MIZORAM POLITICS

MIZORAM POLITICS
By Vungzamuan Valte

vungzamuanvalte buktep

Politics kichi manfuh ahi uhia bang ahia? Mizo te a panna vanglak uah chilgiltak in pang gengun ngam mawk uhi. MNF te hunlai in haksatna tampi petmah tuak ngap ua, inn le lou chan ngam hial in Mizo ideology haipih petmah mawk uhi. Huai thuakgimnate agah loupah tawt tawt keimah le uh, awl awl in amau leh amau kivaihawm thei ding dinmun tanin kivawksang zou mawk uhi.

Brig Thenphunga Sailo zangin, political party hattak India laipi vaihawm siamna ziakin dinkhia ua, MNF te sahawl in hawl mang phialphial uhi. Huai in a ground hoihtak bawlkhia a, hamphathuai takin Mizo ten, remna lampi ahon zui ua, awl awl in helna ahon bengdai thei ua, mipite mah in remna deih in buaina ahon nungngatsan thei zenzen uhi.
Huchia political party 2 le 3 omtou ngitnget in, a khenchia P.C. te hat, a khenchia Congress te hat, a khenchia MNF te hat, chihdan in ahong om toutou ua, political ideology kiptak nei in, gampuahna nasep ahong kisiak chiat petmah mai uhi. Tulel lel in, P C te mangthang gawpta ua, athakheng tu dingin ZPM hong dingkhe leuleu hi. A mipite leng party ah ki baptise zou mahmah mai ua, kingik ngik peih mawk uhi.

Tulel a thawm ngaih mahmah te, ZPM ten, louneimite leh singtanglamte nasatak in luh ua, pu Lalduhoma makaihna in dinmun sangtak hong tungtou zou uhi. Amah bel 1977 batch IPS hi a, Indira Gandhi Security a telkha, pi Gandhi sawlna banga 1984 vel a ki resign hihtuak hi, Mizo Accord bawl ding ngaihsak hoih lou chi in Congress nusia a MNF lam ah lutnawn hiding dan ahi hi. Term khat chu MP leng ching kha ahi ngei ding. Awl awl in party tuam hon bawlkhia a, tu in MLA 8 bang neizou dan ahi uhi. Coalition government poimoh hileh bel Dy CM dinmun lenthei ding dinmun ah ding hi, himahleh, MNF lam ahong hatluat guih ziakun poimoh pha lawmlawm lou ding suak hi. Ahia, Mizoram political spectrum/landscape ah bel dinmun sangtak leh poimohtak hiai party in dinmun nei a, Congress te MLA 5 leltak neitute sangin Credible Opposition hong suak phot dingdan ahi uhi. Two party system sangin 3 party system hoihzaw ding bang maimah ta hi.

MNF ten Mizo Accord (1986) zoh in government bawl ua, gamnuai vaihawmna toh government run pen kikhai viau ahi ngei ding a kha 18 sungin kisialpi puk beibui uhi. Huchi in opposition party in om nilouh ua, hingkhe zou nawn dingin gintakhuai lou phialphial sek hi. 1993 election in hih hoih mahmah mai ua, himahleh, Pu Zathuam in Congress lam a lutsan ziakin Congress ten govt form thei uhi. Imi isa te bakah, Pu Zathuam in leng hamphatpih tei thousam ahi ding a MIZOFED Chairman, MOS Rank piakin aom hi.

Huailai in MNF workerte lungkham mahmah mai ua, EX MNA Association khong bawlkhia ua, a heutute tung uah lungkimlou petmah mai uhi. Nasatak a party sung kilok ahi ngei ding a 1994 kum bullam in ka ofis ah MLA 11, taksa a i pate' vualvual dingkhawng ahong lut humhum mawk uhi. Naupang chik kihilai ahihna ah seasoned politicians leh vuallelh ziaka thangpai tintente husa ana dou khak tei mawk chu anuam het kei. Ka worker te uleh ka cadre luite uh thangpai lua ahi uh, khaam zoulou dinmun kahi ua, government lah term 3 hilhial neilou ding kasuak ta ua, rehabilitation sum lah abeina sawtta, kou party heutute leh MLA ten asep dinguh ka zonsak uh ngaita ahi, hon panpih in ahong chimawk uhi. Siam leh siamlouh gentheih hita lou, Lusei pau in ka haam tei bualbual a, as a political party gen dingin na thil tup uh a kilawm kei, sumdawnna chu kuamah kikham lou ahi, vankham ahih lebel sachangtu toh gamsa aki-um zekzek danun, i ki um zekzek mai duchu, matkhak aom leh na thangpai thei kei ding ua, Zingni Thaini chiangin Newspaper ah ahong suak ding a, na party maban ding uh buaihuai zaw di ahi, kana chitei khanglang hi. A upa lamten atheisiam ua, a tuailai deuh ten ahon hehsan mahmah mai uhi. Nitak zanlai in phone ahong ging a Ex MNA kichi ten huchi khachi chih ahong omta hi, lingsim puihpuih kawm in uniform toh Lama Pistol khat pai in, sapkhawm theihtheih samkhawm in gamlam ka manoh uhi. Lampi ah ka kibei zeek ua, ofis zinglam in ka tung thei hamham ua, asun in CID ten ahong kan pah kheukhou uhi. Huchia husa nei ahihna ah, MLA 11 ten ahon subuai nawnta kei uhi.

Term khat ahong chingtei nawn ua, himahleh, Zoramthang mahmah le akam veng zoulou hia bang ahia, a hong kusialpi puk nawn pah beibui zel uhi. Corruption case khawng nei in buaihuaipi in ahong omkha a, dingsuah zou nawn ding vual hilou in 2013 election ah MLA 5 kia anei leklok mawk uhi. Tutung election ah MLA 26 ngut ahon nei ua lamdang sakna in ka dim a, Pu Hawla hi mipiten ek nin a ning hita uh e, chih louh kan gen di avang khopmai. Kei muhdan in party system, cadre base nei a hoihtak a pai ahihna uah coalition poimoh dingin kana gingta tei ringot a😁

Mizote hi a lamdang emem na uh a lompai huhu theihna uh ahi hi. Hindu sakhua ahuat emem ziakun BJP te' mun awnlouh teitei ding chih a policy uh ahi top mai hi. Huchituk a sakhat a aom theih uh phathuai sa ing. Manipur ah bel sum omna lamlam kibelbul huhu mai ahia, kikhiak in aom ngei mai. Revolutionary e bang e ichihte nangawn un MLA politics mah ibuaipih ua, government a Minister te khawng toh i kikawi ua, nuam isa hamham mahmah mai uhi. BJP bang lau hetlou in i boh nuaih nuaih laitei ua, politics ah zaw ideology neiloupi hihang e, ka chichi mai.

Hiai election in Mizo hihna identity a vawksang tuan mahmah mai a, son of the soil theory ahong tualleng petmah mai a, kithutuak tak ahihna uh a etton tak mahmah mai uhi.
Chief Electoral Officer gilou a hawlmang dorh ngam ua, Synod vaihawmna tanpha ah tuailaite maban ding, gam dinmun leh kivaihawmna lam toh kisai hahgen mahmah mawk uhi.
Hiai election in Saptuam/Sakhua lam nasatak in tokthou a, saptuam te deihdan a result suakkhia ahihna ah saptuam in a society uh influence nak mahmah mai ahihna kithei khia hi. Ahia, Pu Zoram in hiai sakhua heutute a sulungkim zou gige diam? Power hon chiam le uh sakhua lam le ahong uang lawzel duam? Govt vaihawmna toh kisai in kal asuankhawm thei duam? Hiai hi experiment tuakpi khat ahi hi. BJP te danin a siatna bulpi uh ahong himaimah diam? Only time will tell...

Hiai election result a suitu ten agen danun, internet khovel a thuleng leh thu kithehthang ten gennei mahmah ahi chi uhi. Kum 2 paita sungin Congress demna leh Pu Hawla demna nasatak in discussion paitou ngitnget a, social media, adiakin MNF te control FB goup te ah hah-soisak thei ngial uhi. Mizo te a pichinna mahmah ubel, social media ah thukhat peuhpeuh zeneitak in a vektun ahon vek a, mawk kihih bukbuk lou in omzenei takin discuss toutou thei uhi. Eiloi bel, khat in thu khat hon gen leh, nialkalh, nak, dem, kou, minlawh toih toih a kitawlem ding ngenta a kikoih, thangtom ngen omkhawm hile kilawm nouhnouh. Hiai vualtungtuanna pen misiam khenkhatte sutna ah, huihkhua a thuvek siamte vualzohna ahi, chi uhi.

Zu zuak phalna toh kisai a, a deihlou pawl (sakhua heutu) tangkoute thuneihna ahong suak ding a, YMA/saptuam heutute khutnuai a kunkun kawm in thunei zouloupi in ahong om nelnul maimah diam maw?

Ahia, Mizo tak a kichei a, Christian tak a Oath Taking Ceremony aneihna uah phattham ching sa ing, Nagate khawng a kithupisak sim na ua, buaina pumpelh nachang theilou a, galmuang lou a om dente leh gamnuaimite thunuai a parallel government neidente toh chu khantouhna lam hileh bang hileh, state nei chiatchiat a kikhai sin khop mai ule.... eiloi zaw gen bei! Nam, beh, veng, sungkhat laina thu a pumbuai, gam le nam chu gamlatak ahi...
PTC ten ina tuinih tei zeuh ua, nidang deuh lai a ka gen sek, ka phawkkhe thak lua... sa-khat leh thu-khat in luang hi le, Mizoram ah deciding factor i hihtheihna uh Constituency 6 beek a kinei ahi......chih😁😁😁

Β© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.