Ngilhmoh No.14055

Hangzo-Mawi-NgaihteChim huai si, gim huai si, ihmut lah ki-ihmu theilou ning huai na maizen e... minute 5 hal a khawl zel... bang chik chiah ka tung mah dia aw... Ka nutsiatna mun ngai mahmah lai himahleng ka tuanna BRAHMAPUTRA MAIL No.14055 (‘sleeping train/the slowest train in the world’ ka chih hial uh) a khawl mun luat ban ah, a tai sunsun chia le awl pet mah hi a ka theih man in ka tunna di lam bang utlua hikhol kei mahleng ka tuanna pen ninhuai ka sak luat man in kitung zok leh ka chih hun a tam mahmah hi.
A chang in ka tonpihte kiang ah ka va tusuk a, a chang in kei tutna mun ah tu in laibu khawng ka sim zel. Taw a kham chia kizan (lum) suk zel in hichin ka kilum letlet mai a, ka gim toh ann azuakte uh ka duhlam ahihlouh toh ning petmah ka himai. Hichi tuk a lamsau tawn a ka zin khak lam ka thei naikei hi.

Lungleng leh innlam ngai lolai chu ka hi ngei ding a, ka lawmte a pat leh ka nu-le-pate a pat message leh phone call hong pai chiang bang in kipak diak leng ka bang. Ka gen ding leng theilou phial in miteng kiang bang ah “Kon ngailua,” baan chih khum mawk bang ut phial ka hi hi.

Delhi tual tung kik a hunluite lawm-le-vual ngaihte mundang a hon na paikhiak sante toh kipolhna sulnung teng zui kik a, khattang a nunlui ngai a ka hei ding ka ngaihtuah chiah ka lin petmah hi. A ngeingei a omsuk zel mai ding ka hi di maw!! chihte ka ngaihtuah chiah ka tun ding ka huphurh deuhdeuh mai hi.

Ka nutsiat innlam ngaihhuai dan leh lawm-le-vualte leh nu-le-pa toh kipolh khawm manpha ahih dante ka ngaihtuahtuah mai. Khopi a kum khotawn a nasem a, a chang a Pathianni natawm a le Pathianni ahih lam theilou khop hial a ki-om hun bang om hial zen a mahni nekding zong a buai vengvung a om lai a, hiai bang hun nuamte zangthei ding a inn lam  a ka va om pen hampha ka kisa a, innlam paitheih liai leh kumkhat a khatvei bek chu pai teitei ding ana hi ahi ka chi hial hi. Lehlam khat a ka ngaihtuah chiah hiai tan ka tunkikna dia kei hihtheih bang mah omlou hi nazenpi a Pathian hoihna ziak liauliau a paizom thei zel ka hih man in ka kipak zel a, ka lung a muang deuh hi.

Kingaihtuah leh ning kitel tak a ka omlai in ka tonpihte uh kiang ka va tutsuk himhim hoih hi chi in amau kiang ka va zuan hi. Ka kitonpih uh himahleh pasal ahih ziak in ka kihoupih kha tamkei ua, va houpih tei hoih sa in houlim ka va pat pih sam hi. Huchia ka hong kihou tak un gintak khel in nuam mahmah mai a, amah leng kamsiam hetkei mah leh a thil gen sunsunte ah chihtakna amit ah ka mu thei hi.

Ka hong kihou limlim ualeh a hinkhua a a thiltuahte bang hon gen tou in nidang a ana hih sekte bang hon gen hi. Ban a tua Delhi a om tadih phot a huaichia Pathian gam nasep a utdan khawng bang gen in ka houlim uh a tuipen mah hi.

Amah ahih leh nidang in khamtheih, a nekthoh hi in a kap thoh hita leh ana kibual ahih man in huai hun lai a a omdante khawng hongen hi. Zak nop huailua hi kholkei mahleh a hinkhua a thil tuahte a hon gen ten ka lung a hon khoih mahmah mai a, a chang in ka nui zaizai zel ua, a chang in khasiat huai leh hehpih huai bang ka sa thei petmah hi. Keileng thukan deuh chihmah tak, a hunzat dante uh kadong zel a aman leng iim lou in hon genzel: "MIBATLOUH NA DIA KA HIH LAI IN NUAM KASA A, MIBAT NA DIA KA HON HIH TAK INBEL A NOPNA DING KA THEI KEI" a chi hi. Midangte mullit leh nawl khin ahihlam uh a kihaih hetkei ua, kuama'n le iit ding bangtak a iitzou nawn lou, innsung a aneih alam teng uh leng nekang ahih dan leh hoih a ut dante khawng hon gen hi. Hoih a sawm chiang inleng mihing a hihna zar in midangte gente a kisu khasia in ke niam sak deuhdeuh a, kuaman leng muang tuanlou ahih ban ah amah hoih leh le kuaman kipah pih kei unteh chihbang deuh a kingaihsiatna lungsim leh dinmun niampen a ding dan a akikoih dan uh leh i society a khentuamna a tuah dante uhleh kibawl hoih a tup hun a ei a mihoih kichi te ziak a a kiakniam deuhdeuh dante uh khawng a hon gen chiangin hehpih huai uh ka sa a, naa ka sa petmah hi.

Tu in ahih leh amah bel Pathian hatna ziak in a khamtheih hih ana khawlsanta a, mite lak a a kihel hun in a thil tuah haksat dan miten a muanglouh dan uh leh a hoihna uh kipahpih nak sang a mullit mel tak a a na etdante uh a amitkha a mang hetlou leh theichiang lua ahih dante khawng peuh a hon genpih hi. Huai pen zaw ahidi mah ahi chi’n bel a pomthei a, himahleh kei dinmun a ka kipiak chiang in a haksat dingdan ka theihpih mai hi. Nidang a hichia ana omkhak ziak ua, natna hiam a nuamlou thil a tuah hun un leng amau-le-amau a gumthuak in “Ka tuah ding mah ahi,” achih uh leh a mel ua beidot meltak ka muh chiang in hehpih huai uh ka sa petmah mai hi.

Gengen ding chi leng a haksat ding dan gen zoh, gelh zoh ngei din a gin tak huaikei. Himahleh amaute panpih theihdan khat hidia ka gintak deuh i na theih sasa leng ahimaithei. A kikhelsa gengen leng le phatuam kei ding chih himahleh amaute tua a dinmun ua pan a hong pawtkhiak theihna ding un en leng panlak pih thak le chih utna lungsim toh ngaihtuah thak in amaute dinmun ding leng ngaihtuahpih sam leng chi in awlmohna liantak toh kon gelh hi.

AMAUTE THEICHIAN IN

Amaute:
1.    khosung ah mite nelhsiah ahih dan uh a kihaih kei uh.
2.    Lawm-le-vual amau ittu ding omlou leh mi mullit ahih dan a kithei chiang mahmah uh.
3.    Amau ah kingaihsiatna leh kikoih niamna liantak a nei uh.
4.    A khase baih un a hehbaih uh.
5.    A hoihlouhna uh khamtheih ziak kia lel ahi.
6.    Mi gin-om ahi uh.

Khosung, saptuam leh innkuan tanau-lainate lak a val kisakna amau apat hong pawt in, kuaman bangmah gen het kei lehle mite etdan mai in leng kingaihsiatna leh kituam koihna lungsim nei thei zel uhi. Mi dang mi hoih tampite koldan sang in amau te kol dan tuam diak (extra care) a kol ngai hi.

Khentuam na a tuah uh Khenkhat te.
Khosung vai a khentuamna lianpi ki nei hi. Ei ngaihdan in ahih leh khentuam louh ding vual hilou aziak ahihleh
1.    “I van hon guksak mawk leh”, ahih keileh
2.    “Huai toh kipawl leng kei le min khamtheih hih hon sa kha di uh”.
chihte khawng ngaihtuahna ziak lel hi

I van hon guksak khaleh chi in i pilvang mahmah sek uhi. Huai zaw thil hoih lua ahi: pilvan luat di mah ahi. Himahleh huai kawm in midang in leng guthei ahih dan theichian in leh amau leng mihing thou ahi uh chih theihchet hoih mahmah hi in ka thei hi. Khamtheih hih in bang chituk in hoihkei mah le uh thil teng a sia ahi kei ua, misia teng in le hoihna khat nei teitei uh ahi chih theikawm in a hoihna pen uh zuutsiam pih in a hoihlouhna pen uh bawlhoih sawm zawleng chih deihhuai hi.

Huai toh kipol leng kei le khamtheih hih hon sa kha di uh, ahihkeileh miten bang hon chi muh ding ua chihte hi i ngaihtuahna uah a hong piang khasek hi. Ngaihtuah louh theihlouh chi ua... hoih ut chiat i hihchia maw?? Ahi ding mah leng hithou mahleh nang mi hoih ut luat ziak a, na kiang a nang panpihna poimoh a om pen ngaihsak khalou leng na hikha thei hi. I Laisiangthou inleng, “Nang na ki it bang in na innvengte it in,” a na chih mah bang in na mihoihna pen mihing mitmuh kia a hoih na suah khak ding lauhuai hi. Miten bang chituk in hoihlou in hon thei mah le uh le nang leh na Pathian kal a lem nak leh kua a hon zou thei ding?? chi o.

Saptuam vai ah:
1. "Huaipa/nu le bangtan hong daih mahtak diam maw?!"
2. "Khamtheih a hihlouh sung chu a mihoih e."

Bangtan hon daih mahtak diam maw? I na chisek ua, amaute leng a khamtheih uh tawp nuam lawsam, nikhat ni nih khawng hong khawl zoh chiang un kipak petmah sam uhi. Tapa taimang innlam a hong kik nawn in a pan deihthoh tak a ana vaidawn bang hial hikei mahleh ei Kristian gam ah amaute niinlak a kipan hong kihihsiang a eite toh hingkhawm theita ding chi a kithalawp tak a ahong pai chiang un ei a mihoih kichiten bang chi bang in i na vaidawn sek ua leh? A minpu in chileng saptuam a member muanhuai tak hihna ziak in zaw i va chibai ua maitai tak in i om sek uh. Himahleh a kichibaina khut leng kikhah man nailou a mellat dan tuam pah, bang ngaihtuah I hi di uam ah, thulaklouh bangmah tan daih kenteh chih toh eivoi i na vaidawn uh, nang dinmun din kingaihtuah lechin na nasak didan maw?

Tua i omdante hi amauten bangmah a gen louh hang un ana feel theimawk uh ahi. Kingaisia leh khase pahpah ahih ban uah amaute leng mihing khat ahihna ziak un kingaisia in setan khemna himahleh mihing hihna zar in douzou lou in ke niam deuhdeuh sek uhi. Bangtan hon daihdiam maw chih sang in thumna toh dopsang theih tawp a dopsang theih ahih dan theichian thak hoih ka sa mahmah hi.

A khamtheih hihlouh kal inzaw a mihoih aka peuh chi in chiamnuih in ina gensek uh leng himai thei. Huai bang deuh a ei leng i thum chiang hiam Pathian biak inn a i om sung in chu i kimihoih sak in i om phenphan thou vele maw. A sung nanana ah chu gensiatna di omlou, huchih louh chia lah khamtheih pen hihkei mah leng kimihoihsak lua in hoihlou sak simte gen zauzau zel. Lazilna leh saptuam vai a kipolh khawmna om hun chiang in a hong tel ut tei ua, a hongtel chiang un banghiam thil manpha deuh bang hon sem khe le uh kipahpih nak sang a soisel kawm lah hi eng chih suk in lawm-le-vual kal a maizum leh niam kiak theihtheihna ding a paukam zat khum mawk, hehna di lah hilou deuh hehlouhna ding a lah khasiat huai sim chih dandeuh a kichih poimoh hetloupih in i siam mahmah uhi.

Hichin hihthei leng bang a chi dia.....?
PANPIH THEIHNA:
1. Love them:
Zep a tai ekek a phatuam ding ahi kei ua, mihing ahih na uh manghilh louh a hoihpen hi.... Va zep a va tai pen in amau ah huatna, engtat utna, milak a maizumna leh maingal louh semsem nate pia a, amaute hoih lam sang in kiakniamna leh val kisakna te pezaw in a thilhih/khamtheih uh amau a ding in lawm gin-om pen suaksak zaw semsem hi. Huai ziak in nang mah lungtang a suak itna toh thuhilh le chin, a honnial kei ding. Thumna toh pang in a hoih ding deihpen mah leh amah a muanna koih leh amah tellou a thil hithei lou ding ahihdante theisak inla, IIT IN. Itna taklou toh na hih inzaw kihemkhe mai in. Amau leng a hai ahikei ua, na thu a mang naksang in a hon gamlat deuhdeuh ding uhi.

2. Trust them:
Muan ngamna i chih ei sung a hongpiang ding ahi leng i chi kha maithei, ban ah ana ginalou leh ana guta sa chih i theih ngoihngoih va muan teitei ding pen thil haksa pi leng himaithei hi. Himahleh thil a hon hih khelh khak hun un leng KA NA GINTAK MAH/ KA MUANLOUH MAH chihte sang in hihkhelh om thei mah ahi, a khok ahikei, a nawn chiah pilvan ding ahi, poisak luat louh di, kuamah thil hihkhial lou omlou ahi chihte a gen zawk in amaute tha pe mahmah ding a, a hihkhelh hun un leng maingal tak a gen ngam leh aban a huchi nawn lou ding in hong kihan chiam ngam thei ding uhi.

3. Give them a chance:
Amaute mi gin-om pente ahi uh-chance na piak nakleh. Thil a hih khelh hun un, “Muanhuai kei lua hihsak nawnlouh ding himai,” chihte sang in, ahih dik ma uh kuhkal leh dohzoutak leh lam-etna lianpi tak toh hihsak zel inla, huai kawm in hihthei ding ahihdante theisak inla, engchih hiam ahihkeileh et khiak bawllou, himahleh pilvang tak a a hoihlam tun ding ginna liantak toh etkai gige hi leh.

4. No Argument/Always Compromise :
Thu hi in bang teng hileh kihoulim ahih keileh kisel dan a na om hun in leng nang dik mahmah kichi lechin leng amah gen leng pompih in la vualzou hihna chance leng na piak teitei ding ahi. A huchih kei leh na gen teng bangchituk in hoih mahleh a za nuam kei ding. A nawn a na kihoupih ut hun inleng a hon gamlat deuhdeuh ding a, na hun manpha tak khahsuah kha ding na hi hi.

5. Extra Care:
Mi khase baih, kingaihtuahtuah leh kiliim muh pahpah chi ahih man un midang toh teh theih ding ahi kei ua, huaiziak in midang na bawl dan a na bawlding ahikei a, hoihtak leh dohzou tak a etkai leh theihsiamsakna a kitasam uhi.

"A PAINA DING LAMPI AH NAUPANG CHIIL IN, HUAN A UPAT HUN NANGAWN IN LENG HUAI A KIPAN A PIAL MANG KEI DING".

 

 

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.