Nungzuisuahna

jmpaupu

“Kei kiangah a hong pai mite peuhmah in a nu leh a pa, a zi leh a ta, a sanggam numeite leh a sanggam pasalte, leh ama pumpi mahmah a nial ngam kei leh keima nungzui suak theilo ding hi. Ama singlamteh mah puatawmin ka nung hong zuilote, keima nungzui hi theilo hi. (Luke 14:26-27).

 

 

KHENKHATNA

Hippolytus, Rome Khua bishop in AD 215 in Apostolic Tradition cih agelhna ah tua hun lai-in Jesu Khris nungzui taktak hi dingin hun khen li om ci hi. Banghangin tua bangin khen hiam i cih leh tua hun lai-in bawlsiatna hatlua ahih manin Khris nungzui dinga thupukna bawlte'n Ama min tawh si ngam ding lungsim nei uh hi. Hun khen lite hih bang hi:

  1. lThe Seeker period: Jesu Khris tawh kisai lunglutna nei-in Ama thu mite kiangah dong.
  2. lThe Hearer period: Jesu Khris thu a kicingin mite tung panin sin leh zak hun.
  3. lThe Kneeler period: Jesu Khris gumpa leh Topa in saang a, baptisma ading kisakkholh hun.
  4. lThe Faithful period: Baptisma ngah zawh ciangin nungzui muanhuai suah hun.

Tuhun ciangin Khristian masate hun khen bangin kikhen khawllo hi. Ahi zongin amau tung panin nungzuisuahna tawh kisai i theih ding kisam mahmah thu pawlkhat om hi. Robert E. Webber in a gelh Journey to Jesus cih laibu sungah AD 215 hun lai leh tu kum zalom 21 hun nungzuisuahna a kibat theihna ding hih bangin gelh hi:

  1. lSeeker Period (Khris zon hun) – unchurched (kikhopna biakna neilo a om hun, ahih hangin lungsim sungah Khris kisapna thei a lunggulhna neih hun)
  2. lHearer Period (Khris thu zak hun) – new believer (Jesu Khris sungah nuntakna nei hun)
  3. lKneeler Period (Khris biak hun) – maturing believer (Khris sungah khantoh hun)
  4. lFaithful Period (Khris ading muanhuai hun) – incorporating among the faithful (Khris adingin nuntakna tawh muanhuai takin nuntak hun)

NUNGZUI

Dietrich Bonheoffer in, “Khris in ka nung hong zui in a cih ciangin, a nung zuih ding leh si dinga sapna hi,” ci hi. Khristian i hih manin nungzui kihipah lo a, nungzui khempeuh Khristian a hilo omlo hi. Greek pau ah “nungzui” cih kammal nam nih in om a, manthano 25 vei Thuciam Thak ah kizang hi. Mathetes ahih leh 264 vei Gospel bu lite leh Sawltakte Tangthu ah om hi. Greek mite ngaihsutna ah nungzui cih pen sia khat nuai a sinna nei, khutsiam sinna ah siapa sepzia bawlzia en a, ama khutnuaiah sin, ahih kei leh sum leh pai meetbawlna ah a siapa bawlzia en a kisin cihna hi. Lai Siangtho sungah, Moses nungzuite (John 9:28), Pharisaite nungzuite (Marka 2:18) cih bang a om hangin, Jesu nungzuite a tuam vilvel in Ama thugen zui bek hi loin Amah mah zui ngiat uh hi.

 

Jesu in a nungzui dingte sam a, Ama thugen zui ding bekin hilh lo a, Amah tawh kikhawl ding, nasem khawm ding, gimna thuak khawm dingin sam hi. Jesu hun lai-in a nungzui nuamte in amau deih Rabbi kiangah, “Kong zui thei ding hiam, na nuaiah ka sin thei ding hiam?” ci-in ngen uh hi. Ahi zongin Jesu in amah a zui dingte sam hi (Mathai 4:19). Jesu in a sap mite Amah a zui dingin a sap ahi hi. Zui ding nei mite ahi uh hi. Jesu in a sapte' kiangah na khempeuh nuam dingin buaina khat zong omlo ding ci loin, Amah zui nuamte adingin amau nuntakna nangawn taan lawh ding ahihna, nisim-a singlamteh pua a zui ding ahihna gen hi. Amah nungzuihna a gen ciangin a ut khempeuh hong pai un ci loin “mi khat peuh in kei hong zuih nop leh” cih tawh pan tawntung hi (Luka 14:26-27).

Buddha a sih ding ciangin a nungzuite in, “Bang ci-in kong phawk ding uh na deih hiam?” ci hi. Aman, “Kei mimal bangmah nong phawk ding uh kisamlo hi. Na phawk ding uh kong thuhilhte na ciamteh un,” ci-in vaikhak hi. Jesu vai tawh kilehngat hi. Banghang hiam cih leh a thugen bek phawk ding ci loin, amahmah phawk ding lim gen hi. Nungzuisuahna i cih ciangin Amah thei ding, Amah it ding, Amah um ding leh Amah tungah kipumpiak ding cihna hi. Khris in Ama nungzui dingin hong sap ciang deihna ngimna nei-in hong sam hi.Note in kei na hong teel kei uh a, ahi zongin keimah in note ka hong teel a, note va pai-in a kimang tawntung ding gah a gah dingin ka hong seh hi. Tua ahih manin keima min suangin Pa kiangah na nget peuhpeuh uh hong pia ding hi,” (John 15:16).

Hih panin i ngaihsut ding thu nih om hi.

1. Teel a om: Hong teelpa Jesu hangin ei leh ei thupi i kisakna hiam siam i kisakna nusia in hong teelpa na thanuam takin i sem ding hi. Olympic a kidem dingin teel khiat mite'n amau thanopna ciang bekah kinga loin teeltuam ahihna uh hangin thaneih khempeuh tawh pang uh hi. Ama ut thu tawh hong kihel mawkmawk hi leh tua zah in tha pialo ding uh hi. Teel khiat ahihna uh zahtakna, hampha kisakna tawh kidimin a gam flag uh gamdangte tungah a kisangkhaina dingin hanciam uh hi. Tuhun Khristian nuntakna bang hangin thanem hiam i cih leh teel a i om lam i mangngilh man hi. Nungzui ding khensat ing i cih ciangin hong sampa Pasian lam sangin eima thupukna lam ki-uang genzaw hi. Nang thupukna zong Pasian sapna omloin bangmah hi tuanlo ding hi.

Ahi zongin, Pasian in a tapa Jesu Khris ah nang leh kei hong sam hong teel ahih lam theician leng i pumpi zong a nungta biakpiakna a zat ding i kiphal ding uh hi. Nungzui masate in Pasian sawlna ngah ahih lam uh mangngilh lo uh hi. Sawltak Paul in, “Ahi zongin kote pen, van gina tumlo a zuak mite tawh a kibang ahi, Pasian' thu a gen mawkmawk midangte bang ka hi kei uh a, Pasian in a nasem dingin kote hong sawl ahih manin Khris nasem hihna tawh ama mai-ah lungsim takpi tawh thugente ka hi uh hi,” (II Kor 2:17). “Pasian in hong hehpihna tawh hih nasep hong pia ahih manin ka thanem hetkei uh hi,” (II Kor 4:1). “Sanggamte aw, Pasian in note hong it in ama mi dingin a hong teel khitna thu ka thei uh hi,” (I Thes 1:4). Hong teel leh hong sampa hangin Paul in, “Na pumpi uh, Pasian in a hong piak, note' sungah a teng Kha Siangtho' biakinn ahih lamtak theilo na hi uh hiam? Note' pumpi, nomau' neihsa hilo a, Pasian-a' ahi hi. Note pen Pasian in a hong leisa na hih manun na pumpi uh Pasian' minthan'na dingin na zang un” ci hi (I Kor 6:19-20). Tua banga sapna ngahte, teel tuam leh Jesu sisan tawh lei mite ahih manun gimna tawlna, supna, baina na thuak zo uh hi. Tua hangin sapna ngah mite kilawm kituak nuntakna na nei uh hi (Ephesa 4:1).

2. Khat guak nungzui omlo: I Lai Siangtho simna John 15:16 i et kik ciangin Khris in eite Amah zui dingin hong sam khawm ahih lam kimu hi. Ama itna kha nuaiah khat leh khat ki-it ding, nuntakna zang khawm dingin hong sapte i hi uh hi. Jesu Khris nungzui i hih ciamtehna lim khat leh khat i ki-itna hi. “Note tungah ka hong piak thak thu in: Note khat leh khat na ki-it ding uh ahi hi. Note ka hong it mah bangin note khat leh khat na ki-it un. Note khat leh khat ki-it le uh cin keima nungzuite na hihna uh mi khempeuh in hong thei ding uh hi,” a ci hi (John 13:34-35). Khristian masate nuntakzia leh ki-itzia Rome mite'n a muh uh ciangin, “En un, amaute bang zahtakin ki-it uh hiam?” na ci uh hi. Tuhun Khristiante i kim leh kiang mite'n bang hong ci tam maw?

Nungzui mi hih ding thubaih hilo hi. A hangin gimna leh thuakna tawh kigawm hi. Jesu in tua gimna thuakna sungah kong ompih ding ci hi. Khat guak a thuakna hi loin Topa tawh thuak khawm dingte i hi uh hi. Jesu min tawh nuntakna pia masa pen Stephen a sih kuanin, “En un! Vantung kihong a, Pasian' taklamah Mihing Tapa a ding ka mu hi,” a ci hi (Sawl 7:56). Bang hangin Jesu tu loin ding hiam? Ama min a sihna thuak masa pen ding suang tawh kideng a muh ciangin vantung tokhom tung panin Stephen dawn dingin a dingto hi. Topa min tawh na thuak ciangin vantung tokhom in zong nang hong phawk hi.

Topa in Amah nungzui muanhuai hi dingin thupha hong pia hen.

 

.
© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.