PHAVANG 2015

PHAVANG 2015
(from New York City to Lawibual Village)

By L.T. Ngaihte

LT Ngaihte New

'Na lung ke-sak het ken aw' ci a deihsaktak a hon houpih te kiang, 'kei lung ke-kei hial ei, leng-leng mai ve aw, New York a a omlouh hun le tamlua ahi' ka ci hi. Ciamnuih bang sim mahleh, ka lungpuak dan tak mah hi. A hon nepna san u zw ka thei a,a hon phokna ule ka ngaisang a,ahita hal in, aziak pen gentak zong kasa kei hi. Kei lung lah New York khawpi a insawng sang penpen te len khup in, mel 12,848 a gamla a om Lawibual lampi te zui in phaphet lou hi. Kum 29 nung a ka phak masakna ahih man in,ka lung hon khoih mahmah a,singtang hinkhua ka ngaihtuahna ah hong piangthak hi.

'Zinding ihih vanglak leh khuainou omlai in hon paipih in' inteknu'n ci ahihman in, phavang suuk lai October ka ngim ta hi. Tuabang dungzui in October ni 9 in New York apan Delhi lupsa in kong tung ua,ka tapa in honna dawn a,ani nawn in kouteng thum in ka kiten champha 29 Great India Place a annekna mun khat ah ka va ne ua,Rs.7000 val hon la ua,'India le senlehpan a maimai lou hial hita e' ka ci phet hi.

Azing in insungna hihfel ding khenkhat omziak in Guwahati ka manoh ua,huai ah ni 3 ka nituang uhi.Sepdingte zou in October 15 in Phaipi kong tung ua,Bandh ni ahihman in Lamka paisuak theilou in,tute inn Lamphel ah ka giak uhi.Zankhat lel himah leh ulian khenkhat leh lawmlui khenkhat toh kimuh tuahna a om a,tute inn ah,nuamtak in hun kazang bei uhi. Azing in Lamka kong tung ua,curfew dak 2 vel a kipan ahihman in,huai ma geih in inn ka tung uhi. Curfew bawl te le eimi mah ahi ua,atangpi in,lamlianpi leh lamkathuam poimoh deuhte lou ah,gari taithei thou mah leh,hucia va tai teitei tamlou ahihman in,kholak a thoveng a,anuam zezen hi. Sigal louh theihlouh khenkhat zoh ahihnung in,Band leh curfew lak a holiday neihsun va zat khit lawmlawm dan omkei ci'n, Phavang hunnuam hunlem ala in,mimbang pianna kilbang khanna Lawibual vangkhua manoh in October 22 in Bolero dim miuh meuh in ka ki zing pat uhi. Keileh ka lawinu ban ah, ka ute numei 3 leh atute 2 nitoh ka hi ua,Lawibual khua a lunglut ngen ka hi uh.

Dakkal khat le tainai lou in, 1972 lak a ka tuallenna Mission Compound ka tai khengtou ua, Gari apan amual leh khua te ka gal et a, Bible Hostel a ka om lai, TE Paul Memorial Chapel a tuanvai a kapanlai,lawmlui te,ka Pu Goukhozam inn a ka om khak lai,hostel anhuan na'ng singtom a ka kuansek lai uh, lou kal a ka kiloh lai khong, Pute Nengzachin,Jam Khothang,Vung D Tombing,Gang Taivel, U Thuamson,Pasiam,Papuang etc te lunglai ah hong lang dundun a,huaisung in Hiangkot taang ka peel tou ua, U Tunkhogin loi a Gotuai kheh a khe a ka hohlai khong uh, lunglen huaitak ahi. Mizo laphuah siam khat in

'Dawn kir ve thin che maw,
Kan lenlai ni te;
Lam ang lo let la nem ten ka tawn ah,
A dam ngei ang ka thinlai na' cih mai louh zaw agen didan le ahaksa.

Hiangkot taang pel in,Tuilaphai kuam ah,khe a paina san gen,alampi paidan kibang lai ahihman in lung kiakna di hun man omlou kei in,alangteng ka munuam hi. Tuila Leibul pamgamla lou a Vungbuk khua a ka giah khak lai khong, ka U Eng toh Pangsang a ka vakvaih lai khong,Thingkeu a ka Pa toh phalbi khovot ka dou khak lai khong,ka zintun na pan, 'laisim baal neh a ne dah ve' ci a hon thuhilh lai khong ngaihtuah in Chongkhozou ka tung ua,lamlian gei a hong tengphei ta ahihman un ChiangpiKot achi uhi.Hiai mun ah singpi dawn in,sawtlou khawl in ka tai nawn ua,Tuilumzang kual a sawtkhop ka tai nung un,aminthang Santing khua ka tung ua,huai ah sun an ka ne uhi. Ngalsa a vuak in ana huan ua, kei honpiak masak pen ua sadol ngen ahihman in, 'asatak mahmah ei pe tiem u' ka cih leh kuangdim in a satak sitset hon pia hi. Nupi feltak mai khat in a enkol a,nuam mahmah. Kum 29 paita a kitengkhin Lawibual zuan a ka pai ua,kazi toh ka kilimlakna mun uh ka zonsuk ciang un,gamlak lawta,vuahtui ziak a guamte bangle na kikheng khinta ahihman in,hiai mun ahi ci a ka thukimna uh ka mu zou nawn kei uhi. Ka lungsim ah,

Ka rawn fang leh hmana kan tuanna tlang,
Tuahpui leh vau an vul leh ta;
Kan sulihnu khuarei an chang zo ta,
Hring leh thar hnahnem ten lo bawm.

Tawngmang em ni, lunglem ka nei lo,
Ka hawi vel a ka tawng silo;
Zunleng erawh a cham tanglai ah,
Luahloh lungdi nghilhni i awm lo, cih khong hong ging tiai tiai hi.

Sawtlou nung in, Sainouzang leh Leizangphai kong tung ua,adiak in Leizangphai apan Sungpek lak khong lamlian ahoih mahmah a,Europe gam lam bang phwk huai thei khop ahi.Leizangphai leh Suangpek cih khong ka giah giah nasa ngen ahi ua,huailai a mi tamzaw ka tanau te uh hizawmah uhi.Gamhoih leh munnuam taktak ahi uh. Sawtlou nung in Thanlon katai pel ua,nidang a U Khupnou hotel omna khong kitheilai in,lunglen thuakhak mahmah. A khotunglam vaki pai kha lai leh,lunglen nading tam deuhdeuh lai ding hi. Thanlon nungak khenkhat khokhung lam ateng ngei, bungalow bang le khokhung a om hi ngal ven...

Mualvaiphei kan in Bukpi ka tung phei ua,Bukpi ah singpi dawn in,nahtang peuh ka zong uhi.Ahihhang in, gari a niteng a nahtang a khilkhil a amin hoihma a Lamka tun theijel ahihman un,kholai ah aminsa leiding om kei. Santing hin,Chiangpikot hileh,nidang dan a lamgei a thilzuak a cing nwn kei uh.Lamka lam a apung tamzaw a zuaktheita ahihman un. Bukpi gam lamlian ahoih mahmah a, a vom gimgem zezen hi.Lampi tanu Pioner te zong nna hoihsep mahmah uh. Himahleh,Hmar bial,Pherzol gam kipatna apan Pioner te om nawnlou in, lampi kep ahi kei a,a phon mahmah. Ka gari hekpan, Guite Road toh teh acu hoih lua hilai ahi' cin a hon hilh. Agam mite gendan in, 'Hmar ten Pioneer te khat, gari a kholsak louh ziak a soisa un,Kawl a sonkhia uh. Pioneer pa lamdangtak a suakta in,a boss te kiang report.Huaitak a,Hmar bial a Pioneer om tengteng samkhia uh' ci uhi.

Thanlon taang khong gal etzel a ka tai khit un,Pherjol ka tung ua,huaituh Lawibual tung toh kibang kahita uhi. Lunglen a sang tilh tilh a,ngaihtuahna ah thil ci tuamtuam ahong lut zungzung a,aki tai peel zengzung uhi.Mun khempeuh muhnop ahi a,etnophuai kasa vek ua,sing hing dimdim te,nahtang nah phe leplep te, gokung ding ngilngel te,nak etlawm hina mai uh e...nidang ale hicikhop a kilawm atel ahia ?bang ka ci hi. New York leh Hong Kong khong a insawng kilawm taktak dia alamte khong uh,hiaite toh teh in, bangmah ana hikei ngei mai. Nidang a Hmar lalui:

Aw Di, Aw Di ka ngai em che,
Nang naw chu thinlai hnem tu an um naw,
Dawntu umlou in I hming ka ko hlak...himai.

Nidang a field sak a ka inkawng ua ka Pa suangdoh muh theihdinka tuten ana vat ngil ua,kava pha ua,ka tuntun ciang un ka ute kidekzoulou in misi neithak mah kava bang uhi. Ka neulai ua daikhuam dia sing kisuan te khong ana lian petmah ta ua,koizoh vual ding hinawn lou in ana khang khia uhi. Major T. Khupluai in,

Mallai tangta nun inopna,
I vangkhaw zawl a ngabang lenlai,
Sulkik lellou in mualliam zouta,
Lenna vangkhua hon ngai ing...ana cih khong atak a kituak sam zaw hita mai e,ka ci lel hi.

Lawibual khua lutna ding ah,Pi Phalching leh Pu Khanthang te suangdoh in dai zikzik honna muak ua, lunggel akidang ngal hi.Huai suangdoh te lamka thuam-Tipaimukh Road,Tinsoung Road leh Lawibual lutna kisuktuahna mun ah om uhi. Huai a pan naicik ah,Lawibual lutna Kelkong Lianpi a bawl om ngal hi.Ka lungsim ah, kanulehpa,ka u leh nau te leh ka khopih te-nuamlehkipak a hun ka zatpih te ka phok khe vengvung a,kuamah kiang genkhiak louh in,ka ngaihtuahna a leeng sang mahmah hi.

A khua a teng te'n, nahtang ahah ciin ua, taksing a suan ua,Kel leh ak a khoi ua,solar power zang in meivak a nei gige ua,sing in an ahuan ua,tuisiang khitsiang ngailou a luang gige a,ut hile uh a insung ua leng zawllut thei ding ahi lai uhi. Electric khuam a agui kikhung bang leng muhtheih din kilawmtak in ding zeza uhi. Abul a 'on' switch mek le uh pai maithei din uphuai. Ahuan te uah,sihzou kung,malta,manta baal leh haici tuamtuam tampi a ciing ua,nidang bang a Tinsuong ten a kholai uh tawn nonlou ahihman un,buaisaktu ding omlou in a khosa uhi. A tengte ading in Lawibual apan Lamka hong hohciang ua,kei Washington a holiday khin New York a kakiknawn a ka omdan bang lel hiding hitah,ka ci sim hi.Sawlkal nnasep khit cia,koidang sang a hiai mun a va ten nawn ding cihkan a maban limci om hin ka thei kei.

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.