipsip ding chihna bel ahi sam kei. Khawphawk zaw dinga lamet ahi lailai uh a, thil hoih ah mi a lamkaih theihna uh om lua hi. Pathian zawlnei (kamsang)te’n kumpite, galkapmite a thuhilh sek ve ua le; kumpite’n zong Pathian deihlam theihna dingin zawlneite a dong zel uhi.

“Nang Khristian tuailai, banglam a Pathian nasem dingin sapna na tanga? Politiks tungtawna Pathian nasem ding na hih leh muanhuai takin sem in. Politiks Pathian nna ahikei chi ke’n. Tua banga na chih leh, kumpi nna (government service) leng na hih thei tuan kei ding. Khawdak inla, bil dawh in. Na mi leh na gam adingin bang na hihthei a, ngaihtuah inla, sem in!!!”

Phamsa heutupa Jam Khothang in, “Eite’n I kul mahmah bel khawphawkna, a diakin politiks tawh kisai-a khawphawkna (awareness/ consciousness) ahi” ana cih, amah gen hunlai sanga kikhawphawk zaw dawmta himaithei maw. TOUPA hoih hi. Sepna a seem hoih, tunga mi leh nuai-a mite deihsakna tang, kaisanna leng ahunhun a ngah hinapi, sapna (calling) ciangtak tan ziaka sepna nusia (voluntary pension la) a tangpi-tangta naseem di’a kipan, TOUPA ompihna tang mahmah bang le eisung a om panta hithei ahi, unau. Ki-om tou zel lai diing le hithei, ci ua. A ngaak zoute’n thupha ngah. Mahni khua-le-tuite’ haksatna mu, telcing (MLA/ MDC) heutu khat hile’ng amaute panpih theihna hauseem kha diing ka hi, ci’a heutu/ MDC dinmun mitsuan lellel (sapna tang maw, tanglou?) I neih khiukheute uh ziakin TOUPA min I phat hi. Hallelujah!

A’ hehpihna tawh hiciang hontun, I biak Toupa Pasian bel kinawh ngei vetlou, hinapi alah, hunlap leh bawlkhial ngeilou Pa ahi. Akua-akua, mipi lam hi’n mipite’ haksatna dawn ut, dawn theih zah neih kineem a phe-tettette hitale’ng, ngaakzawhna leh TOUPA’ deihlam bang ahia.. cih zon a, tua theihkhiak i poimawhpen uh ahikha diing; “TOUPA, thu gen in, Na sikha in a ngaikhia hi” (1 Samuel 3: 10-12) cih vual tak kha.

Ka dinna mun Chennai (TN) khawpi kongzing ahi. Ani March 14, 2015 (Kiginni). Huan, kihei a ka dinna gal lampi langkhat lam ka et leh, Swami Vivekanand lim (portrait) lianpi kitaak ka mu a, tua lim zul ah SV’ thugen point 3 (thum) kigelh hi. Mimal thupi leh minam thupi suahna di’n thil thum poimawh: (i) Thuneihna tawite thil hoih seem di’a kiman/ kimin mahmahna, (ii) Kimuanmawhna leh hazatna tellou khawsakna, (iii) Om hoih leh hih hoih sawm mi kuapeuh panpih ge-gepna. | Thugelh simtute, Vanglian TOUPA’N hon vualzawl ciat hen!

Salem-Gr-in-front-of-the-Hotel

<<<28052015>>>

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.