Mitsi-paisuak Den Dektak

MITSI-PAISUAK DEN DEKTAK
~Vanlallian  Valte, Columnist Zogam.com

vanlallianvalte

Zolei ah anhuanhun vel hizen-dipi, Delhi khawng ah bel tungsunni tungkak mahmah in lusiip zawn ah kiluai lai tadihdih. Ni khat, Munirka Village a pa Thangzamang Thawmte kawm diin a kongbiang uah pheiphung 1st gear in ka kak luut gelgel hi. MNF pangngei, Pa Mawia Chinza le ana kholaileng hiven, mi nih kia e chilou diin gamlum petmah ua, “Mother Mary lem kitung khat’ mit ah sisan luang mawk inchin…” chih khawng peuh pansan in vaite, kamkhat valhkhin bangmai a ki-ngaikhia khuuk-khaak omlou in chiak zenmah uhi. Houlimna thupi kheng tum in Toupa Jesu leitung a hong pailai in damloute damsak, misi kaithou.  Amah ngei le mikhialte hondam diin kross a hong si; siam i tanna dia kaihthoh a om chihte kon sekhia hi.

Thuthang lamdang ka sak viau khat: January ni 05, 2009 nitak dak 10 leh phellang 01 a chin in Sielmat Christian Hospital ah Bungmual khomi nupa kopkhat in gil-a-gah goutan naungek deihthohhuai huntawk nei uhi. Damlouhna ziak in ani-nawn, suunma dak 10 vel in si. Vuiliam dekkuan dak 1200in hing nawn mawk a’itu! Bangtan hiam etkol ahih nung – January ni 06, 2009 1030 in mitsi-paisuak taktak ta. Ka ngaihtuahna ah, “Naungek pen gennop-saknop bawl thei ta hileh, asih masak cheuh laia athiltuahte siatkhiak nop hau mohlou diing hiven!” chichiing.  Sihna ichih, taksa leh kha kikhenna ahihdan muchian diin gintak-huai.

Apa Mangpu hong kipan - amau insung mahmah a hiaibang thil tungngei ahihdan gen. 1974 tuamlak, Nagate zalenna sual suukpi lai in a upa Chinkhopau Thawmte Assam Rifles a sipaih pang hiven, khatvei Dimapur khopi kipan a Kohima zuan, convoy in kizui dondon uhi. Pa Pau te tuanna motor in amai ua taite delhpha lou lah, anunglam ua te’n pohlah in tangtat kha uhi. Huchiin, Jakhama dainawl, lamkawina mun kichian ah lambun in om uh e! Khoutung kil nih kipan in thautang leh grenade in buseh ua khatlel le damsuah zou omlou uhi.

Convoy paite’n siluangte gari ah guang in maban sawn uh. Jakhama leh Kohima kikaal lampi 16.1 km ahi. Kohima a tun un, misi-koihna ah khat-khit-khat in zawnluut uh. Misi-koihna kongpi amah a kikhaak kiik nawn thei ahihman in lendentu om ngai. I sanggampa hon zawnlut lel laitak un, kongpi lentute’n athillet uh khasuah kha thahah in siluang zawnna zawlpi khenpuak buk hiveh aw! Thakhatin misipa hong haaikhe hut-hut in amitte pheleplep hi. Sawtkuam sikhinpa lamdangtak in hingkiik! Sawtkhop a damkiik nung in a cheplawk khit thupina gam a zot kichian hun le sawt nawn ta ze e! Asih kichian kum a piang nailou le hunkhop om dia tuat ihi (khawng chikhem-khem le!)

Pa Pau kamsuak ka zaksawn hiaibang ahi: "Lambun a ka omkhit un, ka leitaksa pawtsan in kei luang sisan a pumdim ka en nilouh a, luutkiik lunggulhna ka nei kei. Ka nunglam ua hong taite bel thau ginsung teng zemuang, awl a tolh niit-niit ana hileltak uh! Buaisiat tuahna mun a hongtun un, loubuk kawm a kibu ka uisasiam uh gillawt sa’n hong taipawt a, ngik ngiau-ngiau in ka lawmte’ khe peuh a mei in zep leplep hi. Mi khat in ka ‘Swiss made’ khutbuh sana – Fevre Leuba suahkhia in kikuah hiau … ‘Huai hial zaw ladah ve, ka pianna pa hon leisak eive!’ chiin kikou loiloi mahleng zaa bun lou a, lawng nilouh mahleng phawk vetlou hi.

Tunglam a kilamtou diaidiai in, Angel siang nihte’n hon vuan ua kohawm liantak khat zui in ka lengtou zonzon uhi. Vaak thupitakte ka mu; tuipi zatak ka pal uh; deidanna daai ka kaan khit un munnuam mahmah tulsing liim ah ka tutkhawl uhi. Jacob leilawn ah puanngou silh ngen kileh-khelh zungzung ka mu – atamzawte theihngei ahi ua, ka theihngei louh te le taangnel tak in ka thei tawm mai.” Tekvuai, khangdawng, naupang, leh numei-pasal khentuamna om himhim lou, maisuah kibang in laitual ka leng uhi!” chi hi. Lamka tung Konvenson biakinn a testimony a gen sek te khawng za-kha hileng zaw bukim dawm deuh a gelh di hiing a!

Mizoram a sisa thounawn khat leuleu: cancer natna kuhtak nei Upa B Lalrinkima ahi. 2000 kum, Indian Republic Day, zansawt nung in mualliam. Dakkal bangzahhiam sisa hong hingkiik. Upa pa'n a laibu bawl – ‘Thlarau Khawvel ah chuan ...Vanram Leh Hremhmun Hi’, kichi ah gawtmun kisiikna mun lian le zaa pen, ahihziaka kisiik in omzia a neihlouhna mun ahihdan gen.  A damlai ua awl a khalam hinkhua kivelphat tumte’n hihfuh lou sek tampi va mu. “Pathian' saptuamte, Khris nungzuite leh Toupa Jesu theitu lak ah zaw sum-le-pai a Pathian’ poi khoihte, lepgute, negute, huaihamte, khutchinglou a sumnei leh zangtute pen gitlouhna ziaka gawtmun a kelut sapsap - khelhna dangteng ziak a meidiil kidenna teng sang in tampen uhi!" chi, ngaihtuah tham ching.

Misiam leh pianken felna neite'n, mi kuahiam "Abeita!" achih sa uh, ahihkeileh sihsual, 'etmai' dinmun a ding khin hong halh thak thei pawl om uhi. Sappau in ‘Near Death Experience' (NDE) kichi hi. Si-thawi vuat, Laitat dek geigei, sihna chiamlawk te ahi uh. Lei taksa pawtkhiaksan, misi hih kiphawk, lungmuang, nat-le-sat phawklou, khovel nusia, aluang buaipihte ensuk, lengtou diaidiai, ko-hawm lianpi sunga leng, kalbi kalsuan zaangkhai taka zui, deidanna tuipi leh daikaih kaan mualsuak, vaak thupi zuan, asung a kulluut, vaak toh ki-pawllim, van angel siangte’n khutvuan, van-gam leh gawtmun nasan va fang kia thamloua Tanpa toh kiton, it-le-ngaih paimasate toh kimu uh” chih khawng ahihna uh ahi. Mahni thupukna hiam, sawlkiik ziaka linpipi a sapum luahnawn te hi uhi.

Damdawilam a telsuimi pawl khatte’n, “Lungphu, khawl mahleh, khuak in nna sem thei lai veve ahihmanin, a tunga thiltung leh kimkiang bouruak velchian in suangtuah thei a, manglam khovel ah hamhaih bialbual. Khuak’ ngaihtuahna lel ahi” chi uhi. Dik deksim. Operation threater a khuaphawklou, lungphu omlou, mit-haklou pa khat in a hong hinkiik in chikmah a amuh ngei louh nurse theitum hi. Vanzat a tawite leh a tawidan nasan gen thei mawk a’itu! Mun tuamtuam a thiltung a etsuk te le dikvek. Laisiangthou in thutak, ginlelh vual louh a gen te pansan louh zawzen phot in le, taksa sihnung a khalam hinkhua omlai tham ahi chih a chiang mai vele! Simtu deihtak nang bang ngaihdan na nei a?
Mengmu: Natna ziak a khapham ahihkeileh, saaksih chitchiat le hituamlou, lungphu khawl le hituanlou a vanlam thilte mu; van-gam leh gawtmun khawng va fang kha om tham hi. Ka naupanlai in Chin State, a hong kipan unaunu khat in ka biakinn uah amengmuh thu hong gen sek hi. Amin ka thei kei a, theih le ana kitum lou hi – mengmunu chih ahi top mai. A thugen Laisiangthou’ thugen toh kikalhlou ahihmanin, gintaak louh theihlouh, "A phuahtawm le hizouzai ken te!" chih henghang theih himawk lou hi.


*****

Simbelh nuamte khualna'n:
1. Heaven is so real –Choo Thomas
2. Christians going to hell – Sueng Eon Byoun
3. Heaven is empty, hell is full – Asfaw D Berhane)
4. Hremhmun Mizia – Lalnun sang-i
5. Ka khualzinna ram - – Lalnun sang-i
6. Hun thar- – Lalnun sang-i
7. Thlarau Khawvel ah chuan ...Vanram leh hremhmun hi – Upa B Lalrinkima
(Printed and published by Lengchhawn Press, Khatla, Aizawl, Mizoram-795001)
8. Thukhun Lui leh Thukhun Thak.

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.