Salpha Ngalliam - K. Lamkhenthang' Tanchin

Salpha Ngalliam - K. Lamkhenthang' Tanchin
By Manipur Express Team

Manipur Express team in singtangmite' gam leh leitang humbitna dinga hinna pia 'Tribal Martyrs' 9te 'zahna' pekawm in a tanchin uh mipi' theih dingin abanban in hong kitaklang hi. Amaute' tanchin tungtawn in mipite hi'n makai hitaleh ana lungke simte'n leng thathak hong lak ua, kitat hiamna ding a azat theihna ding uh ngimna leng ahi hi. I salphate uh min leh mel theilou leh mukhalou, ei singtangmite lak ah atawm mahmah ding. Himahleh a innkuan khawsakna uh banah a tanchin uh ana theikha tamlou maithei ahihman in amau tanchin i taklatte tungtawn in thathak hon guan leh chih 'Manipur Express team' in kideih mahmah hi.

September 30, 2015 ( Nilainni) nitak in 'Tribal Martyrs' 9te lak a khat K. Lamkhenthang in a nutsiat a innkuante houlimpihna va kinei a, mipi' theih dingin anuai ah a 'Tanchin' saulou i taklang ding.

Lamkhenthang web

Salpha K. Lamkhenthang bel June 18, 1971 in Thanlon Sub-division a om Sinzawl khua ah a piang hi. Amah K. Ginzalian leh Nu Phakhoching' gila gah goutan 5te laka upapen leng ahi hi. Sanggam numei 3 leh pasal 1 nei a, a sanggam pasal pen in kum 19(1997 kum) ahihlai in nam-le-gam adi'n a hinna ana pia hi. A sanggam numei 2 in pasal neikhinta uhi. Tu'n a innkuanpihte Vengnuam, New Lamka ( College Road) ah khawsa lel uh a, sepna nei bel a om tuankei uhi.

Khawsakna haksat ziakin aneu apan School leng ana kai zoukei. Kum 13 ahihlai 1984 in Lamka lam ah hong pem uh a, a pem ma un bel Tongchiin khua ah Class II tan ana zilkha hi. Lamka apem ua kipan School a kaikha nawn himhim kei. Apem nung uh kum khat zawh (kum 14 a upa ahih lai) in Light House ah Cinema Hall kongkhak guard in pang a, atawplam in bel 'operator' in pang hi. Cinema lam khawng ah lunglut mahmah hi. Sum chiilsiam leh kikhualthei mahmah mi ahi a, amah in leng nek-le-tak kizon theipah hi.

Tangval ahih akipan in Hiangtam Lamka ( Lower Chapellane) a apute' inn ah khawsa hi. A omna veng ah Val-upa in leng ana pangkha ngei a, mi'n leng ngaina thei mahmah uhi. Apa leng huchibang mah in phatuamngaihna lam ah a kidang koih hetkei. Sapte'n, " Like father, like son " a chihbang deuh un apa' phatuamngaih zah mah in ama'n leng khawtang thil awlmawh hi. Thilteng awlmawh in kipezou mahmah mai a, phattuamngaihna a pumdim ahipen mai hi. Laisiamlou ahihman in sep ding om om a sem lel a, sep nuamlouh kichi a nei ngeikei. Mi nunnem mahmah ahi a, mi tawh leng kiselbuai in om ngeilou himhim hi. Anunnem kia hilou in mi chihnuam mahmah ahihman in Hiangtam Lamka Hausa(chief) G. Thangkhosuanmung in leng deihsak thei mahmah chih ahi hi.

Giahna leh an nekna ding lel a apute' inn zang bangmai in khawtang ah kizang den a, misi a omteng in a gim-le-tawl pen in pangsek hi. Sun leh zan in a poimawh lamlam sem in diangtuah zel a, inn ah nasep ding om leleng a taise ngei sam kei. Misi hiam, thuthak a zak chiangin inn ah pai vengveng zel a, api leh apu vahilh zel hi. Mi'n nasem dingin zawn le uleng a nial ngei sese kei a, a chihna lamlam uh thumang leh chihnuam taka zui gige mi ahi zawmah hi. Nikhat a pu'n " Bang chitel e Thang ?" a chihleh, " Pu, bang a? Na thu ka manlouhna a omleh hon hilh ve maw " chi hiathiat lel hi.

Adiktak mah gen in zu dawnthei cheuhcheuh mi ahi hi. Api'n zu ngawl dingin sawl zel mahleh, " Pi, ke'n leng ngawlnuam lua ka hi. Nidang a Pathian thugen khat zaw ana zui ngei sam hi'ng a. Ka ngawlta mahmah ding " chi'n dawng sek mahleh a ngawlzou mahmah kei hi. Atuahsiat ma ni in leng api tawh alupna teng hahsiang uh a, feltak a om hiuhiau di'n api'n sawl hi. Zingkal thawh lam kuamah' phakzawh ding ahi kei. Nitak pawt leng a paihak ngei kei a, a paiphet chiang in lum ngal sek hi. Young Paite Association(YPA) khawng a kihah zatlua ahihman in 'Memento' khawng bang leng ana ngahkha hidan in api'n gen hi.

August 31, 2015 nitak in alawmpa Thangzalian Phaipi leng ana si ahihman in a ninawn zingkal thoupah a, Damdawi inn lam naih pah vengveng hi. September 1, 2015 sun hun in leng Damdawi Inn lam mah ah vahawh nawn a, 'receiption' khawng ah leng vatu hi. Mi'n leng, " Nang zaw buaina lam ah va tel ke'n aw. Den chiangin banghiam hileh, na taizou kei kha ding. Hiai khawng ah tuden suk inla'n, va diang tuahtuah dah mai in " ana chi zel uhi. Nitaklam in Police Station sak zek a Thangzalian Phaipi-te' inn ah va hawhsuk hi. Mipi' thawmging lah dailou ahihman in amah leng va vaksuak kha a, naupang Khaijamang Touthang kapliam ahihtakin awlmawh lua in ava pikhiak dekna lam ah amah leng kapkhak in om hi. Akiang a mit mahmah a ana mu khat in a gendan in, Police station akipan thau a kap tak un mipite nullah kuak peuh ah tawmlut souhsouh uh a, a taithei liai teng tai uh. Naupang a kapkhak uh a liam nasat luat ziaka taikhe theilou a omlai Salpha Lamkhenthang in amuh chiangin panpih nuamlua a, ava naih leh police/security te'n kap uh ahihdan chiang huntawk mahmah hi.

Thautang a veilam taineem a lut in a khatlam ah angoi teng tawh nawkpawt ngal hi. Ama'n angoi pawt lelaw pen akhut langnih a dom kawm in a thaneihteng suah in tai hi. Phatuamngai khenkhat in vapanpih uh a, gari khat zangin Damdawi Inn lam tun uhi. Apa'n huchibang thu a zak chiangin Puandum' tawh delh pah a, damzoulou dinga gingta ahi peuhmah. Dr. Thangminlian' inn ah X-ray la di'n sawl uh a, huai hun in apa' kiang ah, " Pa, ka ngoi tengteng kegai vek hia? Na law mahmah eive Pa.." chi ngoihngoih mai hi. Apa'n leng, " Kegai lou hial ahi. Bangmah chilou ding na hi Thang..." chih kan gen ding athei tuan kei. X-ray ah thautang khat leng muh ahi kei. A sisan lah tam kaikhe law mahmah ahihman in sisan unit 6 khai kawm uh a 'operation' tawh thuah uhi. Huai hun ah doctor siam mahmah a om khak ziakin hamphat-huai sawnsawn hi.

Nitaklam dak 4:00 akipan nitak dak 9:30 tan Operation neih ahihnung in zou khongkhong uhi. Doctor in apa' kiangah khut-tal tantan asau ngoi kitansa 2 kuang a toi in valak a, thautang mu zou nailou ahihdan leng gen hi. Operation neih zawh in leng halh mahmah lai a, paupau zou hi. Mi husa zatheilou ahihman in room tuam ah amau kia omsak uhi. Huai zan omsuak in, September 2 sun leh zan leng bangmah buaina omlou in omsuak nawn uhi. Nitak in apa tawl kisalua in innlam ah tawldam di'n pai a, amakpate ( a tanu' pasalte) nih giaksak hi. Doctor-te'n leng awlmawh mahmah ahi ngei ding ua, a room sungah ava ompih hial uhi. Apa' adi'n zaw ihmut theih ding vual ahi kei. September 3, 2015 zingsang baihtak dak 1:30 velin a omdan dik salou uh a, a pa sam uhi. Apa leng tung pah in apu tawh akiang ah tuden mai uhi. Zinglam dak 5: 00 gindek kuan in, a nak(breathing) khawng hong tuam hiaihiai a, apa' khut a lenkawm in, " Pa...Pa..." chi'n sam a, apa'n leng " Thang, bang chi e? Hiai ah om ka hi, lungkham ke'n aw " a chih takin, " Ka Phone leh ka sumneih sunsun 250 koi a om a? Ka khekol sakhau a om ding ahi " chih teng gen hi. A khekol lah sisan a pumdim ahihman in sawp leng a sawpkhe man naikei uh a, a et ualeh a phone leh sum ana om petmah hi. Huai nung a nak awl deuhdeuh in, beikhia hi.

Hiangtam Lamka a a omna api'n, " Suun in ahihleh mi tawh kipawl in ki-om a, anuam deuh. Nitak hong hi a, hon gamlumsaktu pen om nawnlou ahihman in ka thawmhau mahmah hi. A aw lah zak ding a om nawnlou. Nitak hongpai chiang in kisuanglah takin hong lut khiankhian a, room a lutsuak in lumpah thinthen hi. Tuhun in leng hongpai hun chiangin ka dak guauguau mai a, hong pai ngei mahmah kei. Achang in a lupna ka va en zel a, ana lum ding khawng in gingta mahleng, kei leh kei kikhem ka suak lel hi. Zu dawnlou dinga ka hilh chiangin, 'awle' chi'n hon dawng a, a ngawl zou taktak tuan kei. Huai kia ahi ding, ka thu aman louhna omsun. Ka tate' sang mah aleng ka zatzawk ahi a, ka khut-le-khe ahi chih theih leh kilawm ka sa hial. Ka tai (salh) chiangin leng hon nuaksan ngei kei a, sel leng hon sel ngei sam kei. Tunung a ka ngaihtuah thak chiangin 'ana taitai lou himai leng' chi'n ka kisik tuntun hi. Damlai mah a ki-it ding ahihdan ka theikhe semsem a, ka sung a piang hilou di'n zaw ka itdan lamdang ka sa. Agang (V.Chinsuang) a damlouh laia a keppihnate khawng bang leng manggilh theihvual ahi kei. Hon omlouhsan nung in a kipiakzawhna leh a felnate ka phawksuah semsem uhi. Damlou a a om lai in ka veng ua EBC Saptuam a upa – Upa Suannou in alu tungah khut nga a a thumsak leh kipak mahmah mai a, huai apan in khamuanna khat leng nei hidan in ka thei " chi'n a gen hi.

Sawtlou nungin apa'n, " Unau khat ihi uh kichi hang a, kigawm sawm ngeilou. Athu kia a kigawm i sawmsawm lai un, i lak uah thillamdang khat hongtung hi. Dakkal 1 sungin kigawmna hong om guih mawk a, Pathian' thilgel ahi chih achiang huntawk. Tapa 2 kia ka nei a, tanu bel 3 ka nei hi. Ka tapa neuzaw pen kum 19 lel ahihlai in nam-le-gam humbit sawmna lam ah ana sikhinta. Tu'n leng alianzaw pe'n in i gam leitang uh hutna a, buaina ah honna sihsan nawn a, tuni tan in ka tapa neih teng gam-le-nam ading in ka na thawhta. Khutsam mahmah ka suak ta a, kinepna omsun ahihleh aluang in i issue uh step khat bek a kalsuanpih ding chih ahi maita hi " chi'n hon gen hi.

Sawtlou nungin a hon gennawn na ah, " I gam-le-nam uh a dinga singam tapa ka neihkhak ziak in alehlam ah hampha ka kisa mahmah. MLA-te'n leng hihkhial a kisa simna ding ua, ke'n bel hihkhial uh ka sa kei. Hihkha fuhlua ahi uh. Suai va kailou himaizen le uh singtangmite lak ah kigawmna hong om ngeingei kei ding. Pathian thu leng hichi zahta in a kizakha kei ding a,thugenna leng hiaizah zouzai kigen khelou ding ahi. Saptuam tuamtuam in leng thumna a neikhawm naikei ding a, Pathian kiang ah thumna hichituk in i nei ngeikei ding uh. Huaiziakin, MLA/ Ministerte'n hihdiklua uh a, hih leng hihkha fuh mahmah uh ahi zaw. Huaiban ah ka tapa Thangboi kapkhak a a omna mun Police Station kong ahi a, Police Station sung apan hong kipante'n akap uh ahi. Huaiziakin thautang taktak a mi kaplumte zonkhiatna ding ah Judicial Enquiry hoihtak neih ahih ka lam-en gige; zonkhiat lah ding ahi het kei ( huai ni a Police duty te'n thei mahmah ding uh ahi). Kin-le-buang a kiphutkhia JAC leh JPO te' panlakna leng thupi kasa mahmah. Gim leh tawl khawksalou in hon buaipih den ua, kou sihna ana tuakkha innkuante' adi'n kipahna asang mahmah a, kipahthu genseng vual ahi kei. Mipite' hon khawtuahna leh lainatna leng thupi kasa. Mun 2 a misi nei suak ka hihman un, ka kichinglah mahmah uhi. Himahleh mipite' hon awlmawhna ziak liauliau in ka thuak uh leh ka puak uh anuam tuan mahmah hi. Siluang 9-te bel i thilnget uh tawh kisai in kal khat ( step khat) bek masawnna om masa phot henla, mawkmai a vui hinaikei phot le uh chih ka deihdan uh ahi. Bangteng hileh, JAC-te tungtawn a mipite kianga ka piak khiatsa uh ahihman in mipi leh JAC-te thuthu ahi mai " chi'n a lungsim a om bangbang hon genkhia hi.

Damdawi inn a aom sungteng ana khoi pipen a naunu Zammuankim in leng hon gen a, " Sanggam pasal ka neihlai sunsun uh amah kia ahi a, ka hawmthawh mahmah uh. Tuiduh-dangtak in kikou tuaituai gige mahleh a damsuah ngei lam-en in tui ka pe ngamkei uhi. Dam zoulou ding thouthou ahihlam thei himaizen leng zaw aduh zahzah dawnsak ding ing a, lungkim taka simai ding zaw hiven!. Azawng-ahau in zaw tui kineizou sam hi a; sikkeu khat khawng ka piak chiangin a deihkhop mahmah kei a, ka sukbuak khak neng khawng en vungvung kawm in ' Ka gilpi leng atung zoukei...na sukbuak uh pammaih hina maizen e maw!' chi vungvung hial hi. Tuiduh dangtak in kipek mahleh a liamna mun anat lam bel a gen ngei kei. Asung sa salua ahihman in tui kia hon ngenngen mai hi. Ka u Thang kiang ah, ' koisan na thuaklah pen? Na gil ana lua hia?' ka chih chiangin, ' na lawkei' chi'n hon dawng zel hi. Achang in, ' Pathian in kei hon ngaidam ding ahi ' khawng chi zel a, a zun leh ek a suah chiang in leng amah leh amah va kithak sawm sek mahleh ahatna in a chin kei. Alungsim halh mahleh, ataksa halhzou mahmah lou ahihman in hehpihhuai mahmah hi" chi'n hon gen hi.

Aban a genzom zel a, " Mi'n hong veh chiang un ' ka khekol sakhau ah sum om ding ahi. Huaite in chini leh bawngnawi valei unla'n hong vehte ana dawnsak zel un ' khawng hon chizel a, sihsual a a omlai nangawn in leng a phattuamngaihna suahkhe lailai hi. Alawmpa'n hong veh lai in leng, ' ka lawmpa Rs. 50 bek ana hawm teitei un aw, a laizial man ding nangawn leng neilou ding ahi ' chi'n a lawmpa' tungah a ngaihnatna suah lailai a, alawmpa su khase zou hial hi. Azun asuah chianga thawhkhiak sawm sek ahihman in, 'diaper' zatsak ka sawm uhi. Ama'n bel, ' ke'n diaper zang ngeilou zunbuk ah ka va tha zaw mai ding ' chi hi. Achang in, ' kei silou ding ka hi. Naupang ka va pikhiat sawm pen bang a chita? Hoihdeuh lou hia? ' khawng chizel a, naupangpa ( Khaijamang) kia a lungsim a omden ahi ngei ding hi. Akhenchiang in hong haipau zel a, ' Dorca Pawl te'n Rs. 25,000 a hong veh ding ahi uh. Huai chiangin i pa Rs. 20,000 na pe ding ua, kei adin Rs. 5000 na koihkhiat ding uh' khawng chi sek hi. Tuiduh-dangtak a kipek den ahihman in a bedsheet teng sisan in pumdim tawmtawm hi. Kisuanlah ahat mahmah mai a, ' na gimlaw kha ding uh, kei non awlmawh uh ngailou ahi...va tawldam mai un aw..' khawng hon chizel hi. Tui duh in kikou den mai a, piak a om ngeilou ahihman in a sihma in hehgawp hial hi. 'Tui na duh hia?' ichih chiang in leng, 'duhlou' hon chihkhum a, ka lung anuam het kei. Huai nung dakkal tam thuakman nawnlou in hon beisan ta " chi'n a u Thang a kepdan tangpi leh akampau tamlou hon gen hi.

Dakkal 1 leh akim vel Salpha K Lamkhenthang' nutsiatsa a innkuante tawh houlimna neih ahihzawh in Pathian in amau innkuan hinkhua leh a khawsakna uah lamkaihzel ding a deihsakna thu Manipur Express min a khakkawm in 'Mangpha' kikhak in ka paisanta uhi.

meteamsalphapumbuk web

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.