Louvaau' Sevaau Silpaak Luun

LOUVAAU’  SEVAAU SILPAAK  LUUN
~Vanlallian Valte, Columnist Zogam.com
vanlallianvalte new 
“Huai kum zaw behiang kum ahi,” chi uhi. Khaallai, tu bang hun - Douta kha leh Doupi kha kawmtuah hun in ka tenna kiimkot a singteh hing dipdip kimlaite vulpian panta in ze-eng didiai ua,  khat-khit-khat in leitual kidenna supsup den uhi.  Kongzing phiatsiangte nasep gik huntawk guan.  Phiatphiat lou in phavaangtut kehkuh nilouh le uh bel,“Semlou zaw ngawltaak ahi!” chih loh phet d’ua, kongtual lah thaanghuai laideep diing hi-tah!
 
Tehnou suang dia ki-singsa, sing kahiangte ah selnou mengkhe tiltel a; huih in muutpalh diatdiat veh e!  Palh masate hingdal sihsiah ua; singteh, peek chingta te bel hingdup dihdiah uhi.  Sing-leh-lou, lou-leh-haai, nam khat na-ngawn’ pallut hun leh gah hun uh ki-tonlou hi.
 
Hiai hun, mawngkungte lawk hun ahia, a limdan phawkbunte dia mawnglawk loh di ki-ningchin hun ahi hi.  Apaw-han (mitphiatkaal chih a pulh tawmtawm diingte) thuuk sihsiah mahleh, tehnou dia ki-siam chiil; asunggil bel mak timtiam hi.  ‘Huaini’ in, tuibuuk muandaat hun zah beek hun-awl nei hitakngialleng - kawlzalpi toh akapi ah kahtou ning.  Mauchiang tawn tan a saang mawnglawk te dingkawm a lohphaak teng lou tiautiau, dingdi-el a batphaak liaisiah ka malkhe zatzat hi.  Sahou toh pok-huan khop zaw apha changchang akaa. Lawk masa te huih in muutpalhta hiven, palh baih te hingdup ua, palh ze-ol deuh te hing daang leh palhkhe chiil te san-au uhi.  Mawngkung khat lel le sik-khat a lawkton veklou; palhton veklou ua, zetuamtuam a ki-zemmawi mawngkung in Siamtu khutsuak etlawmna puangzaak sawnsawn.
 
Nektaak zonna toh ki-sai in, khatawp lam chianga sum zat di giautau pian nakkhem pa’ ngaihsutna ah, Pau upa “Khatvei simsing paak, khatvei zousing paak!” chih leh, “Khualei hong kilumlet na ve…” chih khawng peuh ka phawk thawi thuakthuak hi. “Naupang silpaak deih” agen uh banglel in, “Luita khan a khang” hulhul te ka ngaisang man dektak v’oi!  Ngaihtuahna le polhteh mansim lim hi.
 
Hulliap nawl a singtheimi in zong gahnou suang sam ta; zehing te thuuk sisiai a, hong sandaang chian’ thuuk-al pian hi.  Santak, sandup leh pulh dikuan vom zawzente bel khumchihtakin khum ngiitngiit e! Pamchin, anglang khat ching minmen mun ah kolsing kung lianlou pou hi.  Huai ah baibekbu bem bilbel ka mu - Delhi ah le baibek neelsan omsaam ana hi vele! Naupanlai phawk in “Sen leh kiik thei leng maw…” chih naak omdek lua hiin maw!  Ahia, baibekte suankhaak hun, Gam kha kipan a Khodou huamsung hilou amaw?  Lei mihing pawlkhatte bang a paltuam om tei ahi d’uam, a’ihkeh khovel ki-pumnoh in nawkbaan saam?
 
Paangsing leh suangkuah kung te en le’ng sandaang, santak leh sandup zia pua’n paaklun phingpheng uhi.  Lamnawl a louhing leh paakkung neute natawm, “Kei ka neu!” chilou; ki-daangkoih tuam himhim lou in ahihna bangbang uh, Siamtu’n hihtheihna apiak pulaak chi-chiai uh a, lamkim-mualsang mittaina suak khin.   Khuangbai anteh hingdaang leh apaak eng sisiai mahmah pahtaak-huai sa’ng.  Pak-huan kil a anzouteh hing nou mitmet enlah mahleng nipi hongtun chianga antuimawl diin ka limsit zawta ngal a.
 
Bangteng gen mahleng: silpak chiatchiat a kei ngaihnat kholdiak – sianthouna; etlawmna leh nunnemna ensaktu hia ka koih vaaupaak muhdi ba’ omlou chitchiat?  Gamlapi, mualtung a vaaupak selguk vual lah hisetlou a!  Lungsim mitkha’n khogal mual – louvaau a vaaupaak etlawm mu’ng e. Singpi zuaknamun khat ah lensiam nupa agen uh bang a ki-vialzuih den, ki-deihta nihgel in sangman kankeu kuang nih sam napiin kuang khat kuui khawm in kuang nihna sawk nawn chi-chit chiitchiat uhi.  Mipa’n galmual kawk kawm in minu bilbuuk ah huau siausiau.  Hounem’ dawnthukna a donte theilai tawk ve’nteh!
 
Meisem paak a paak hun vel in lawm khenkhat ka thuzak a, zehuat ziak hilou; kambuan siakna le hilou; ki-theitangkeih lunggulh man leh selphou dimdem tupna le hituanlou – chimthoihna ziak liauliau in ka baan soisak hi.  ‘Ki-gos-sak’ mahmah lah fa-a-farisai sim te kiang ah laibu: (a)  Choo Thomas gelh: Heaven is so Real (b) Asfaw D Berhane gelh: Heaven is empty Hell is Full leh (c)  Sueng Woo Beyun gelh: Christians Going to Hell,” simtaai dimdem diin: ka hasuan hi.  Ka housiat a, ka koukawt zoh khop leh, thangpaih malak-salak in, kithalawp zawsop uhi.  Kouna kampau hong kilehkiik pen guntuhtakin hong zu huahua a, “Baal sialnuai in ka om!”  chi leng, hugen leh leikou lua ka hih ka gingta himhim kei.
 
Min-khemkhem  phuahna ni thupi suak hial hi.  Etsakna khenkhat: Aih-aih, Awk-awk, Beubau, Chehchuh, Dehduh, En-on, Fehfuh, Gehgoh, Ngekngawk, Heihui, Ih-iah, JenJohn, Khialkhual, Liapluap, Melmul, Niapnuap, On-on, Pelpol, Reurou, Sehsuh, Tehtuh, Uh-uh, Veivui, Zutzut! leh adg.dg.  Alehlamah, Paite pau hauhsakna phawkthakna in ka zang thepthup hi.  ‘Huchi lampang’ ah Latin pau nasan in i laipau uh hauhsakna kimkhat le honpha dia gingta lou hiveng aw!
 
Lemgelhsiam hi-leng, nungaknou siambaang peihlou a kihepmang tum, a pummat uh leh men piaipuai a siambaang lem romantic deuh a gelh nuam ‘nang e! Nu te khawng in siambang dia hon guangalh chiang’ thathou kei mahle, nungak helna bang ah zaw aw, ki-thalawp thepthup khanaak hang.  Miimsum peh peih nupnup kei mahleng, akhumphei di zial ka taima mahmah.  Chiampek malam ah sikha nasan tu ngamlou ahihchia, atutphahsau ua bokzaal henhan mai. Siamkol bunnu gaal thoh heuhheuh. Lengtongte laa khat..."chiampellou a …" chih kha ..."Chiampeek lou a, siam ki-gaan thei lou..." chia sakkhum vakvak!
A vok-ann uh tok le zei moh ke’ng. Vuttem a vut hel malam ing a tokkual ziahziah lel!
 
Nungak, nuthawi ahihkeileh lengkuul siambaang/siamgan lai heel a phattuamna bel thumal theihbehlapna khat ahi: Kipi rong/gulngongsan rong, bawng-ek rong, nuainawk rong, bawnghva rong, tengte rong, ankampaak rong, santen-ek rong , sasin/panaai/zawng/sakhi rong, tuipaan rong, vut rong, patzaam rong sekkhum rong, dupnon,  tengte rong, vut rong/zohngeu rong, leh adg.dg. (Zohngeu rong pen nidang a Homeguard/VVF te uniform rong le ki-chi hi.) Chiampeek, lawngpi, tahkhai, nahvoh, duap, chiangtang, pawta, siksan, lennget, sakuhling/tukkilh, leh khuainuun. Kholui a ka teen lai un, “Thangsianlal’ pi” (Duhlian pau zang) om hi.  Masalai khau lei dia kuan alkatara nawiman chekchok siik-kha inchin, “Solomon-a lei ka tum a, almirah ka rakpalh alawm le!” chitanilouh!
 
Puanteen nalh kasak diak; kou, ei, nang, nou, amah leh amaute’n le nalh a sak uh bel Aksipaak puan ahi. Zolianu samsau duangching huntawk, abesam simlam huihkhiin semlengh sengseng, atobou zeep baan ziapziap te'n huai puanteen hon veh vehvah chiang ua mit kia hilou lungtang natawm taisak thei hial hiveh aw!
 
“Gial mahtak ning…” ka chih zousiah gelhkhiak zungzung khit in, ka lawi-khodaak vianvuan a, haikungte le paak nawn siuhseuh uhi.  Gaihnou pawl bawn om ta hi. Aw! nou, khatveivei khopihuih nung hut-hut; akallalak a gialtang kegingtoktok; avangkim a vanpi ging dumdum; vuahpi buak chihtak a baw-haw-haw diingte leh naupang gophel tawite’n ana ngai dih ua - haigahnoute tung ah hong zahngai un maw!
 
Sialhawl hun ahong hih in khawlkhuaknei ka tohhing hi.  Maibu (Face book) ah Lalboi Samte in vaaupaak paalluunlai lim etlawm tak hon zalhkhia a, “Analh louhlouh toh!” chi leng bel zuauhaat tawpkhawk hi ning!

vaupaak

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.