Vak Kipatna Bulpi Ni Ahi Kei

VAK KIPATNA BULPI NI AHI KEI
-Valte Ginkhenpau

ginkhenpauvalte new

Mawlchik a ngaihtuah in, vak kichi khempeuh ni a kipan hong piangkhia vek hi ding bang hi. Khanglui mite’n leng hiaibang ngaihdan ana nei uhi. Kumzabi sawm-le-sagihna hunlai in vak toh kisai ngaihdan chi nih ana om a, huaite ahihleh “wave theory of light” (Huygens, 1690) leh “corpuscular theory of light” (Isaac Newton, 1690) kichite ahi hi1. Vak toh kisai suidan nih kia om ahi chi bel i hi kei; a tawmpen a gen in suidan chii li bang om hi2. Telsuimi Sir Isaac Newton ngei in leng vak khempeuh mun khat akipan hong kipankhia ahi3 chih ngaihdan ana nei hi. Himahleh khangthak telsuimite’n hon khonung suikhiakdan un bel huchi ana hi kei hi. Amaute gendan in ni kichi pen vak tengteng kipatna bulpi ahi kei a, ni kichi om ma ngei in leng vak kichi ana om khinta hi4.

Bible ana musawite i chi hiam ah, ahihkeileh Bible ana ginglelte’n ni om ma a vak ana omkhin ahi chih hiai thudik toh Bible sinsakna kikalh ahi ana chi nuam pian uhi. George W. Dehoff in a college kailai a a heutupa uh toh vak toh kisai a kikupna thu uh a gen hiaibang om hi5. A professor uh Dr. Blank kichi khat in vak kichi amah muhdan gen in Bible in vak kichi ni a hong kipan ahi chidan a gen in nuihsan nengnang hi. Ama’n leng a professor uh Genesis 1:1-3 simsak a, huai ah “a tuung in Pathian in lei leh van A siam. Huan, lei a sia a a vuak kia ahi; tui thukpi tung a mial in a mial hi. Pathian kha in tui tungte a opkhum hi. Huan, Pathian in, Vak hong om hen, A chi a: huchi in vak a hong omta hi” chih kigelh hi. Huai zoh in, tang 16 apan 18 simsak nawn a, huai ah “Huchi in, Pathian in tanvak thupipi nih a bawlta; tanvak thupizaw pen sun vaihawm ding in, tanvak thupi louzaw pen zan vaihawm ding in, a bawl hi: aksite leng a bawl hi” chihte tuang hi. Bible ah vak kipatna bulpi ni ahi chih tuang lou in, vak om nung pek a ni kisiam ahi chih tuang zaw hi.

Hoihtak a Genesis bung khatna a lei leh van siamna i simleh Pathian in “vak hong om hen” (1:3) A chih ni pen a “a ni khatna” (1:5) ahi. Aksite (ni leng aksite lak a khat ahi) A siam (1:16) ni ahihleh “a ni lina” (1:19) hi daih hi. Hiaite apan et in, Bible in a hon sinsakdan a tuh ni om ma a vak omkhinta chihna suak hi. Huchi ahihleh bel, telsuimite theihdan leh Bible kikalh lou in kituak chihna suak hi. Genesis laibu gelhtu Moses in bangchidan a huai tantan a thuuk theihna nei hi mawk ding ahia? A lamdang ahi kei; thil tengteng thei kim Pathian in a theihsak ahi chihna ahi mai hi. Hiai in Bible muanhuaina leh thudikna taklang hi.

Ni a kipan vak hong kipankhia hi chitchiat lou ahi chih mawlchik a genchet theihna khenkhat om hi. Etsakna ding in dumde bang in amah ah vakna kineih a, suangpak tattuah in leng vak chi khat hong piangkhia in mei bang leng kitoh thei hi. Huaibang mah in, kawlphia (khophia) vak sotsotte leh a mit vuak a kimu thei lou x-ray vak bang leng ni apan hi lou hi. Lamdangtak mai in, Genesis bung khatna a “vak” chih genna a Hebrew kammal kizang “or” (ore) pen “ni” (Job 31:26), “khophia” (Job 37:3) leh “mei/meikuang” (Isai 31:9; 44:15; Eze. 5:2) chih khawng in leng kiletkhia hi.

Wayne Jackson in Babylonia-te’n khovel kisiamna thu a chiamtehna uh B.C. 1800 vel a kigelh Enuma Elish kichi ah “vak” kichi pen vakneitu pian ma a omkhinta ahi chih ana kigelh chi hi. Ama’n a gen behna ah, kum 1964 vel a kitoukhia Northern Syria a om Ebla ah leng leitung kisiamna thu kigelh om a, huai ah “lei leh van Toupa” in “vak na siam ahi” chih tuang ahi chi in gen hi6. Jeff Miller, Ph.D. in John D. Morris thugelh a gensawnna ah “vak in ni poimoh masapen tuanlou ahi” chih ana gen nawn hi7. Khenkhat ngial in tuh, Pathian in mihingte’n “ni” biakna bang hon chiing ding uh ahi (ets. II Kum. 23:11; Eze. 8:16-17) chih A theihkhawl ziak a a ni li ni a ni siam pan phet ahi chi hial uhi. Huchi lou hileh mite’n bangzahta a ni be ding uh hiam chih ngaihdan nei uhi8.

Ahihleh huai Genesis 1:3 a kigen “vak” kichi bang hi ding ahiale? Mi khenkhat in I John 1:5 a “Pathian zaw vak ahi a, Amah ah mial himhim a om kei” chih leh Sam 104:2 a “Nang vak tuh puan bang in na silh a” chihte pansan in Genesis a “vak” kichi pen “Pathian” ahi chi uhi. Hiaibang ngaihdan neite’n Kilakna 21:23-24; 22:5 chihte bang leng a ngaihtuahna uah om ding in gintakhuai hi. Ahi a, Genesis bung khatna a “vak” chi a kigen pen “thilsiam” ahi a, Pathian pen Amah mah siamsa thil khat bang a genkik mawk pen nuihzathuaipi suak hi. A thilsiam “vak” kichi pen Amah bel hilou in, Amah bawlkhiak ahihkeileh A omsak bel ahi hi. A omlou apan omsak thei Pathian in huai “vak” kigen pen leng ni om ma ngei a a omlou apan omsak ahi chih khengval dawnna lamet ding dang om tuanlou hi. Aziak bel Genesis bung khatna a A thilsiamdante apan Pathian thilhihtheihna kilang chian lua ahihman in9.

Sam 33:6 leh 9 in “Toupa thu in vante siam ahi a; huai a omte tengteng leng A kam a hu a siam ahi uhi... Ama’n a gen a, a hong omta a; thu a pia a, a hong om kipta ngala” a chih bang in “Pathian in, ‘vak hong om hen,’ A chi a: huchi in vak a hong omta hi” (Gen. 1:3).

Pansante:
1 http://www.schoolphysics.co.uk/age16-19/Wave%20properties/Wave%20properties/text/Theories_of_light/index.html
2 https://cpsglobal.org/content/newtons-theory-light
3 https://medium.com/starts-with-a-bang/science-uncovers-the-origin-of-the-first-light-in-the-universe-8a985cb5f02b
4 https://www.indiastudychannel.com/resources/102910-The-four-theories-of-Light.aspx
5 George W. Dehoff, Why We Believe The Bible, World Literature Publications, New Delhi, 1998.
6 https://www.christiancourier.com/articles/882-what-was-that-light-before-the-sun-genesis-1-3
7 http://apologeticspress.org/APContent.aspx?&article=5001&utm_source=3%2F12%2F2018&utm_campaign=September+Newsletter+17&utm_medium=email
8 https://www.creationdefense.org/103.htm
9 Genesis 1:1-3, Roger E. Dickson, © 2010, 2016: Africa International Missions, Hutchinson, Kansas U.S.A., Cape Town, South Africa

©Valte Ginkhenpau, 2019

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.