KUM THAK (2021) KALSUANZIA DING

KUM THAK (2021) KALSUANZIA DING

(Late 37:1-9)

By Rev. Dr. J.M. Ngul Khan Pau

Kum Thak mel i muh ciangin lametna leh lungdamna tawh i kidim hi. Mihing lam panin kum hong thak ding kingak a, ahi zongin Pasian adingin hun ngak kisam loin, amah mailam kum 10 ah zong om khin zo-in, tua ciangin nung lam kum 10 ah zong na om hi. Hun in amah khakcip lo a, a beisa kum 10 zong Topa adingin “tuni” mah hi lai veve hi. 2020 kum hun haksatna leh sihna sungah hong kem Topa in 2021 kum sung zong hong kem ding hi. Amah tawh 2021 a muakte adingin bangmah patauh nading om lo hi. Huihpi guahpi sungah hong kem hong cing ding leh ama tha tawh hong kalsuanpih ding hi.

Khualzin dingin i dinkhiat ding ciangin tuithawl leh sun-an ding puakawmin i kalsuan bangin, 2021 sung ading Pasian kammal tawh kalsuan khawm leng cih ngaihsutna ka nei hi. Hih leitung nuntakzia i et ciangin thumanlohna leh ngongtatna tawh kidim hi. Tuate sungah bangci’n thuman gamtat hoihin ki-om thei ding hiam cih ngaihsuthuai hi. Late 1 leh 37 sung midik leh misia kikal khinkhaina hi a, ngongtat in, amau ut banga a gamtate nuamsa tawh a kibat uh hangin a nuntakna tawplam i et leh dahna tawh beipah uh hi. Late 37 ahih leh Hebrew alphabet tawh kiphuak la hi a, a neu 40 omna Late ahih bangin Hebrew laimal masa Aleph tawh kipan laigual nihvei kizang cihna hi. Tuni en zong laimal K zangin thu sagih enkhawm ni.

KILUNGSOSAK: (Aneu 1-2) Kilungsosak i cih ciangin “kisa-sak, kiso-sak” cihna hi.

Man lo a gamtate hangin kilungsosak ken la eng kei in (Aneu 1) A kammal i et leh “sinsona, buaina tawh kidim” cihna hi. Hih tawh kisai i kiim le kiang i et ciangin thuman loin a gamta mite hangin i lungsim hong neusak hong buaisak hi. Thumana gamtat a sawmte zong bang phatuam hiam cih nopna lungsim pia hi. Bang hangin Pasian in Hitler, Mussolini leh Stalinte khawng amau ut bangin gamtasak hiam? Hiamgam mulkimhuai mi tul tampite’n a tuah lai-un Pasian koi-ah om hiam na ci kha hiam? Tuate hangin lungso-in Pasian om takpi leh hih bangin thuneite gamta lo ding hi cih na ngaihsun ngei hiam? Hi bangin na ngaihsut leh aneu 2na sungah a dawnna tawh kizompah hi.

Manlangin amaute vul mang ding uh hi (Aneu 2) Amaute nuntakna tomzia lopa bangin vulpak, lokungte bangin keutum ding ci hi. Tua in hong gennop ahih leh mi ngongtatte nuntakna leh nopsakna sawt lo lua mahmah cihna hi. Amaute nuntakna tom thu bek hi loin amau tangthu mahmah zong kuamah in gen dingin ngaihsun lo hi. Amau sih ni tawh amau tangthu beikhawm lel hi. Mihau milian pawlkhat tua bang om uh hi. Sum le pai a neih manun a dam lai-in kizahtakin amau maipha mu nuam mi tam mahmah hi. Ahi zongin sum le pai a neih uh cih loh mite’n koihna khat nei uh hi. Amau min kigen khak ciangin a si baih ding mah hi, ahih kei leh ama nuntakna dahhuaitak a kici mi om kawikawi hi.

KINGA (KHO): (Aneu 3) Kinga leh kho nuntakna hong piantheihna dingin Topa’ tungah kingak ding thupi masa hi. Tua ahih manin hih zong thunihin i gen nuam hi. Topa tungah kinga inla; gamtat hoih in (Aneu 3a). Topa tungah kinga i cih ciangin amah muangngam kingakna-in zang i cihnopna hi. Tua bek hi loin migilote ngaihsunin nei kenla, Topa ngaihsut in neizaw in zong cihna hi. Na gamtatna na khel nop leh na ngaihsutna na khel masak kisam hi. Bang hang hiam cih leh i ngaihsutna bangin kigamta hi. A hoih gamtat ding lunggulh mi in a hoih lam ngaihsutna neih ding kisam a, a sia bekbek ngaihsun mite a hoihin gamta ngei lo uh hi. Paunak 23:7 “A lungsim sunga a ngaisut bangin amah zong tua bang mi ahi hi” (Keima let tawm hi). Tedim Lai Siangtho na sim leh tua bangin gen lo ding hi. Na ngaihsut bangbang mi na hi ding hi. Thumanin gam nuamah teng in (Aneu 3b). Thuman a gamta mi gamnuam ah teng uh a, lauhna patauhna tawh tengkhawm lo uh hi. Gamnuam Lai Siangtho in a cih gam khangto USA khawng cihna hi loin Pasian zahtakna tawh gamtatpha tawh nuntakna mun in gamnuam ci hi.

KILUNGKIMSAK: (Aneu 4) Lungkimna cih pen eimah i kisin kei leh a kilungkim ngei ding hi lo hi. Leitung neih le lam ah lungkim ding i kisak leh i neih ciangin lungkim sangin a hoihzaw deihna tawh kinungta hi. Tua ahih manin laphuakpa’n Topa tungah lungkim dan kisin in (Aneu 4a) ci hi. Topa sungah i ngaihsutna leh deihna khempeuh i piak ciangin ama tung panin lungkimna leh telsiamna hong pia hi. Mikangte laigelhpa khat in, “Ka khedap hoih loh lam ka phun leh khenei lo ka muh ciangin lungkim ka kisin thei hi,” na ci hi. Topa ah lungkimna pen kuama theihpih loh hauhna, lungtaina, guh leh tang adingin zong damna hi. Sawltal Paul in Filippi 4:11-12 sung, “Bangbangin om ta leng a lungkim thei dingin a kisinsa ka hih mnain hihbang ka hong gen ciangin ka kitangsapna a hong pulak nuam ka hi kei hi. Cihmawhna leh cihtheihna a sinsa ka hi hi. Tua ahih manin ka hau a ka zawng zongin, ka vah ka kial zongin, koi mun koi mun hita lehah a lungkimthei dingin a kisinsa ka hi hi,” ci hi.

Topa in na deihna hong pia ding hi (Aneu 4b). I thungetna tampi hong kidawng lo i ngaihsut ciangin “eima” deihna bekbek kingenin Topa’ tungah lungkimzia i kisin loh man zong hi kha thei hi. I deihna Topa’ tungah i tut ciangin hong dawnna bangbangah a lungkim dingin ei a mansa i om leh eima deihna sangin a hoihzaw hong pia tawntung hi. I tate’n a neu lai-un hong ngette uh amau hong nget sangin a hoihzaw piak ding i hanciam bangin Topa lungkimsak photphot leng a dang khempeuh zong hong pia dingin amah mansa in om hi (Matt.6:33).

KI-AP KHIA : (Aneu 5) Hih “vai teng ap” cih bang hangin hong kigen hi ding hiam? Vai ap se loin eima deihkaihna tawh i kalsuan tam lua mahmah khin zo hi. Topa dong leng eima deihna tawh kitukalh thei dingte ah dong se loin eima deihna tawh kikalsuan tawntung hi. Topa tungah na vai teng ap khia in (Aneu 5a). Lei leh van bawl Pasian tungah vai khempeuh i ap ciangin, amah muangngam; kinga ngam cihna hi. Paunak 3:5 sungah, “Na lungsim khempeuh tawh Topa muang inla, nang theihna suang kei in,” ci hi. “Nang theihna suang kei in” cih pen “Nang theihna ah kinga kei in,” ci-in zong kilet theih hi. Topa tungah na kingak kei leh nang theihna ah kinga na hi ding hi. Hi kammal “kinga” cih pen Lai Siangtho siamte’n a gen uh ciangin kumpi Solomon in amah a cing galkap dingte a et ciangin sawt hong din uh ciangin a pumpi uh a teipi tungah kingai uh ahih manin a sawtna ciangin tua teipi a kawi mu hi. Tua galkap khat teipi tungah kingak manin tua teipi a kawi a muh ciangin aw Pasian cih loh kingakna dingin a kip a kho om kei cih mu hi, kici hi. Pasian bek mah belh dingin kip le kho pen hi.

Topa in nang ading hong sem ding hi (Aneu 5b) Topa tungah na vai teng na ap ciangin ama’n nang adingin na hong sem ding kici hi. Kumpi David nuntakna galdona tawh a hun tamzaw na zang hi. Ama’n Topa in a sepsak tam veipi na mu hi. Tuucinna panin kumpi dingin a sepsak, galte mai-ah gualzawhna a pia den Topa ahih lam theician mahmah hi. Tua hangin Topa tungah ki-ap leng, ama’n i vai ding hong sepsak hong saisak hi, cih a teci hi.

KHAWL (TAWLNGA): (Aneu 7) Khawl bek ci loin “khawl dide” in ci hi. Topa maiah khawl dide kawmin ngak in (Aneu 7a). Kum zakop 21 nuntakzia i et ciangin a kinawh vive hi a, tua mah bangin na khat peuhpeuh zong ngak se loin ngahpah ding lametna kinei hi. Adiakin gam khangtote ah mawtaw panin kumkhia loin nek ding lei theihna, bank ah mawtaw sung panin sum vai sai theihna cih bang a olnono tawh kinungta hi. Tua hangin “ngak ding” cih pen thuhaksa-in kingaihsun hi. Ahi zongin i Lai Siangtho in khawl died-a om nading ahih leh Topa mai-ah ci hi. Bang hang hiam cih leh Topa tawh kal i suankhop ciangin manlang lua ahih kei leh ze-ol lua cih bang om lo hi. Khawl dide cih in bangmah sem lo cihna hi loin i lungsim ngaihsutna lam tawh kisai hi. Topa i muan manin ama’n hong tonpih peuh leh bangmah kisam lo ding hi.

Tua bang siatna bawlte hangin kilungsosak ken (Aneu 7b). Kilungsosak cih kammal thumvei (Aneu 1, 7, 8) kimu hi. Hih aneu 7na ah, gitlohna tawh a nungtate a lawhcin uh ciangin kilungsosak ken ci hi. Aneu 8na ah lungsona in siatna lam hong tunpih ding ahih manin kikep ding kisapna gen hi. Lungsona zong nam nih om a, thakhat thu a “so-pah” leh “damdam a so” om hi. Tuate ei sungah a om lam phawkin kikep ding deihhuai hi. I lung hong sosak thute in eima nuntakna hong siasak hi.

KIKEM IN : (Aneu 8) Mi kikem theite mi picing ahi uh hi. I neu lai-in i kikem thei kei a, nu le pate’n hong kem uh hi. Eimah i kikep theih ciangin a khangto leh picing ihihna kimu hi. Tuni kikep ding i gen ciangin kikep nading nam nih en ni. Heh den nopna panin kikem in (Aneu 8a). Hehna in i lungsim hong kheuhkheuh in, a tawpna ciangin ei adingin lungsim gimna buaina hong tun hi. Khatvei mi khat in, “Sia aw, ka buaina ahih leh mite’n kei hong bangci gen cih ka zak ciangin ka heh khol kei hi. Ahi zongin ka ngaihsutsut ciangin ka hehna lian deuhdeuh in a gente’n zong mangngilh khin zo, kei hehna lian mahmah pan mawk hi,’ ci hi. Hehna khawng i damsakpah kei leh khangtoto kibehlap nuam mahmah hi. Paul in zong hehkei un ci loin na hehna tawh ni tumsak kei un, na ci hi (Efesa. 4:26). Ni tumsak cih ciangin heh paisuak kei un a cihnopna hi.

Hehna in siatna bekah hong tun ding hi (Aneu 8b). Papi khat in BMW mawtaw lei-in a lungdam mahmah ahih manin a mawtaw thak zutzut hi. A tapa kum nih mi in sikkilh tawh a pa’ mawtaw pang ah ABCD na gelh hi. Tua mawtaw hoih mahmah tungah a tapa in laigelh a muh ciangin nak hehlua hi ding hiven, a khut a a tawi tawh a tapa khut taklam a sat leh a khut guh teng kitan hi. Zato ah puak uh a, siavuante’n na satna sikciang ahih manin na tapa khut guh kitan bek hi loin a khutpek leh khutmeguh khempeuh zaancip khin hi, bawl ding dan om lo hi, na ci uh hi. A tapa taklam khut zat theih nawn loh ding a muh ciangin dahlua mahmah ahih manin a khut hoih lai-a a gelh ABCD koihsuak hi cih ka za ngei hi. Hehna leh sinsona in siatna hong tun bek hi.

KINIAMKHIAT: (Aneu 11) Hih lungnem leh kiniamkhiat cih kammalte in bangmah semkhia ngam lo cihna hi peuh mah loin “a kikem zo hatna” (strength under control) hi ci-in kiciamteh hi. Tua bangin tuni-in kiniamkhiatna zong “eima deihteelna” ah kinga hi. Pawlkhat bangmah zong hi lo ahih hangin kiphasak mahmah khawng ka muh ciangin ka hehpih mahmah hi. Ken thupi ka sak mite ahih leh amau thupi mahmah napi-uh kiniamkhiat teiteite ahi uh hi. Kiniamkhiat mite in leitung luah ding uh hi (Aneu 11a). Lai Siangtho in kiniamkhiatte’n leitung luah ding ci hi. Ngongtat leh huham mite’n a luah tawh a kibat uh hangin a luah sungah khangkhat khawng bek hi. Tua ahih manin Topa zahtakna tawh kiniamkhiatna in gamnuam ah tenna ahi hi.

Kiniamkhiat mite gen zawh lohin nuamsa ding hi (Aneu 11b) Kiniamkhiat nuntakna in gah nei a, tuate in nopna leh daihna ahi hi. Amau mite’ tungah tatsiatna nei lo, mite tungah sinso lo ahih manun lungnuam tawldamna nei uh hi. Buaina leh lunghihmawhna tawh a nungtate i et ciangin kiphatsakna tawh a nungtate hi nuam mahmah hi. Tui zong a niam lamah a luan bangin thupha zong lungsim kiniamkhiatte kiangah luang hi.

Topa Pasian in tu Kum Thak sung khempeuh hong tonpih henla, ama hong makaihna leh lamlahna a zui thei dingin Topa’n na nuntakna hong kem ta hen.

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.