Manipur A Zomi Movement Tawh Kisai Tamlou

MANIPUR A ZOMI MOVEMENT TAWH KISAI TAMLOU

K. Guite,
Founder President, ZRO & Political Adviser, ZRO

 

Amasa in, Pathian hehpihna toh mipite’ deihna banga Zomi Re-unification Organisation (ZRO) i phuhkhiak uh kum 25 bang chingta a, Pathian min ka phat hi. Tup leh ngim kichiantak nei, Kivaipuakna daan leh duun kichuptak nei Pawlpi ahihziakin, haksatna leh buaina tampitak tuaktou zel mah leh puksia mailou in mailam nawtzel hi. Heutu masa te’n bang tupna nei a Pawlpi na phutkhia a, haksatna bangteng na palmualsuah uhiam chih leng theilou khangthak pawlkhat te’n gamteng sawkbuai a, ut leh dah a thudik kimkhat khawng i vek ekek uh kazak chiang in lunghimoh huai kasa mahmah hi.

HONG KIPATDAN
Zomi teng gawmkhawmna dia movement i pat uh British hun lai pek himahleh Manipur a Zomi movement i patkhiak uh sawtlua nailou hi. ZRO hong pianma in Pu T.Gougin, Pu Thianzakham@ S.K.Simte, Lalneihthang@ Zokhankhual, etc te makaihna in Daizang khua ah kum 1972 in Zomi National Congress(ZNC) na phutkhia uhi. Amaute’n Pu S.Thangkhangin, M.Phil, JNU a simlai samkhia in Zomi ihihdan nasatak in hon tangkoupih ua thupi kasa mahmah hi. Zomi ihihna kiphawk in, laa phuakthei in phuak, a gelhthei te’n gelh, ninam adia kalsuan thei in kalsuankhia in pan i la ua, khopi tuamtuam bang ah ALZOSA dinkhiak ahi. Kum 1988 in Champhai ah 1st World Zomi Convention nasatak in hon sai ua, huai nung sotlou in daltu tamtak ziakin, vangtahhuai tak in, Manipur a ZNC makaihna a Zomi movement hong muihkik a, poi petmah hi. Bangteng hileh, Manipur Zomi movement khangthu ah, ZNC leh huailai a heutute’ contribution chiamteh tham ahihna bei ngeilou ding hi. I theih dia hoih mahmah khat ahihleh, ZNC in kum 1980 a V.V.Giri, President of India kianga Memorandum a piakna ah, ‘unleash the political chain that binds Zomi(dismantle the political barriers between the Zomi of Burma and India’ chih thulu na zang uhi.

ZNC movement bei khat suak mahleh, huailai sawng mah in research scholar tamtakin Zosuan minam ihihna diktak suikhia in hong tangkou khia uhi. Amaute laka chepteh tham mahmahte ahihleh Dr. Tualchin Neihsial, Pu S. Thangkhangin, Pu L. S. Gangte, Pu Dr. Kamkhenthang, Pu Dr. Vumson, Pu Lal Dena, Pu Rev. Dr. Mangkhosat Kipgen, Pu Rev Prim Vaiphei, Rev. Dr. Sing Kho Khai, Rev Khup Za Go, etc ahi ua, amaute laigelhte muhtheih in omvek lai hi.

Kum 1990s bullam apan Manipur singtangmite’ politics huihnung hong chituam mahmah a, galvantawi tuamtuam apan nawkna tuamtuam kituak hi. Hiai hun a i dinmun haksatdan, thawmhau dan leh i mangbatdante ka ngaihsut chiang in, Judate Aigupta a saltan lai bang lungsim ah hong kilang thei hi. Huchi’n Zomi nam lamkai leh Saptuam heutute leng patau in, awlmohna lianpi nei uh ahi ngei dia, December, 1992 EBC(ECC) Khawmpilian khit in Consultative meeting sam zihzeh uhi. Hiai hun a makaipi a pang Phamsa Rev.T.Jamkhothang panlakna manghilh theih vual ahi kei hi. Chial a ka om bang in kei leng consultative meeting ah kava tel zel hi. Heutu paikhawm te’n, ut leh utlouh thu gentheih omlou in, Pawlpi khat bawlkhiakna dia mohpuakna piak in ka om hi. New Bazar a Pu K. Vungzalian, Ex-Minister’ innsawngtung, common room ah hon final khum ua, Phamsa Upa T. Phungzathang, Ex-Minister in thumsakna hon nei hi. Huchi’n Jan 1993 sung ngei a Diphu nusia a Lamka hong pemtou dia thupiak toh ka kikhen uhi.

Lamka ka hong tun in koi a bangchi pat ding chih ngaihtuah ngal ahi a, Aizawl a om Pu Tielkhal, CNF heutu kava kimuhpih ua, belhtak ana hi khol kei. Huchi’n Lamka hong kik in, Burma a Kachin Independent Army (KIA) heutute toh kimu di’n kei, L. Tualkhanhau, G. Vungsuanthang leh Pu Tunzakham Hangzo ka kisa ua, Rev T. Jamkhothang in thumna toh hon khakhia hi. Burma ah Pu Thanglianpau, Gen.Secretary, ZNC(Burma) leh elected MP, Burma in hon makaih hi. Ka kimuhpih dingte uh Pawl min lou a muh theihlouh ahih ziakin, kou leng ka kikumkhawm ua, i hihna diktak leh sak leh khang in i pomtheih pen uh Zomi ahih banah, researcher leh historian teng in leng Zosuan, Zomi ihihdan leh min dangte (Chin, Kuki leh Lusei) midang te’n hon sapna ahihdan nial vuallouh a suikhia khinta ahih ziak in, Pawlpi min ding in Zomi Re-unification Organisation (ZRO) chih April 1993 in, Phaphian mun ah, namkipna kon nei uhi. Pawlpi phuhkhiak dia thupukna bawl hun Feb, 1993 hi a, amin hong kiphuah April, 1993 ahi. Ahi a, hiai hun in leng Pawlpi structure bangmah bukimtak a lepfel ahi nai kei. Huchi’n KIA Chairman Pu Brangsai, Chief of Army Staff Pu Zawmai leh Foreign Secretary Pu Zongkhra te toh ka kimu ua, a siam un a hon deihsak mahmah uhi.

Lamka ka hong tunkik un, New Lamka YPA Hall lui ah heutu tamtak paikhawm in, report piakna leh ZRO structure/body bawlfelna kinei hi. Heutute’n hamphatna hon pia ua President hihna ka let banah, Pu Thanglianpau@Daniel Thang in Vice President, D. Kamsuanthang, Gen.Secretary, Thangzakhum, Fin.Secretary chihte guan masak ahi. Mobilization leh awareness campaign patngal ahi. Gam leh nam it tuailai bangzah hiam in gamnuai zuan ngal ua, Pu Kaizasang makaihna toh training kibawl in, huchi’n Zomi Revolutionary Army (ZRA) hong piangkhia hi. Kum Sept, 1993 in Delhi ah Thanglianpau@Daniel Thang toh ka hoh ua, India Government kiangah dawlkhaat kiseplut hi. Tua dawlkhaat ah, ‘re-unification of all Zomi of Burma and India into one political unit’ chih thulu kipansan hi.

Mobilisation bawl na ah, tribe tuamtuam heutute ki lutchilh masa hi. Hiai hun a hon malakpih Pu L. Chinkhanlian, Editor, Manipur Express, Pu Kapchhung, Gen.President YPA GHQ, Pu Chin Ngaihpau, Gen.Secretary, YPA GHQ, Pu S. Chinzalam, Pu N. Thangchinhau, etc te manghilh theih vual ahi kei uh. Tribe sung mobilization gahsuah in, kum 1995 in STC(SNC), VPC(VNO), PTC(PNC) leh Teddim Chin Union (TCU) te’n Charter of the Zomi Re-Unification Organisation suaikai a sasin-salung nekhawm in Pawlpi namkipna leh minam adia panlakna hon neitou ngekngek uhi. Tuni chiang in tribe 9 bang in sasin-salung nekhawm in Zomi movement ah i semkhawm theita ua, kipahhuai kasa mahmah hi. Huchi’n Manipur ah ZRO tuh Zosuan tribe tuamtuamte (tribe cheknokte ka chihsek ahi) khaikhawmtu hongsuakta hi.

I theih chiatsa bang in, Pawlpi lamzangtak a paitou kimlai June 24, 1997 a KNF(P) te’n Saikul khuami, minautang 10 hon kaplup sak chiang in buaina meikuang hong kipankhia hi. I sanggam te’n hiaidan a hong dou hial dia gintakna bangmah a kineihlouh ziakin, buai kipat chil in vanzat bangmah kineilou hi. Himahleh, Burma a sanggamte toh kithuzak in, a neu a lian, a nai a gamla a om Zomi te i panghuan ua, gamtang thei zawdeuh a i om chiang in balance of power hong omthei in, huchi’n Oct, 1998 in unau kal a kilemna (Kuki-Zomi Peace Accord) i bawl thei uhi. Hiai peace accord thutuun poimoh mahmah ahihleh, nomenclature thu a kuamah ki imposed khum louh ding chih leh tax leng forced a kingetlouh ding chihte ahi. Hiai buai hun in Zomite’ Pathian i samkhawm ua, Saptuam te’ thumna leh panlaknate manghilh theih vual ahi kei hi. Kum 1997-’98 buaina ah si leh mang tampi i om a, poi mahmah in, khasiathuai mahmah hi; himahleh, Pathian in hiai buaina tungtawn in Zomite’ kipumkhatna, khovel theih a Zomi puanzakna, Pawlpi hatzawksemna leh Zomi movement suhattu hong suaksak maimah hi.

Tamtak ten Zomi sihpih a hinpih ihihdan phoklou in, tuni’n Pawlpi bang i dem ekek ua, heutumasate’ vision leh kalsuannate bangmahlou in i koih uhi. Pawlpi Kivaipuakdan leng theilou i hia ahih keileh kitheih mohbawl i hia chih ding khop in i phengpaita uhi. Ettehna ding in, Pawlpi kiphuhkhiak chil in tribe te pansan pipen a kinei mah ahi. Ahi a, Pawlpi pen armed group khat hong hih chiang in, civil organization toh kalsuan kikim himahleh pumkhat suaktheilou hi. Civil organization or Tribes ten leng Pawlpi a tanvou a neih ding ahi chihthu hong ginkhiak tunglai in, ken bel, tanvou leh mohpuakna tonkhawm gige ahi (power and responsibilities), thautawite’ kalsuanna teng kou leng ka mohpuakpih ding uh na chihtheih uleh hoihlua ahi, himahleh, huai hizenlou a, policy kibang a kalsuankhawm in, tribe teng Council khat nuai ah kikhaikhawm leng hoihzaw ding ahi, ka chi hi. Huaimah paisuak in Zomi Council (apex body of Zomi CSOs), i bawlkhia ua, federal system a zui hi. Pawlpi’n bel Presidential form of democracy zui in tunitan i paitou tadih hi. Pawlpi a semtute minam adia hinna phal a kipiate hi a, CSO lam bel huaidan hilou hi. Hiaite banah, ZRO in Kivaipuakna Daan (Constitution) hoihtak kinei a kum teng in Annual Assembly kinei gige a, huai hun ah Annual Audited Statement velkhawmna, Annual Budget approve na leh maban kalsuan dingdante kikupkhawmna neih zel ahi. Kum nga (5 years) dan teng in General Assembly kinei a, Assembly palai paikhawmte’n (CEC member leh Cabinet) President ding telna kinei zel hi. A kallak a President deihlouhna leh muanzoh louhna omkha thei chihziakin Impeachment clause leng Constitution ah ki omsak hi. Hiai dante zuilou in President khekkhiak or paihkhiak theih hilou hi.

SoO LEH UPF HONG PIANKHIAK DAN
Tuma deuh a JK Suan, New Lamka kichi khat in, ‘Pu Calvin.H makaih in UPF (United Peoples’ Front) kichi minvuah in kum 2005 in India Army te toh SoO suai kaih in om’ hon chitel a, nak diklouh lua ahi. UPF hong piankhiakna dia khuampite Pu Zoramthanga, Hon’ble CM, Mizoram, Pu Thanglianpau, President ZRO leh D.Kamsuanthang, Ex-Gen.Secretary, ZRO te ahi ua, huai hunlai in Calvin.H ichihte “chiak chiak” chilai ahi uh. UPF malam in leng IPRA chih kipankhia ahi. A hun hun a heutute zahtak a contribution a neihte uh theihsiam kisam hi.

Kum 2000 lakvel apan tawlkhat Phaijang helpawl in naktakin hon nawk ua, huai hunlai mah in heutu tuamtuam apan Manipur context a political demand neih ding pressure hong hat mahmah hi. Himahleh, a chil in, Pawlpi’n bel Manipur context kia a demand neih lemtang kisalou hi. Consultation bangzah vei hiam neih ahih chiang in, i thiltup pipen nelhsiahna leh taihsan ding chihna hilou in, Manipur a buhpang lei khat neih ding chih thupukna om ziakin, 2005 in Ministry of Defence, Govt. of India toh Ceasefire agreement kinei masa hi. Hiai suai kaihpih te’n political table tan kon tunpih ding uh a chih ziakin, amau leng tunitan hong angvan mahmah uhi. Political solution neih baihlam zawkna ding ngimna banah solution omleh a hamphatpih thei dingte laka armed group tuamtuamte toh kalsuankhawm ding chih Government lamte deihdan ahih ziakin IPRA bawlkhiak masak ahi. Huai zoh kum 2006 in UPF phuhkhiak hi a, founder President Pu Thanglianpau ahi. UPF sunga kipawl khawm group tuamtuam te’n issue-based a pankhawm ding, nomenclature thu buaipih masaklouh ding, Manipur a political status khat neih theihna dia kalsuankhawm ding chihte tup pipen in kinei hi. Huchi’n kum 2008 in UPF leh KNO min zang in tripartite SoO suai kaih ahi.

SoO Preamble toh kituak political demand bang hoihpen ding hiam chih Pawlpi’n consultation kineizui ngal a, Study Team kibawlkhia in amau te’n Assam, Meghalaya leh Mizoram khong va khodak uhi. Amaute’ recommend dungzui in, Manipur tribal te adia Autonomous State status (Art.244A) hoihpen leh thil hitheipen ahi chih a kimuhsuah ziakin ZC in ATS demand na Government ah submit ngal hi. Hiai pen UPF level ah leng kikupna omtou tou a, huchi’n UPF mah in leng ATS pen AHS a khek in Autonomous State demand hon lemsakpihta uhi. KNO in bel Kuki State demand paipih uhi. Huai hunlai in UNC te’n Alternative Arrangement (AA) demand bawl uhi. Tribal teng paikhawm theihna dia Kuki leh Naga kikal adjustment kibawltuah zek poimoh a, tua ding in nakpitak a panlak ahi. Himahleh, kum 2015 a Naga leh Govt. of India in Framework Agreement hon bawl guih leh, Naga-te leng hong kituam zial in ei agenda ah hon lunglutpih nawn kei uhi.

Kum 2015 a 3 Bills buailai in UPF leh KNO in leng State Government in hon bawldan lungkimlouh lahna leng hi ding chi in common political demand ding in fullfledge Statehood ki thukim uhi. Manipur a Congress ministry in political Talk a nelhsiahdan leh 3 Bills hon bawlkhum dante uh thangpaihhuai sa in, UPF heutute’n leng BJP uliante toh kihoulemna chikhat hon bawl uhi. Tua ah, BJP in Manipur a ministry a bawlkhiak ngeingei leh BTC model with 6sc hon bawlsak ding uh chih ahih banah Interlocutor hon guansak ding uh chih ahi. Manipur ah BJP ministry hong dingkhia ngut a, kilemna omsa bang in Interlocutor ding piak in i om a, political talk leng hon patpih uhi. Himahleh TC demand toh kisai serious talk kipanzok theilou hi, aziak bel, Government in KNO leh UPF te TC demand a paikhawm dia hon deih banah KNO in Kuki TC chih dia hon ngiat ziak un kihoulemna omthei zawklou hi. A tawptawp in KNO leh UPF te TC demand ah hong paikhawm thei ua, huchi’n Draft TC demand government kiang a submit ahi.

TULEL A I BUAINA
Political Talk nanung pen ah Pu AB Mathur, Interlocutor in, ‘tu’n zaw na document uh a kimta, final decision bawlthei ding UPF Chairman leh KNO President te Talk a hongtel teitei ding uh ahi’ achih apan i sung ah setan hong kilang hi. ZRO President hih ut tenten khat leh UPF Chairman hih ut mahmah dang khat hong pangkhawm ua, i sung hong kilok panta hi. January 21, 2019 a ST Thangboi, Secretary, UPF toh kaki houna ah hiai dinmun a chiang mai. Pu Kamkhanpau, President ZDV in hon theihpih hi. Hiai bang a buaina omtheih kal ngaklah a panla den leh tosawntu om ahihdan leng haih vuallouh ahi.

Calvin.H in amah thutum a Cabinet Emergency meeting a sapa Thanglianpau, President, ZRO stepdown dia Cabinet 5 te suai a kaihsak khit, a ninawn zingkal in Khupthang ka inn ah hong vaklut in thil omdan hon hilh hi. Ken leng ‘Thanglianpau’ siat leh phat i theihsa vek hi a, bang chi phut na hi ua, bangziaktak a hichi gamtat na hi ua’ chi’n ka dong hi. Ama’n, ‘Calvin.H in ka innbawl laklawh lua, zou nuam a President kianga Thanlon lama contract work ka nget leh ‘aw’ chi a lah hon pelou. Behiang PS bawlna ka nget nawn leh huai leng Rs.80 lacs kia hon pezel, heh mahmah ka hi’ a chi, chi hi. Khupthang mah in leng, ‘ei leng Cabinet khat kihi a i Zi te’n bazar a mehzuak mai’ chi’n gen beh hi. Ken leng, ‘khai aw, taget aw, sum kituh na hi maimah ve ua le maw’ ka chi hi. Manlou a tul guang, sumulou a dial hokna om ahi peuhmah hi. Lianmuanthang Valte thahsom chih apan foreigner case tan ah, aziak leh zar ding phuaktom toutou lel uh ahi chih chiang mahmah hi. Tuni a i buaina uh mimal duh-amna ziak himasa mahleh, political solution i neih ding dalna a ziak lianpen ahi.

Calvin.H in tuma deuh a JMG Chairman address a a laigelhna a ‘Thanglianpau, the self-styled leader of the ZRO/ZRA’ a chih mokpen diklou ahi. Pu Thanglianpau pen Kachin state a ZRO ainah phahtute laka khat hi a, founder Vice President ahih banah, kum 1996 apan Manipur pansan a I Zomi movement a kiheltou den heutu khat ahi. Kum 1997-’98 buaiven kuan lam in, New Lamka YPA Hall dim phitphet a kikhawm Saptuam heutu leh Minam makai banah Pawlpi sung a workerte deihna banga ZRO President hihna Thanglianpau kianga ka piak, Phamsa Rev T.Jamkhothang in a luzanga khutnga a thumna toh a namdet, ama ut thu leng hilou a President mohpuakna piaka om ahi. Hiai bangteng ahih nunga, bang dia Calvin.H in self-styled President chi khonung thei mok ahia? Thanglianpau in President ahihnung, amah khazapna nuai a Calvin.H in mohpuakna tuamtuam lentou a, special treatment piaktouh ngitnget hizaw lou hiam ? Lungthul mutiny ah a min dawkkha mahleh ngaihdam hi a, latest Presidential election zoh a Thanglianpau in Vice President mohpuakna a piak zenzen leh, nahkhok in muvanlai nou a khawi mah hong bang hizawlou hiam?

ZRO in Zomite kigawmkikna dia theihtawp suah a kum 25 val i panlaknate lakah, moral integration tan i lawhching mahmah ua, physical or geographical integration process pai lellel in, political integration process ah i luttou theita uhi. Hiai bangtan i tunlai ua, bang dia Pawlpi’n tribe teng tokbuai chi a ngoh mokmok thei i hia ? Bang dia haksapi a i kaihkhawm Zosuante khenzak teitei sawm i hia ? Bang ziaka, Pawlpi, ZC leh UPF Kivaipuakna Daante palzut zen a gamtang i hia ? Bangziaka Zomi policy kalh zen a, gamke khat sunga citizenship issue khawng vek a, India Zomi leh Burma Zomi chih khawng genthei mok i hia ? Hehpihtakin hichibang chindan hon tawpsan un, khangsawnte’ hamsia pozoulou ding na hi uh. Armed group sung ah Cadre leh Leader dinmun a kibang ngei a hia ? SoO ground rules ah Bangladesh a piang, Burma a piang leh India a piang chihte khentuamna om hia ? India politician tamtakte Pakistan a piang ahihna uh question ahi ngei a hia ? Hai leng a hun phet om a, zuau gen in leng a phaktop nei ahi.

Tunitan Pawlpi kalsuannate kidong dialdial masalou a thil hih tamlou ahi. ZYA vai bang leng aleh amak in tuni’n i gen ua, adiktak a gen in, 1997-’98 buai sung teng ZYA panlakna toh kep tuakte kikem a, vui ngaite kivui ahi. Huailai apan Zomi sunga sih leh man hun a kisaidan khat a paikhom ding chihthu omsa ahi. Hiai toh kisai consultative meeting Muvanlai Camp mun a neih hun a PTC HQ heutute thugen khong phokthak huai kasa hi. PTC hiam YPA hiam heutu kikhek teng a minam policy khekzel ding chidan i hi uhia ? Tuni chiang in Burma a Zomi khua teng ah ZYA unit omsuak vekta a, Manipur ah leng ZYA Block 10 vel om a, Unit 120 val nei uhi. Guite kual a Paite khua 20 khong in ZYA mah in kana kivaipuak ding uh a chih ziak ua, Pawlpi’n YPA target tuam a, Paite hih chimit a omta hia ? ZYA Unit dang 100 val te Paite khua hi selou uh ahihlam theilou tel i hi uhia ? Mimal a ZYA heutu ihih chia ZYA gum mahmah, YPA heutu i hih chia ZYA doubawl ekmok chih omthei hia ? Re-unification process a i panlaknate hoih i sak kei leh kikupkhawm a bawllem theihlouh a om kei. Hiai khawng neneuhte kisiat kibalna in nei kei ni.

Hiai mah bang in ZoLLS toh kisai leng, thudik theichian loupi in numei ak gulmu mah i bang kheukhou uhi. Consultative meeting deihna banga hong kibawlkhia ZoLLS nasepte tunung kum 50/60 bang a piching pan ding thil ahi ua, a Member te leng mi muanhuai leh zahtak tham ching ngen ahi uhi. Kei leng Adviser ka hihna ah a nnasep uh ka theihpihlouh a om kei hi. Kuamah pau, kuamah lai demna leh sukbei sawmna a om kei hi. I phuahtawm gam gen moklou a i theihsiamlouhte a kisaipih heutute kianga kan chet ding ahi. A himhim in Pawlpi sung ah leng pau leh ham a kideidanna a om kei a, Zomi pau chihtuam biik leng a om tadih kei. Pau leh ham huchituk a awlmohna nei i hih leh, Bangalore, Delhi, Mysore khawng apan Languistic expert samkhia zen a Seminar leh workshop kisai zelte a bang ziaka tellou i hia ? I theihsiamlouhte bangziaka amaute dong lou ? Tua documents a kaihkhopte uh leh a buaipih lelte bang uh en ve ua, pau teng kaikhawm a common dictionary a bawlkhiak dek bang uh kuamah kawktuam nei ahi sam a. Kei mahmah bang leng Chinzam Tawmbing Paite-English Dictionary pen Zomi—English dictionary khat dan a internet khawnga kapkhiak dia hoihsa a dawptu in ka pangkha hi. ZoLLS mah bang in issue-base CSO i phuhkhiak bang zah hiam leng a om uhi.

Khamtheih guihtheih doudalna toh kisai bang leng ZRA town a omte’n theihtop suah a pan hon lak chiang in lawhching mahmah a, himahleh, key supplier tatakte hon sukkhak dek chiang un kawikil kil hiam apan dalna lianpi a tuaksek uhi. Kani khamna toh kisai leng Saptuam heutute’ patauhna zahtakna toh Pawlpi’n khamna hon bawl uleh, a lehlam a Pawlpi toh mekmat teitei i sawm ua, kuate hiam sukminsiatna di’n i zangzel ua poitak ahi. Pawlpi’n khamna thu a suahlai a, semsuah dia mohpuakna a piakte mah tuni a gensia tute hilellou hia ?

Zomi policy mubanlou a, minam itna neukha leng neilou te’n Pawlpi kibukna ding in hong zang nawn mahmah kei un. I lungkimlouhna leh i paidan hoih isaklouhte kikup khawm dialdial sawmlou a, lemna thugente bang i nelhsiah laiteng ei a diklou ihihlam kiphawk huai kasa hi. Pawlpi i chih mimal khat/nih tung ah kinga hilou a, Minam leng Pawlpi khat kia tung ah kinga hilou ahi. Tuni a kha 7/8 kiphin tute’n Minam adia kum 25 val i sepkhiaksa teng leitual denna ihihlam kiphawk hun lua petmahta ahi. Minam ka it chichi khem a, Manipur a Zosuan teng in political survival i neihtheihna ding chance subuaitu a i panzel leh banglak minam it kha i hia ? A Little learning is dangerious; a Little Knowledge is detrimental for the future. Kuapeuh Minam heutu hih ut in Minam itna, theihna leh vision thuah in road map hoihtak nei in minam ma hon kai unla, heutu masate’ panlaknate leng zahtakdan hong thei un. Hehna a vaihawmlou in, pilna in vai hon hawm zaw un. Thudik nelhsiah leh pialsan lou in hong pang un. ZRO kibulphuhna, truth and freedom ahi.

Pathian in Zomi leh Zogam vualzawl zel hen.

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.