Huai Kum Khristmas Zaw . . . . . . !!!!

Suanlyan-Tungnung

“Nuihmai pu in Khristmas zang le
Bang za'n a nuam diam gel dih ve bawi aw!
Miza’n Lunmang phat, Khristmas lawm ua
Ei aw, sungkuan luankhi nuulna ngen aw!”.
By Dr. V. Jamthianlal
Album: Christmas Nuambel
Asa: Damhoihching

 

College suti, innlam paiding, Nenem toh nuamtak a Khristmas mangkhawm ding chi in truck ah ka tuang  a, kilawp petmah in ka khua uh ka zuan hi. Inn tamtawk, khosung kituaktak ahihziak in mun tuamtuam a sepna nei hi in school/college kaite hitaleh Khristmas a innlam paiding athupi pen in ka koih vek ua, apailou a pankhak ding bang sih tuk in ka ngai uhi. Khopi bangchi tuk a thupi ah om mahle ung ka khua mahmah uh ka ngai uhi. Innlam a omte natawm Khristmas zang dia muntuam a omkhete hong tung ding chi’n a kithalop mahmah ua, nek ding bangbang hiam ana kholkhawm zel uhi. Himahleh ka khua uh ka tun tak in Nenem pasal dang toh vakkhawm helhel ka muta hi. Ka laikhak a zaw ka tun hun ding hoihtak a gen ing a, nidang bang a khomual a honna dawn ding ka sak lai a hichi dan a hong omsan ka muh in ka heh tha ahong suak guih hi.


Ka khua uh hichi tuk in ngai mahleng kei ading in kipolhpih ding lawm atawm mahmah hi. Lawm hoih a ka neih Paupu, Sonpu leh Lalpu lah migilou dan a theih ahih ban uah khamtheih bawl zongsang ahi zawmah uhi. Himahleh kei a ding in mi ngaihhuai penpente ahi uhi. Unau bang ka tam sim ua, pasal lak a upape’n ka hi lai hi. Ka pa tagah ahihziak in ka pute beel a teeng ka hi ua, ka pute zar in midangte bang in ahon zah mahmah uhi. Ka pa adamthei kei khopmai a, ka nu sepsa a hing ka hi mai uh. Ka naute bang le mission leh solkal skul khawng ah akai ua, ka u numei nih toh ka nu’n nasem in kei college a hon kaisak uhi.


Ka khua uh mualtung ahih ziak in ni a suak baih a, a tum hak hi. Nitak mial zul chiang khawng in biak inn gei a leentual ah mipi a kikhawlkhawm a, mun tuamtuam apan sepaih suti hongpaite kiphatna (na theihsiam mai uh ka gingta!) leh school naupangte kiphatna chituamtuam khawng ka ngaikhia ua, ka tam thei mahmah uhi. Nitak mial ahong hih chiang mawltual kil khat khawng mah ah mei ka chih ua, khosung a chiamnuih siam deuhte bang in chiamnuih ahong pan ua, zansawt lamlam bang theilou in a kikhawlkhawm sek hi. Sun ahong hih chiang in, utna teng ah ka vak ua, khongma lou pawl, saisek ne pawl leh bangbang hiam kaikhawm in ka pute inn ah ka khawl sek uhi. Himahleh kou lawmta teng li mai ah kuamah a maingal kei uhi.


Khristmas ahong tung taktakta. Zing thou phet ka pawt dek leh ka nu’n, “Bawi, pawt nawn dah mai ve, kikhopna neih hunta hilou maw?” chi’n a hon khou hi. Ka mai liam sim niaunuau toh, ka khut bandage a kituam lemlum toh ka pawt teitei hi. Kanu’n, “Bawi, na hong tun ma ann ana nelou himhim di ka hi uh,” a chih ziak in keile inn ka tung kik pah sam hi.


Nidang banglou tak in kapa’n 1 John 1:9 sim in, thu tomchik ahong gen hi. Huaizoh in ka nu hong dingtou a, “Bawi aw, tukum Khristmas zaw hon guui ken aw!” chih teng gen zou man hamham in a kunsuk a, pau theilou in akhitui a luang zungzung maita hi. Bangmah dang gen theilou in a hon naihphei a, hon aang pom ngoihngoih kawm in, “Bawi aw,” chi’n ahon kahkhumta hi. “Na nu-leh-pa, na sanggamte toh Khristmas nuamtak in hon zang ve maw, Bawi. Nidang in lupna tung ah khitui-naptui toh hon mangsak mah lechin, tukum zaw nuamtak in mangkhawm ni aw, Bawi,” chi in a kap hithit a, huaitak in ka sanggamte’n ahong umkual phial ua, ahong kahkhumta uhi.


Zingkal a damdawi tang nekhin phet himahleng ka lungtang temsau a dawt pailet mah ahong bang hi. “Innkuan dam kim a i zat a tawpna bang le hithei hi a maw, Bawi, na tha-le-zung, na pilna-le-siamna toh, nuamtak in Khristmas zangkhawm theile’ng maw Bawi! Tuta’n lungmuang tak a Pasian natawm betheilou a n’on koih lawmlawm maw, Bawi. Tukum zaw na khamtheihte hon hihdah phot maive maw, Bawi” chi ngutngut in kahtam ahong louta hi. “Nuihmaipu in khrismas zang khawm le, bang zahta'n a nuam diam! gel dih ve, Bawi aw. Mi za’n Lunmang phat a Khristmas lawm ua, ei aw sungkuan luankhi nuulna ngen aw,” chi a ka nu ahong kahkhiak tak in kidekjoulou in ka kapkhe khata hi. Ka neudeuh lai a ka pa’n  ahon thumsak a akhitui ka lutung a a takkhiat bang ka mitkha ah ahong kilang a, ka pa zawngkhal a sidek phial leh ka nu hatlou, ka u-le-naute ka khemna te, ka pa vuakdia ka etlah lai hunte, sisuk un chi a ka hamsiat laite ka mitkha ah a hong lang dundunta hi.


Kei le dingtou in, ka nu ka pom a, ngaihdam ngen dia ka kisak leh ka gawl a banghiam taang mah bang in bangmah gentheilou in ka kah khumta hi. Ka sanggamte’n, “Kumchin a vualmai ka jah uh. A phu bang a Tanpa ka biaklouh uh. Laikhun tung a luankhia ka nuul uh. Tukum zaw nuihmai hon pusak in aw” chi’n kahtam ahong lou zomah uhi. Huchi’n ka pa ka va naih a, amai a kunkawm in, “Pa, hon ngaidam hamham in……………” chi’n ka va ngen hi. Aban bangmah ka genthei nawnkei. Huchi mah bang in ka nu leh ka sanggamte tengteng kiang ah ngaihdam ka ngen hi.


Ka neu deuh lai in ka pa toh gamlak ah vasa thaang khawng kam in ka hoh sek ua, ka pa kiang ah, “Officer kahong hih chiang in bang kon leisak dia, pa. Na deihdeih gen in,” bang ka chi tautau sek hi. Khatvei ka pa’n a hon en vengveng a, “Bawi, ka deih bangmah a omkei. Na nu leh kei hong hatlou pah ding ka hi ua, na sanggamte leh kei na nu-le-pa hong sulunggim kei peuh lechin a manpha pen hi ding hi,” chi’n hon genpih hi. Ke’n kimuang tak in, “Pa, huchidante hilou, innsawng hoih penpen a hon tengsak di ing a, innkong a jeep leh car toh nuamtak a omding i hi. Ana lungkham mahmah ke’n,” chia ka dawnkik leh ka pa’n a hon et thoh lel hi. Huai hunlai in khamtheih hih a, ka nu-leh-pa, ka sanggamte sulungkham ding leh khamtheih hih ding in ka kikoih himhim kei a, mang inle ka man ban kei hi.


Mission skul a class-V common exam ka passed toh kiton in Lamka a high school k’ong kaileh lawm bang k’on hau pah hi. Ka lawmte Sonpu lah neizou thou ahih utoh nuamtak in ahong chethei pah a, kei ka hih leh Lamka a ka pute inn pansan mah in ka om hi. School sports hiam Lamka khosung a hun nuam, concert leh nopbawlna tuamtuam ahong om chiang in ka lawmte toh ka hoh sek uhi. Huai hun chiang a maingalna ding leh nopsakna ding in zu ka hon dawn panta.


Hun hongpai zel in Class-VII ka sim kum in damdawi tang ka hong ne panta hi. Ka nek tung lai in kiphatsak man leh nungak mai khawng a maingal ut ziak liauliau ahih ban ah lawmte lak a tuam hin ding ka utlouh ziak ahi leltak hi. Himahleh hun sawtsim ka hon nek tak in nelou in ka omthei nawnkei a, damdawi khamtheih hih chih ding ka utlouh ziak in zu bang kadawn sek hi. Khamtheih hih chih sum ngai ahihziak in ka nu-le-pa bang ka khem gige panta a, sum ahon khak ginat louh chiang bang un vuakding-satding peuh in ka sal ek-ek hi. Ka nu’n alauh man khong in midang a bat in ana la sek a, himahleh huaite’n bangmah tan ahon daih zoukei hi. Lamka a mi toh kisual deuh gige ka hih ziak in, ka nu-le-pa lungkhamna bulpi ka suakta hi.


Ka kholam uh ka va pai khak chiah zaw mun tuam a school kai ka hih ziak in a hon na zahbawl thei mahmah ua, himahleh khamtheih bawl chidan a hon simmoh a om leh kisualpih ahi pah mai hi. Kumteng a Khrismas ann nek  laitak a mi toh ka kisuallouh hun om in ka thei kei hi. Huai le bangmah ziak hilou in, damdawi leh zu ka meh ziak khawng a hehbaih gawp ka nahih ziak khawng ahi deuh hi.


Khristmas kikhop chih khawng kei ading in bangmah zia ana nei ngeikei himhim. Nitak khua hong mial chiah ka lawmte toh lampi a vak in, mi hon na chou a omleh kisual pih chih ahi gige mai hi. Khatvei diak bang zaw zu inn ah ka ki-honsual ua, ann nedia kuante’n ahon delhhuan uhi. Mi’n hong delhlou hileh huaini in ka si ngeingei ding; aziak ahihleh ka lawmte ahong kihoih ginglua ua, kou bangmah polou ka hih ziak un ahong vaw-ek uhi. Ka kisualpite un tem in nasatak in a hon satkha ua, liam niaunuau in inn ah ahong koih uhi. Huailai khawng in ka nu’n, “Bawi, kua toh bang hong kiloh na hia?” chi’n, naihle hong naih ngam pahlou in, ahon houpih khiankhian a, “Mulou maw?” chi’n ka na sal gega hi. Ka khua ua ka om sungteng ka nu-le-pa a ihmu ngeikei uh chileng ka gen uang kholkei ding hi.


Huai kum Khrismas tunkim nitak bang le zu ka kham luat ziak (damdawi toh cocktail i hih chia kikhamsia) in ka nungaknu lengkhawm lai ka va samkhia a, inn a paidia ka zot aleh ahonzui ut teuhkei mawk hi. Huaitak in leenkhop inn mai ah ka kitom ek a, tangval bangzah hiam in ahong khambawl ziak un amau toh ka kisual phial uhi. Kholai a paikawm a OPEN CHALLENGE ka bawl aleh kei mah bang a zukham honkhat in a hon vogawp ua, liamsa in inn ka tung hi. Ka nu chimoh kisa in a liing keuhkeuh zawzen a, ka pute inn a vatai in ka liamnate betadine ahong nuhsak ban ah ahon tuamsak lai hi. Nenem chaan chu ka hi phot tamai.


Huai kum Krismas zingkal ann nekma kikhopna hun a kipahna a dimgawp in ann natawm hoihtak in ka ne thei kei uhi. Ka nu’n ahon nget bang in biak-inn ah Testimony genna ding hun ka ngen pah a, ka pa bang le hatlou sasa in huai ni biak inn a hong kai hi. Hunpatna thumna neihzoh in conductor pa’n, “Tutung Khristmas nidang banglou tak in lohching mahmah i hi dia, i khua a laisiam leh mi muanhuai a i koih uh Suanlian in sharing ka nei ut achi a, amah hun pemasa ni,” chia a hon puankhiak tak in, mipi teng mit keitung ah ahong tuta hi.


“. . . . . . . . . . na hon theihsa mah uh bang in damdawi khamtheih hih zongsang, mi toh kisual hat leh khosung a buaina bawl hatpen ka hi. A hong deihsak deuhte’n na hon taihilh chiang un ‘kei taksa ka thu ahi, nou vaksa ka hikei, nang tate buaipih in, kei nou buaipih ngailou’ chihkhawng in kon na dawng a, ka pa vual khong bang le ka hon kisualpih khak na omtham ding ua. . . . . . . . . .” chi a ka gen pat aleh ka kitui in ahong tumta hi. “Kei hatna, pilna, siamna leh kilet sakna toh Pasian muthei ka hikei chih ka thei a, tuni’n ka thil chi’n zongsat hiai ah mipite mai ah Pasian min in ka paikhia hi. Ka sepkhelh gensenglouh Pasian in ahon ngaihdam bang in, nou ka nu-le-pa, lawm-le-vualte aw, Pasian min in hon ngaidam un. Khamtheih hih ka kipat tuung in, nuamlaw ding dan in ka na koih a, himahleh ka hong zongsat tak in ahoihlouh dan ka thei pan hi. Innsung adia zumna leh zawnna, ka taksa adia natna, ka hinkhua adia lawi-le-pai phaklouhna ahong hita hi. Laisiam in, sepna lianpi nei mahleng, lungnuam tak a ka sepgah nelou ding ka hi chih ka theih ban ah ka sanggam laizomte, maban a ka tu-le-tate adia zahlakna ka hong suah ding ka ngaingam kei hi. Huaiziak in, kei dan a khamtheih hih zongsangte, a kipan pante, numei hi in pasal hitaleh, na hindan uh hong kibawl thak unla, salam leh khalam a igam zuun ding in hong kipan un chi’n Pasian min in ka hon chial hi,” chi in ka sakhau apan in damdawi tang Khrismas leh kumthak tan daihdia ka lei tamkhop ka koihkhia hi. Mipite khenkhat a kipak ua, khenkhat in tatak adiam chih dandeuh in a hon en ua, himahleh huaini apan a Jesu Khrist nungzui diktak hiding in ka kipekheta hi.


Kikhop top bang in mi tampi’n ahong kipahpih ua, chibai ahong buk sauhsauh ua, himahleh kei ading in khasiatna asuak phet hi. Nenem muhding in a omkei! Nitak in ka pa’n ann ane peihkei a, hong kipahpih zaw ahi dia, “Bawi, na neulai a ka thugente hong tangtung ding ahita maw!” chi in ka nung ahong zut hiauhiau hi. Nitak kikhop na ah ka pa adamlouh deuh ziak in ka naute leh ka nu ahong kikhawm theikei uhi. Kei bel ka kikhawm sam hi. Himahleh speakerpa thugen dia a din dek in, kholai ah mi kap dandeuh thawm ka za a, sawtlou in ka lawmte khat ahong lut a, ka zakkhop in, “Inn ah hongpai mai in, na pa abuai,” chi’n ahong samta uhi. Inn ka zuan pah vitvit a, ka pa si mawk leh a duhthusam tung manlou suak dia, lungnuam tak a ka hinsak ding lai a ka gitlouh ziak mah a ka pa hichi ahi diam chihbang ka suangtuahna ah ahong lut zungzung hi.


Ka pa bahtak a lum dildel ka va mu a, kap kawm in ka pom a “Pa, bangchi nahia ?” ka chih aleh awl in amit ahong hak a, “BAWI AW, TUKUM KHRISTMAS ZAW . . . . . . . .” chi in amit a si diaudiau a, a hon beisanta hi.

 
Special thanks to Pu Muanding Guite and Rex Minlian Manlun
~~17122012~~

 

Bawi Aw Hon Guui Ken Aw
By Dr V. Jamthianlal in 1988
Album: Khristmas Nuambel
Artist: Ms Damhoihching

 

Bawi aw tu kum Khristmas
zaw hon gui ken aw (2 vei)

Bawi aw tukum Khristmas in jaw
Na khamtheihte hon ching ken aw, Bawi aw
Na tun-le-zua, na chiin-le-tuai te'n
Maitai in ka mang nuam uhi, Bawi aw

Kumchin a vualmai ka zah uh
A phu bang a Tanpa ka biaklouh uh
Laikhun tung a luankhi kanuul uh
Tukum zaw nuihmai hon pusak in aw

Nuihmaipu in khristmas zang le
Bang za'n a nuam diam gel dih ve, Bawi aw!
Miza’n Lunmang phat, Khristmas lawm ua
Ei aw, sungkuan luankhi nuulna ngen aw!

Chiahsa hun sa'ng nong lian zaw a,
Na zaitha, na pilna hong zaa deuh a,
Lungpil in Khristmas lawm le maw, Bawi
Guuilou in Khristmas lawm le, sung kim in.

 

 

Click here to listen on Soundcloud

 

 

 

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.