K K M + V L H


 
“Mangzou te khawng a sual theilua ua Police Department a ka sepna apat voluntary pension ka lak daih ahi” – M. Songzathong, College Veng, New Lamka.

Bolero gari kha a bawltute’n a nung a lehtut vehvuh na mun pen kei’ a dia a sehsa uh hileh kilawm khop in, ka tuankhak teng in huaisan ah ka tukha veu a. Loktak Hydro Electric Project ka va et lai un leng a nung ah paching ngen mi 4 ka kihen ua, tawttak ahi. A nung kongkhak lengkhe lop leleng kuamah kekhe kei le ung kilawm khop ahi! Zogamonline anniversary lom a Lamzang a ka hawh ni un leng Bolero nung mah ah ka tuang kekkuk a, naupang chikchik, tate vual leklek khawng leng kuamah huaisan a tuang ut a omlouh ziak ua ki-volunteer mai ngai. Singngat ka hawh ua lah a nung mah tangpha hamham. Huai in chu keikia tuang ka hi a anuam vanglak. Ka kisingtou noknok ua, Muallum check gate ka tun zet un chu ka kawng na teng leng ahon tat-dam vek. Muallum a gari hong khawl inchin, kei leng kum dia kisa, kumkhe fel manlou deuh a gari taithak inchin, lampi nal si, gari lah nal si, kei lah nal bok si, hon kaipuk, pucca road ah thalpuk ta sengsuang ing. Entry bawlna mun a sepaih duty pa’n hon nuihsan nilouh. “Kaha se ai a he” hon chi inchin, ke’n kha ‘confi’ deuhmai a “Singngat” chizat, hon nuihsan vevu, “Kaha za na he” hon chihnawn tak a chu…….Kichai! Hahahaha.

Gari a ka tuan nawn un ka ngaihtuah nilouh a, Pangei Rani tawh ka kimuh tung ua Meitei pau ka siamlouh ziak a ka buaidan, ‘neu lai a zaw Chak Cha O I Ma Na Hai chih ki by-heart saam hia’ ka chih vongvong lai ahon phawksak hi. Sawtpi ka ngaihtuahna ahon luah a, huai sepaih duty-pa, kei kumkhin nailou chih thei napi a saulou taipheizek lai oh chi-pa kha ka mawhpaih mahmah ve. Huai ban ah, counter a tu-pa’n hon nuihsandan himhim leng ka ngaihdan ahi kholkei. A-a, I-i, U-u Ri chih ka genkhum ek louh poi na e, Ka Kha Ga….. ki genkhum vak henla, Ya Ra La Wa Sa Saha Sa Ha, Kasa Tara Giau….. ki chihkhum ek leh aman leng a theih tuan taak ah! A rengreng in, kei leng mawhpaih tuak ka hizaw dia aw, chih khawng ka ngaihtuah thak a, gari khawlfel nailou in kum kei mai le’ng chu hi di hi-a. Tulai i gam dinmun lamlam ka ngaihtuah a………mawhpaih-tuak simsim bang leng i mawhpaih kholkei ua, i load shedding deldal ua, akhen, houchik-chik khawng lah kelphurun phul bangmai in i phulpih nianua ua. Khenkhat zaw, mawhpaih-huai pipi om mahleh, akhen bel mawhpaih-tuak khollou, mawhpaih ngam vual hilou, oh, mawhpaih-huai khollou bang leng om hi’nteh. Aaaa…ha, theizou si’ng e!

Lampi a siatdan chu maicha hilou. Bangchik chiang a bawl sawm ei duam a, a siatluat taktak ma in bawlta le uh chih-huai mahmah hi. Pu T. Gougin in 1970s lai a a bawlte bang zanlamzek a leng muhtheih omlai. Tua leng MLA feltak kinei ahihman in pan ahon lak a, kum 30 beek daih dia ahon bawlpah ka lam-en hi. Huaiziak in, kipa-huai mama i-zaw, kalaisai. Singngat MLA-pu, damsaw-ren, dih vele! Singngat lam kia hikei. Lamka khawpi laizang a lamlian poimawh, Jion Street phei bang leng eive, thuneitu leh milian-milalte’n niteng a amuh uh, a totkhak tei thou uh hi napi a kuamah a ngaihsak omlou mawk. Traffic subuaitu khat ahihman in toudeuh dia bawlthak hileh deih-huai mahmah hi. Hiai tawh kisai in, huai kiim a omte bang in NREGS tungtawn khawng in ana bawl mai le uh leng phatuam mahmah di’n ka ngaihtuah hi. Hiai NREGS lah chu, sep ding leng kitheizou nawn mahmah lou, sum bangzah hiam thawh a ni 20/25 lawh lak chihdan a pai mawk. India gamsung a a semhoihpen loi a pangpha ban zawmah, kichai nawn zel e.

Singngat a program poimawh tuamtuam paulam a ka hawh chiang in, a program a telkha lou in lawmte tawh kithuahna in ka zangbei kha nak a, mak lawzen a. Ka-Kha te’ kitenni in leng lawmte tawh kithuah in, moukhakna, kitenna leh moulopna ah leng ka telkha kei a! Huai ni kha khua selua inchin. Hiai khawsia chih paukam kha diklou hiveh aw. Khua a siatluatna om tuanloupi, vuah a zu chihthu eivoi. Mihingte kha a phunchiak himhim kihi inchin, ni sa lelah, ni salua, lumlua kichi, vuah zu lelah, khuasia, nuamlou kichi zel. Khawphat, khawsiat, vuahzuk, nisat tawh kisai a lah thuneihna kinei mawngmawng lou, rawnkhak a ki-omlou. Huai lampang Cabinet Meeting a kitelkha mahmah lou. Thamlou a Parliamentary Secretary beek leng kihilou lai.

Tutung ka khualzin chu koisan mah phalou in ka paikik a. Ka tupdantak a chu water supply scheme tawh kisai a tuivuhna mun, damdawi inn, sorkar’ office tuamtuam te va vehkual kawm di chihdan ahi a, hileleng, kei, kuamah’ hon sawl leng hiloupi, ka mawhpuakna leng hilou, kei-le-kei kilimbawl a huai teng ka va etkhiak mawk in omzia nei ka saklouh ziak in ka tawpkik thak hi. Tawna in MGP te’ biakinn bawl uh ahihdan ahon gen in houh va etkhiak di’n hoih ka sa mahmah hi. Hileleng, kei, a contractor leng hilou, a mohori beek leng hiloupi’n va en mawk le’ngle a soisel na ding kia va mu geet d’ing a, hoihlou di. Eiloi’ chiindan mah aka, mi’ inn bawl khawng va soisel sese, ei’ a ding le hiloupi, aneite’n a deihdan-dan un a bawl lel kei d’ua. Intekte’ sang a mistry-te bang kithuneisak zaw, ama’ deihdan a bawlpih sawm teitei mawk a kisunuak top uh chih bang leng omtheih hi’n maw.

Singngat a ka va hawh ua kha ka Pa’n leng hon zui inchin, ‘kei chu kileh utlou, ni 3 beek chaam di’ chi vial, ka paisan uleh a Khuga Dam Canal chim nawn inchin, buai a va buai! Zun thatheilou a va buai ka chihna eihkha. A khaihna (catheter hia le?) khawng va thuah nemnum uh. Sepnawnni a Pa Zarual in hon pawsuk inchin, “Ka hon zuihkik louh ka kisik eive aw” chi ngoihngoih mai. Aziak, huai laitak a Singngat a doctor omlou (Dr. Zico lah khaksuah lam chauh siam a, hehehe), nurse chu 2 om unchin kiginni a paituak zawmah uh, chi. Singngat chiang khawng beek ah chu Lamka/Imphal lam naihnaih ngailou in office tuamtuamte feltak in om ta mahmah leh chih-huai mahmah hi. Lamka leng hithou, Imphal ah sawl (refer) uh chih hideuh gige. Lamka chiang bang chu mihausa lah tamta a, private hospital hoihtak a dinkhiak hun mahmah ta hi. Hileleng, kei’ gen a phatuam ding khat lel zong omlou!

Traffic tawh kisai in DC/CCP leh SP/CCP ban ah Traffic Police te’ panlakna pahtak-huai mahmah in lampi zuihdan leh kivialleh veldan nuamtuam mahmah chih ahi. Himahleh, DC/SP leh Police te’ panlakna kia in lawhching zoulou ding a, mipi, khe a pai leh gari a taite’ tung ah naktak in ki-ngazaw hi. Hundang ah leng mipi’ kithuahpihna taksap ziak a lawhchinglou hizaw hi. Huaiziak in, mi khat-le-nih phatuamngaih ziak in bangtan mah hoih zoulou ding hi. Huan, police te’ nasep/thilhih himhim phattuak omte leng a phatpeih ki-omlou a, soiselna ding omte bel kipeih mahmah chiat. Zu man le ulah ‘sum nei nawnlou uh hi’nteh; a lawh lakna uh a sawt ta a eive’ chih hi mawk. Huchidan in chu, bank a Job Card account ding ka honsak un Rs. 400/- ka seng uh, account honman chu ‘a thawn’! Doctor ki-etsakman Rs. 200/- phun hetlou in i pia ua, amau, non-practicing allowance khateng in bangzah a a lak (claim) uh chih i theihpih ban hetkei uh. I gen nuam kei uh. I phun kei uh. Kuamah kisoisel ding om k’hang, ki-uiekbat vek hi hang, neunou gam in.

Ahimhim in, sepaihte leh mipi’ kar ah kitheihsiamna kitasam mahmah in kilang hi. Kum 2004 lak in leng ka na gelhkhata, police – public relation kichuptak poimawh hi. Kei bel, police community a member khat himahle’ng police dan a thu gelh/gen ka hizawkei a, mipi’ vai/thu gen ka hizaw hi. Lamka Police te’ Spokesman ka hi zenzen kei a, a PRO uh leng ka hi tha-hah kei. Mahni a thuneihna kipia in, self style a kipua in zu inn peuh ut hunhun in a check ua, Rs. 500/1000 khawng a liausak toihtoih ua kuamah a phunngam i om kei uh. Kuaman i soisel kei uh. Huaite Nampi’ Fund a lut hia? Ka inn-le-lou bangmah ahikei, zahpih-huai huntawk a hoihlou ahi. Hileleng, mi’ neihsa khawng etlah sak a, mi’ lawhsa khawng eusak guigui a inn hoihtak, a sung a leng ihmut limtak, khamuangtak a ihmut ngamlouh na ding, Home Sweet Home hilou, House Sweet House ka neih khak ding ka lau tuntun. Ka sang a neuzawte’ lawh khawng ‘cut’ sak in, a gawl uh bottan phialphial in sum ka zong dia, gari hoihtak in ka kitholh kha ding chih…..ka chi za!

Khaih, kitenna lamlam leng mangngilh dek hilou i hi ua hia? Hmuaki kha, lasak siam mahmah, a aw control siam mahmah khat ahi a, kizang tamlou a a-om tul mai pammaih ka sa mahmah hi. I kitawsawn (promote) louhluat ziak uh leng hikha inteh, eimi’ lak ah talent hoihtaktak nei, hileleng, phorhkhiaklouh tamtak om hi. Music video i et chiang in a model te kha a melhoih veekvuuk te hi khollou uhi. Amau a talent om te kizang uh hizaw hi. Huaiziak in, i talent uh kiphumgu te, phorhkhiakdan siam hun mahmah ta hi. Zogamonline in 7th anniversary lopna tawh kizoitawn a thugelh kidemna asai uleh laigelhsiam tamtak phorhsuah in om uhi. Eiloi chu phurphut policy lampang i paipih uh ahi a, la hileh thu hileh, thawkkhat hunsung teng khawng i hihvak ua, a khawnung in i dai vengveng zel uh. Mi khat in kivakna tham a azattheih ding khop a a talent zatsiamsak, vawksangdan i siamkei ua, i thei bok kei uh.

Nungak khat leng senior lua, truck tawh kituak kha dek unchin a Truck pen nung-back top. Huchi’n zou phot ni, tutung khawmpi. Hehehe.

mangzouvl/24-10-2012

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.