Sihna

(Hiai thu ka thugelhte kaikhawm a abu a bawl hun a om zenzen leh huai a dia ka sit ahi a hilele ka pa’n a hon sihsan ziak in tu’n hiai ah k’on luikhe mai hi.)
Sihna toh kisai nidang a heutupa (P) T. Thangthuam in a gelh ka simkhak lam ka thei chiaichiai hi. A thugelh pen ‘Catacomb Martarte’ chih laibu, amahmah in a lehkhiak toh kithuah hi’n ka thei a, a thutun bel ka thei lawtel nawn kei. Kenle hiai ah ‘SIHNA’ chih thupi zang a thugelh utna ka neih sam man in k’on gelh hi.

A nam leh jat a et in eilawi sih thangsak pawl tak hi’n ka kithei hi. Zomi a kiminloh deuhte houh sih kidem diak bang ka kisak hun a om zawmah hi. Dimapur bang, Lunglei bang, Tlabung bang a ka om sung in eilawi bang zen a misi a neih lam uh ka thei khol kei hi. A milip et a mi dangte’ sang a tamzaw-le hi kholloute i hichi sih-sih mai uh ka ngaihtuah chiang in lamdang ka sak hun a tam hi. Meiteite a khanlohna uh khang thum (third generation) bang ahita a; Luseite khang nih piching ahita ua; eilawi bel a khang nihna pan dek lellel ihi uhi. Hiai hi pan lai e, chilou in i kisih huan mai ua, khang nih piching tung man lou a i sih bei khak di uh bang lauhuai ka sak hun a tam hi. Himahleh, hiai toh kisai bel ka gen ut pen ahi kei, ka patauhdan k’on taklat thu lel ahi.

Sih thangsak, kidem-bawl bang hial a i ot utoh teh in i pastorte bang un si in a ‘khamuanna thugen’ hiam ‘thutak genna hun’ khawng ah gen di a tasam het kei vanglak ua, hoih ka sa veve hi. Pastor dangnal deuh ngen nei ihi di ua aw, ahihkeileh Pathian a kipan a message muthei pahpah uh, chih tanpha theih haksa ka sa mai hi. Tang tel a apan khaklouh tawp a LST a kigen tawl/gim mahmah, LST tang, ‘Mihingte’ a dia khatvei sih di sehsak ahi, huai nung chiang in vaihawmna a om di’ chih Hebrute 9:27 ahi. Huaiban in, I Korinthte kiang a Sawltak Paul laikhak bung 15na bang a kilumlet mun pawl ahi nawn hi. Sam laibu a, ‘a misiangthoute sihna zaw Toupa ngaih a manphatak ahi’ chih bangle simkhak tang mun pawl ahi lai di. Hiai bangle ka gen ut pen ahi kei lai. Huaiziak in k’on panta di.

Eimite, i sakhaw biak uh kibulphuhna dia LST neite ihi uhi. LST a laibu masa pen Genesis ah thu tam kigelhman hetlou napi’n mihing’ pukna, khemzoh a a-omna a kimu pah hi. Huai pukna tuh Pathian hamsia in a zui a, ‘leivui a kibawl, leivui mah a kik di’ ahi mai hi. Adam a kipan a Noah tan a khangguipi kisuite a damsawt thei mahmah ua, kum 900 val ngen in a tuat theih hi. Adam a kipan Noah tan khang 10 ahi a, huaite’ damsung kumte i gawm aleh 8575 ahi. Khang 10 a kaihlual (average/aggregate) in kum 857.5 dam chiat uh a suak hi. Hiaite’ lak a hing-dam a Pathian in a lakmang, Enok, kum 365 kia leitung ah a khawsa hi. Enok tellou a Adam a kipan Noah tan a damsung kumte uh kaihlual hileh kum 912 dam uh a suak lai hi. Hilele ‘leivui a kipan a kibawl, leivui a kiknawn dia’ thupiak a om na nana tuh a si thouthou uhi. Si lou a van a laktouh a om hi a kigen Enok leh Elijah, chihlouh LST a min tuangkha teng si uh ahi ngei di, chi’n a ngaihtuah theih hi. Hiaite ziak mah a Hebrute’ kiang a laikhaktu in ‘Mihingte a dia khatvei sih di sehsak ahi’ ana chi mahle hi di’n a gintakhuai pah hi. Sih di sehsak (appointed) i hih miau uleh sih di mah ahi. Mihingte’ a dia i mohpuakna uh hi ahih chiang in, i chih mai uh a ngai hi. A pumpelh theihna di lampi lah mihingte’n thei tuanlou ihih chiang ua, chi’n kihehnem theile houh a hoih diam aw, peuh ka chi hi.

Greek-te’ khanglui-tangthu (Mythology) a kipan a kilasawn, laibu khat a ka simkhak, a laibu lah ka theih nawn louh ah hichi’n a kigelh hi. Nupa kop khat, ki-it mahmah a om ua; a damsawtna pathian un deihsak mahmah in, ‘na deihdeih uh hon ngen un, hon pe di ka hi,’ a va chi hi. Amau nupa inle ‘sihtheihlouhna hon pia in,’ chi’n a ngen ua, a pathian un ‘awle, na sitheikei di uh,’ chi’n a nget uh a pia, a kichi hi. Huai ah, huai nupate’n ah tek theihlouhna a ngen kha kei uhi. Huchi’n sitheilou in a hing-hing tamai ua, amau tegel lah tek deuhdeuh ahih chiang un a ning uh a kitel a, atawp-tawp in a pathian uh kiang ah ‘sihtheihna’ a ngen thak uh, a kichi hi. Sihtheihlouh, chih bangle tek a vuai di hilou bang hile uthuai lel di mah a suak hi. Khatvei-vei i ngaihtuah leh tek a vuai a buaipih ngai nilouh dia om sang bang a houh sih telhuai zaw di a dia aw, peuh a chihhuai hi. Bangteng hileh tel in telta keile, mihing a i piankhiak ngal ua ahihleh i piankhiak ni ua kipan a sih di masuan pah i suak uhi. Huai ahih dungzui in lamzuih, tuai-sih, khan-sih, chih bang a om pah zawmah hi. Kuate hampha ahi deuh pen di ua, chihbel gen theih ahi kei.

Mihing a piang peuhmah kum hiaizah a chin chiang a si lou di, chih a om kei; hiai/huai mun a si lou di, chihle a om tuan kei; huai ni chiang a si lou di; chih a om kei lai a; hiai bang hun (zan/zingkal/sun/nitak adg.) a si lou di, chihle a om kei zawmah hi. A buaihuai lam a i ngaihtuah leh buaihuai tak ahi a; vangtahhuai lam a i sut lelah a vangtahhuai mahmah zel; khasiatna di lampang bang a i ngaihtuah lehouh a khasiathuai petmah hi. Lah, gen theih a om tuan kei. Hon Piangsaktu in a gel ahi maimah ngal a!

Pian leh sih tungtang bang i ngaihtuah leh, keimah thutum in hichi khawng in ka ngaihtuah mawkmawk hi. Mihing khat a piankhiak kichi mahni utthu/deihtelna a piang kuamah i om kei. I deihtelna uh tellou in hiai leitung ah i piang ua; eimah deihtelna tellou mah a si di ihi lai uhi. Khatvei-vei hiai thu i ngaihtuah sau leh thangpaihhuai a bang hi. Lah, bangmah ihih theih uh a om tuan kei zel.

Huan, a si di chiatchiatle i sih didan uh kuama’n i thei kei lai uhi. Tuahsia a si di maw? Natna kin a si di? Ngek sih di maw? Tuai sih di? Sawtpi natna nei a, kep leh khoi ngai a si di maw? Na sa vungvung a si di maw; a na theiman lou a si di? Mi’ khutlum a si di maw; mahni kithat di? Tek-kun a si di maw? Kuamah a theikhol i om kei uhi. Theikhol hile lah kiveng di hang a, silou thei ihi zel uh. Sihna toh kisai zaw theihkholh theih omlou mah ahi pen mai! Hilele, khangluite’ thugen khat, ka nu’n a hon hilh, ka theih lai a om hi. Mi khat in a sih ni di a theikhol a, amahle kiveng in huai ni in inn ah a om hi. In a om maimai a hihman in atawp in ama’nle, ‘hichia om maimai thou ka hihleh heipi k’on tat di,’ chi’n a hih di zong in heipi a va tat hi. A heipi a tat hiam tak in ‘a hiam na hiam’ chia chiamteh sawm a sing khat a va sat leh a khepi a sattan kha a, a si, a chi hi. Thudik hi’n hikei taleh hiai in a hon hilh tuh sihna di kuama’n a pel thei kei, chih ahi. Khatvei, Singngat a, PaThawnte’ in a Ex-MDC Genthanlian leh mi bangzah hiam a houlim uh ka za kha hi. Huai a ahoulimna uah, ‘sih ni di theikhol hile bang i chi di uh’ chih a hon genkha uhi. Genthanlian in a gen, ka na chiamteh khak dik ka sak mahmah a om hi. Hichi’n a chi a, ‘i sih ni di theikhol hile i ngak zou di maw; tua ni chiang a si di ka hihleh chia i sih ni di zong ngak zoulou a kisi zou ding hilou maw,’ a chih. Theih hak mahtak e, i theih dia eite, eima’ deihtelna a hon piangsak lou Pa’n i sih ni di uh i theihkholh louh di ua koih maimah hive’n maw?

Ahi, bangteng hileh mahni deihtelna a hiai leitung a piang ihih louh dungzui un mahni deihtelna ni khat a si thei dia thuneihna piak ihi kei uhi. Hiai thu, chik-tak a ngaihtuah in khasiathuai a bang hi. Bang dia hiai leitung a mihing a piansak a om? I pian ngal leh mahni deihtelna bang a khawsa a, nuamsa a, nek leh tak kiching a, silh leh ten kidaih a khawsa lou a, midangte eng a khawsa di khawng a piansak a om ihi di uh? Hiai chi mahleng, i pastorte uleh Pathian thu gentute’n ah ‘mahni deihtelna a hing dia zalenna Pathian in hon pia ahi,’ chia mahni deihtelna a hing thei dia Pathian in hon hinsak ahi, chih ahi zel hi. Pathian thu gentute’n a gen ulah dik; mahni ngaihdan khat a i koih ulah dik thou, hilele ei’ buaipih a hiai thu veng mawk di ahi hetkei zawmah hi. Mahni hinkhua zaw zatkhelh leh zatdik toh kisai a mohpuakna a kinga ngei mai hi. Hilele, hiai a ka gen thupi pen bel huai ahi kei. Mihing a i pian ngal leh mahni deihtelna a piang kihi henla; sihna tanpha mahni deihtelna mah a sih di hileh, ka chih thu ahi. Lah ahi theilou thil ahi. Nu leh pate lah mohsak theih ahi kei; mihing a hon piangsaktu Pathian mohsak a phatuam dile ahi kei, a poi, chih di hia, hamphathuai? A dawnna di ka thei kei.

Ahi, i si ua, i si zel di uh. Kei hun bangle a hong tung ngeingei di hi. Sihna a tunna mun ah ‘Saptuam sik a thugentu’ hiam, Pastor hiam in hichi’n a gen deuh gige uhi. ‘Laisiangthou in sihna kichi ihmutna ahi, achi,’ chihleh ‘haichi a sih phot keileh...’ achi, chihte ahi. LST in chimah e, dik mah. Hiai thute’n lusunte a khamuan diam? Sihna kichi ka na ngaihtuah zel sam a, sihna tuak a lusunte dah a akah di mah uh hi’n ka koih masa hi. I LST mah uahle misi ana sun tham uh. Jacob a si a ni 40 a sun uh. Himahleh Jacob bel khualzin lampai lai ahihziak a diam ah, a zi ittak Rachael a si a, a sun thu a kimu kei zel. Joseph a si a ni 40 a sun uh. Mosi a si a, ni 40 a sun uh, chihte LST ah a kimu hi. Sihna kichi mihingte i hinkhua uh a beina ahi mawk a, sun a kikahkhum tuak mah hi’n ka thei hi.

Huai ka chih toh kiton in lusunna mun a khamuanna thu gentute’n sihna kichi gen nep deuh uh bang ka sa hi. ‘Ihmutna,’ ‘haichi tang,’ chih khawng toh LST in a tehkak ziak a huaite gen vak mai a lusunte nem di’n ka gingta zou kei hi. Sihna kichi tuh ken, kikhendetna ahi, chinuam ka hi. Leitung damsung kia a kimu nawnlou di, hilou a tangtawn a kimu nawnlou di ihi uh, chih ngaihdan ka nei hi. LST pansan di tangtak bel ka thei kei. La phuaktute’n ‘ Van in ah pai tek le’ng maw,’ achih uleh ‘Kimlouh di zaw Toupa Lai ah na sa’ng’ chi khawng a la a hon phuah uleh vangam a i inkuan i kim uleh kimlouh khawng thei lai dia kikoih hile a kilawm hi. La phuaktute dem ka hi kei, a suangtuahna un a pi dandan a phuak ahi ua, la giltak phuak theite bang a ngaihsanghuai mahmah uhi. Hilele thutak lak a ‘chih gelh ahi’ chih dandeuh a sumkuang chiang keih di bel hi’n ka thei kei hi.

Ka LST pansan omsun hiai ahi. Leitung a Jesu a hong lenlai in dotna haksa pipi Matthai bung 22 sung ah a kipilsak huntawkte’n a va dong uhi. Huai ah Saddukaite’n (Sadducees) a va dong sam ua, ‘Mosi’n, mi ta neilou in si leh, a unaupa’n a zi luah in a unaupa’ a di’n chi a khahsak ding ahi, achi a. Ahi a, ka lak uah pasal sagih a om ua, a upa pen in zi a nei a, a si a, huan chi a khahlouh ziak in a zi tuh a unaupa’ luah di’n a nutsiat a; huchi mahbang in a nihna in a luah a, a thumna in a luah lai a, a sagihna tan in a luah chiat uh. Huan, a vek ua a sih nung un numei mahle’ng a sita hi. Huchibang ahi a, thohnawnna ah amau sagihte’ lak a kua pen zi ahi dia? A vek un lah a nei chiat ngal ua?’ chi’n a dong uhi.

Jesu’n a dawng a, a kiang uah, ‘Laisiangthou leh Pathian’ thilhihtheihna na theih louh ziak un na ngaikhial nak uhi. Thohnawnna ah zi leh pasal a kitenna a om nawn kei a, van a angelte bang ahi zawta di uh. Ahihhang in, misi thohnawnna thu Pathian in na kiang ua a gen na sim kei ua hia? Kei Abraham Pathian, Isaac Pathia, Jacob Pathian ka hi, chi’n. Pathian zaw misi Pathian ahi kei a, mihing’ Pathian ahi zaw,’ achi a, a dawng a. Hiai a Toupa Jesu’ thugen i etleh vangam a kithei-tuah di i hih chi kei uhi. ‘Van a angelte bang hi zawta di’ ihi uh, chih a chiang hi. Ahim-him a, vangam a nu leh pate, ta leh naute a kim uleh kimlouh uh kithei di hileh vangam in nopna nei di’n a gintakhuai thei kei hi. Vangam kichi bangchi tawk in nuam lele huaite i theih lailai di uleh bel mun bukimlou hi thouthou di’n ka koih hi. Hiai thu ka buan ahi kei, sihna toh kisai mah ah k’ong lutnawn di.

Genkholh chih omlou a si mawk di ngen i hih uh bang i ngaihtuah leh khasiathuai diak a bang hi. Tuailai a site lah a hunlou a si, chi hang a; tekkun a site bel ‘a hunta a ahi’ peuh i chih sak uh. A diktak a gen in nu-te/pa-tek kemte bang inle hun sa theilou uh ahi. Kuama’n a pi leh pute uhiam, a nu leh pate uh, ‘a hunta, hon sihsanta in’ chi di un ka gingta thei kei. Kenle ka chi kei bok di. Huai ahi. I kikhamuanna un ‘amah zaw a kum bangle hunta ahi’ i kichihsak peuhset ua hi ve’n maw! Pathian in khang a, piching a, tek a si dia a hon bawl chu vangtahhuai a bang hi. I sih matan uh hat a, sem zou di bang hile, ka chi lailai hi. Hilele a phatuamlou di mah buaipih a hiai thu hon gelh ka hi, chih ka kithei hi.

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.