Tuailai Hinkhua

TUAILAI HINKHUA

By Vungzamuan Valte


Pathian in mihingte i nu leh pate tungtawn in tuisik apat Ahon bawlte ihi ua, Amah batpih ngeimai in khawvak Ahon musak hi. A vualzawlnate ziakin mihing in i piangkhia ua, sihtheihna leh manthattheihna tampitakte apat Ahon humbit hi. Aw lawl in taksa leh lungsim ngaihtuahnate ah khangtou hiaihiai in, naupang hinkhua I zangzou thei uhi. Huchin, I khangnou lai melte ihon paihkhia ua, “naupang thu leh hausa thu” chihte om nawnlou in, pichinlam manoh in, I biang khawng uh ahong zau a, I aw khong uh ahong kikheng mawk hi. Bangbang hiam I taksa u’ah kikhekna ahong piang mawk a, mul nei thepthuap khawngin khenkhat I om gemgum maita uhi, huai-tuh tuailai hun kipatna ahi hi. Tuailai hun ichih mihingte hinkhua a hun nuam penpen ahi chile kikhial tam lou ding hi. Khanvual leh lawmngaihte toh kikholhkhawm theihna hunnuam ahi a, lungsim leh taksa ahat mahmah hun ahi hi. Nekmoh leh sepmoh neihlouh hun ahi a, poisakna leng atawm diak lai hi. Huaiziak in, tuailai hun pen hun manpha, hun nuam leh zalenna hun asuak a, I nawkna lamlam hattak in kinawk zou mahmah mai hi. Nu le pate a dingin lametna lianpi a pia a, saptuam leh khawsung mite a dingin tawldamna ahi ua, nam leh gam a dingin kingakna lianpi ahi uhi. Huaiziakin, khovel pumpi ah khangthak a tamna gamte, gam maban nei, gamdangte tung-et, leh ngaihsan' ahi naknak uhi. Hiai hunhoih leh manpha, tuailai hun kichi mihing khempeuh te'n khatvei kaan kituak khalou hial hi, tangval thak thithe, nungak thak thithe chihdan omtheilou a, huchidan hinkhua neikhate bel pathloi, nuthloi kichi thouthou hi. I hunhoih neih sungteng, a zatdan siam mahmah kul leh poimoh hitaget zel hi.

Hun leh nite'n ngak neilou hial in hon pailiampih zungzung zel ua, khangthak ichihte hong kikhek in, nu leh pate dinmun ah ahong ding ua, a thakhek ding in khangthak a hong omtou zelzel uhi. Kum 18 I chin chiangin piching lam ah laklut touh kihi hiven, tuailai pawl ah kihel theita chihna ahi hi. Piching khat a sehna omta chihna ahi a, pichinna lampi zuih ding leh khawhei kilawm, kampau kilawm leh gamtat dan kilawm zuihtouh ding leh sintouh ding tampi a omta hi. Mohpuakna ahong kibehlap toutou a, misi inn a zanhah, hantoh, len'khawm, student vai, khosung vai leh saptuam vai khong ah sepding leh bawlding adim aha in ahong kivual tou dendon maimah uhi. Huchi in, hun hawmdan siam a poimoh mahmah ta a, I theihlouh kar in, ni, kha leh kumte ahong pailiam zungzung mai hi.

Tuailai thahat lai in lunglutna ding leh lungsim lapeng thei ding tampi kituak tou nilouh a, a khenching in futboll kimawlsiam hih I ut a, a khenchiang in music siamte I ngaisang a, a khenchiang in lasiamte I ngaisang a, a khenchiang in mihausa hih bang I ut a, a khenchiang in laisiam hih a officer dinmun let bang I lunggulh a, a khenchiang in sepaih hihding khong I lungsim in a suangtuah nilouh thei veve hi. Huchidan a ngaihtuahna mumallou chikchik leh ut tumta leng neilou a, alang alang a I dian kualkual chiang in, muhtheih leh tuahtheih tampitakte kituak tou nilouh hiven, lampial khak theihna ding tampitak kituak khathei hi.

Lampial khakna hinkhua leh lampi dik zuihna hinkhua ichih in thu tampi a gen thei ding a, I khanvual thuahte, I innsung vai, I biakna vai, I khosung vai, I gamsung vai, I school kaina leh thil dangdang te, I environment in nasatak in, I hinkhua ahon influence lou thei kei hi. Huaite ziakin, lungsim ngaihtuahna chiimtak ineih ngai a, ei a dia lampi hoih leh hoihlou teldan siam angai a, deihsaktute hasotna thute vomtinten dan kisin angai a, kawkhuk a kiak theihna hinkhua leh kilaptouhna hinkhuate awl awl a i kisin touh nilouh uh poimoh hi. Ka omna mun, ka thil hihte, ka hun zatdan, ka khanvualte leh a dangdang, kei a dia hoih mah ahi hia? Hun hongpai zel dingte ah khanvualte phaklouhna in ka nei kha diam? Ka khosakna ding bangchidan in ka kisakhawl in ka ki-seksuah thei dia? Chihdan a kidotna te, i ngaihtuahnate ah neikawm in, aw lawl a kalsuandan I kisin dingdan ahi hi. Nuam asak a sak thoh mai, hunnuam chi a tuileuh a leuh mai, huchidan hinkhua in kawkhuk ah ahon tuaklutpih thei mawk hi. Lunggelna hun, sia-le-pha I theihnate zat hun leh ki-etthakna hun neilou a hinkhua I zat inchu, a break fail pahpah mawkdan ahi hi.

Huaiziak in Tuailaite kiang ah Thuchah tamlou kon nei nuam hi:

NA NU-LE-PATE ZAHTAK IN
Leitung ah, ei a dia I muhtheih, i lei Pathian ahi ua, a hoih uhiam, a sia uhiam, a hat uhiam, a bah uhiam; a hihna dandan ua i pomsiam poimoh mahmah mai hi. Mite a dingin thupi khollou leng ahi kha ding uh, ei a dingin bel ahon suangtute ahi ua, i biak thoh hial kei lele i zahtat ding ahi uhi. Tamtak te’n nu le pate simmohtak in hih gega mawk ua, huai in vualzawlna atan ding uh tangsaklou khathei hi. Vangtahnate i tung ah, ei leh ei kipiaktheih ahi mawk a, nu leh pate simmohtak leh khelboltak a lungkhamsak te’n, a nahlawh peklou phetlou in, a gimthuaknate uh gahsuang lou thei mawk ahi hi. Pahtawina ding mun ah pahtawi thei in, kep leh don a poimohna mun uah kem thei in, kampha leh nuihmai toh pangin a hinkhuate uh zangzousak thei leng vualzawlna nak ahi lou thei kei ding hi.

HUN ZATDAN KISIN IN
Tuailai hunsung a i hinkhua zatdan in i mailam khosak dingdan tampitak genlawk (theisak) thei mawk hi. Hun zatdan siam haksapi khat ahi a, lupna tung a lup ngeunguau, zingthoh hun theilou ichih te’n, midangte toh kitehkhin in, taksap leh mansuah tampi nei pah lian uhi. Kholak a sepding leh bawlding poimoh nei leng hi kholloupi a vakthap gige, carom peuh kimawl nileng, mite dawr khawng a lohtak nei leng hisamlou, va ngakpih nileng gige, poimohtak hihding nei leng hi khatlou a khualzin deuhzut, chihte khawng hun mangsaktute ahi nawn leuleu uhi, hun a pammaihdan thei hile kihuchi khollou hial ding hi. Khanvual ngailawtel te’n hun mangsak ut ngial zawmah ua, ahuntawk lel theih pen pilna bulpi ahi hi. Hun paisate sapkik theih ahi kei a, hunhoih i neih lailai in a manphathei penin zat sawm chiat ni, a kikhel chia zaw, hali femfuam a nuih leiluai kan i tan ding omlou ahi hi. Kuikunguk zen a nungak helhel ten nungakte future ding sesak thei ua, amau mahmah inle hunmangsak tangpi ua, thiltampi a poimoh lou in kikhelsak khanak nak uhi. Kihel chih khemkhem, zi muhna leh pasal muhna ahi khol diah aw?

KHANVUAL/LAWM POLH AH PILVANG IN
Lawm leh khanvual neihlouh a hoih kei a, lawmhoih leh kingaktheihna ding khanvual i neih poimoh lua hi. Lungkham-mangbat, lusun leh khasiat hun neite ihi ua, zawlngaih sunglut a buaitheite ihi zawmah lai uhi. Hehnemtu ding lawmhoih a poimoh ua, nu-le-pate’n a hon nep theihlouh uh, thuguk laguk omthei ahihna ah, numei hi in pasal hitale, khanvual ngaihna ana mahmah sek mai hi. Huchi himahleh, khanvual hoihlou te’n a lawmte uh lampialpih khanak sek ua, thilhoih lou leh zongsattheih thilte apat kiven’siam poimoh mahmah leuleu hi. I taksa kepsiangthou theihna ding leh i lungsim ngaihtuahnate buaisaklou dingin lawmhoih ineih poimoh penpen hi. Guktak laktak chingmi leh khamtheih guihtheih hihmi ahih inchu/unchu, meizial a kihepmangsan pah lian dingdan ahi hi. A kikhel chia, kikhel dimdem, kikhel taktak chihdan ahi, pilvan’ Kankan a om kei. I khanvual/lawmte toh kitaiteh nading a hoih penpen tuh nasep hoih leh siamsinna lam ah kitaiteh ding, a guktak in kidem leng khantouh vai mahmah ding hi, lungsim siangtak toh (competitive mindset).

TUP KICHIANTAK NEI IN
Leitung a piangkhia mihing khat peuhpeuh a mawkna a piangkhia hilou in, Siamtu’n poimohna nei a Ahon siam vek ihi uhi. Tupna kichian neilou hinkhua chu, huih in patzamneng a mutleng dandeuh hinkhua ahi a, bubit theilou mah ahi hi. Mi hih teng lunggulh teisam, siam tumta lah neilou, peih tumta leng neisamlou; huchia hinkhua i zat inchu i tukna ding a thupi vak kei hial ding. Kichilna lam khat bek nei pah tingteng hile, i maban ding hong om in hong kilang khe mai ding ahi hi. A lunglut loupi skul a kikhulkhum sak gige a hinkhua gentheitak a zat sangin, lunglutna khat ineih leh huaipen tuitumtak leh siamneltak in hihpeuh leng khovel ah khosak mohna hial omlou himhim ding hi. Tampitak te’n talent kiselgu inei chiat ua, huai i hatna thuguk a kiselgu pen, i guk-kep nilouh chiangin zatlouh in muihmang thei mawk hi. ITI Saikot/Takyelpat ah va kisekman deuhzek le, mite phaklouh ding kihithei mawk hi. Tupna neih ding ichih hangin khapi a lawm sawm ding chihna hipah lou ahi, i phakchiang chiang ah kisekdan siam leng, ngakhoi a nek zong ding thouthou atung in kipanpah kha hileng, akkhoi a nekzong thouthou ding chih kithei hileng, neulai apat kipanpah ding hi inga, kichi khamoh lou ding hi. Tupna a san’ leh kiakna a sang chihbel genlouh a mang hileh.

Mungbawi Neihguk in anu puakkawm in kongkhak a tuan hong lop khol kei maithei; Pathian in deihna nei in asiam a, siamtu deihna aman athei a, late phuak in, late sa in Siamtu a pahtawi hi. Music video te bawl in mitampite phaklouh asuak mawk hi. Singngat Meet 2011 lai in kuata kuannu a nehnou lou a om ua eita? USA kha 6 sung vingveng adung avai tawnsuak thei ding midang i piang nawn pah khol duam maw; Toupa Lian hi, Toupa Hoih hi!

KI-CHETHEISAK LAWTEL KEN
Mihingte a tuailai hinkhua uah, lungput leh ngaihtuahna lamdang pipi om thei mawk hi. Kisathei, kiliansak, kihoihsak, kithupisak, kingengkhaisak (midangte bangmah ah mulou), ki-chetheisak (ki-luck sak).....kichite a pichin louh man uh ahi hi. Kuamah a kisathei a kiliansak tuan ding i omkei himhim, i nekzonna, i tenna inn, i gari zat, i kicheina leh adang dang a kibang kei chihmanthu lel ahi hi. Leitung ah Vuaktang in i piang ua, vuaktang mah a kiknawn ding ihi uhi. Ek ding buaipih a phesuausuau ngenta i hilim kei ua hia oi? I piansilh uh hawkkhe chiat le, a kilansak, a kithupisak tatate et taklouh leh pengpung zenhouh, chia i nuih sansan ding hi khamohlou ding uhi.

Nungak pantung lihleh te, a kisathei hlar ut viau uhi, a tuaidawn’ lai un etlawm mahmah ua miten’ zong pakta uhi. A hong ki-luck sak khengval chiang un amau leh amau kitawlem ua, khosung tangval te’n valsak hit-het thei mawk uhi. A hunloupi a zawlsai pahpahte a hong zawlgai hial kei uleh le, pasal ahon mupah ua, a tuna ding mun tan uh tunglou in hinkhua gentheitak a zangkha tampi om mahmah ding uhi. Kidektheihna leh ahuntawk lel a chettheih bang leng a hoihna om veve hi, a luck lou tata khawsuak ut viau uh ahi aw!

Pasal ki-luck-sak viaute leng zattaklouhpi khat hi nuam mahmah laizang uhi, kholai aa luck viau toh nupa hinkhua/innsung pa hihna kikhai mahmah mai hi. A ki-chettheihsaknate un, hihlouh dingding hihkha sak sese a, deihlouh pen khawng nei nepnuap khanglang thei veve uhi. A theihkhiak chiang un, thil tampi petmah a kikhelkhin man sek a, kisakthak phing dan lah omlou ahihna ah, huchin, a tulsuk nipnep maimah thei mawk uhi. Tuailai hunhoih nuamtak a zat kichi, a tehkhinna tampitak a om ngeingut ding a, a zangkhialte a dingin kituisabuakna hun ahi a, a zangfuhte a dingin rocket dan a kikhohkhiak theihna hun ahi hi.
Tuailaite tehkhina dan khat “THALPEU KHAUHTAK BANG AHI UH” chih kha Gospel truth ahi hi.

NA HIHNA KHEMPEUH AH PATHIAN MUANG IN

Leitung hinkhua ah lohsam kisakna leh khasiat theihna ding niteng hunting in kituak thei vek a, nat le sat, damlou hitan, lohsap theihna tampite ah Pathian mohsak utna hun piang thei veve hi. Kon Biak Biak ngal leh Hon Hondam ve, Hon Panpih ve, Hon mulou nahi hia, chia khasiat theih hun tampi kituak ding hi. Amah muang a, Amah ngakzou te’n thupha ngah, chihdan hun tampite ah, dohzoulou leh ngakzoulou in kimangbang man sek mah ahi hi. Mihingte nature ahi a, lungke lou hial in, i sep i bawlnate ah panla tou ngitnget leng, Ahon vualzawlna meivak kilawmtak i mu veve ding hi.

Asia Continent pumpi a mihing hausapen Jack Ma ahi, a zoh a mihausa pen Mukesh Ambani ahi, Mukesh Ambani pa a gentheih dan, leh haksatak a khangkhia ahihdan khawvel pumpi theih ahi. Jack Ma pen a khankhiak dan tuam mahmah mai hi, Chinese family zawngkhaltak apat hong kipankhia ahi a, school leh College hoihte ah kai zoulou hial hi. School leh College khawng ah admission muzoulou in rejection tamveipi tak tuakkha hi. Tupgukna tak nei ahi ngei ding a, Harvard University ah laisin sawm in tamvepi admission try a 20 vei mahmah reject uhi. KFC ah sepna zong a, midang teng la ua, amah kia lalou sese jel uhi. Khasiathuai mahmah dingin a gintak huai hi. Mihing hihna ah puaksiam leng haksa dingin a gintak huai. Himahleh Jack Ma kichi huchimai a lungke dingte ahi kei, internet revolution ahong om a, thil houchik online delivery te ah azon leh muzoulou mawk hi. Huchi in, ALIBABA kichi hong piangkhia a, khovel pumpi theih in mi lohching penpen pawl a genminthang ahong hita hi. Harvard University a kai ut gige pa leh, tup a nei tinten pa, Harvard university te’n thugen ding leh a thugen ngaikhe ut in, a chial gige ua a kamka hekhawk tamai uhi.
Tupna guhtak nei leh a ngakzou te’n thupha ngah! A kikhellua omlou ahi, tenkol pangkhial le tuili apat hong pawtkhe kik theilou thahah keihial! Thathak lakna in nei in pianthak loh hial le chidan ihi, khosakna bulpatthak theihlouh hizenzen kei veh!

MIHING LEH PATHAIN MITMUH IN ETLAWM HIH SAWM IN
Siamtu’n Ahon deihna i thei pha kei ahi maithei, I phawkpha kei leng ahi maithei, himahleh, Amah a dingin A huan sung a pak kilawmtakte ihi uhi. Taksa kep siangthou ding ahi, A tenna mun ahi a, Amah A Siangthou ngal a. Lungsim leh ngaihtuahna kep siangthou ding ahi, Amah neitu te’n A siangthouna i koppih ding uh ahi hi. Mihinpihte mitmuh in hinkhua kilawm zang in la nei bok in, amaute Pathian’ theihpihtute ahi ngal ua. Na hinkhua in Pathian Pahtawi hen, na mihinpihte tung ah Christ witness pa/nu nahi ngal a.
Mari banga lungsim siangthou nei dingin Tuailai nungakte i chial hi, a khonung kisik sin kei ngal ua!
Joseph bang a kidekthei leh thunuailut hiding in Tuailai pasalte i chial hi, a nahloh pek ding ahi ngal a.
Danial leh a lawmte bang a Pathianthu a kithunun a, kithuzoh dingin Tuailai thahat taktak te ichial hi, nek leh tak, dik theih khamtheih lak ah, Pathian Temple ahihna uh kitheisiam a kemsiangthou ding in i chial hi.
Kiselgu kheukhou lou a, Amah batna hinkhua neih leh, mihingte et a etlawmna penin, Pathian mitmuh inleng a kilawmsak zaw naknak hi.

 

NOTE: 50 Years of BYF, EBCC, Singngat, Magazine a kisuah a author pu’n kon koihkhiak ahi!

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.