ZODAWN SIAMSINNA - Pheiphung Suankhawm Ni

ZODAWN SIAMSINNA - Pheiphung  Suankhawm Ni
logo-teachZodawn

Naupang Chiilna
Naungek apiankhiat phet in anu apan laakmang hi henla, a chite’ lak apan laakmang hi henla, namdangte’n ittak in khoi pichingta le uh, tua akhoite’ nam asuak ding a, sa leh gal ah a khankhiatna namte a gum ding a, apianna sisan in bangmah gen aneikei ding hi.

Naupangte a pianna uh zodawn khuate apan a lakhia a khopi mun tuamtuam a siamsin ding a i koih in gam leh nam a itna ding uh a heetkha diam? A huchi chiitchiat kholkei maithei. Nam leh gam itna lungtang nei ding a siam a omte bel koimun-koimun ah omta le uh a gam it ding uh kikheellou dia, gam leh nam limsakna himhim neilou ding a piangte bel koimah a popawtlou in akhua uah kikhumden le uh leng aphatuamkei ding hi. Huchi ahihleh thil teng gelkholhsa a om hia? Naupangte’ lungput ding geelsa diam a om hia? Chiil theihlouh ding hia? I theikei. Himahleh chiiltheih ding in i gingta uhi. Chiil theihlouh ding a gingta hile hang bangding a naupang etkolna ding a hichitel a kisubuai ding i hia? A huntak in ahunzah geih in naupangte hanthawn in a lungtang uah i deih bang chi tuh le hang ahong phatuam khamohkei dia hia? Huai tuh i na hih touhtouh uh leng ahi him hi. Ahihleh tua i hihdan lel uh hun i sa uh hiam?

Haksatna I Tuah Lellel
Solkal leh thunei tuamtuamte’n alimsaklouh uh zodawn siamsinna limsak ding phatuamngai saptuam leh pawl tuamtuamte’ ziak in lungliapna meipi mial ngemngom nuai ah phutuan pheleklek muhtheih in om hi. Hiaite’ panlakna ziak in i zodawn khuate loihlouh in om liailiai hi. Tua bang kaal ah miallak a i phutuan kuang leklek utuh  atu leh tu a atui thunbeh ding lah haksa i sakpen ahihchiah atui thunbeh tuanlou a tua sang a bangchi vaakphat sak zawk ding i hia? Hong un, i ngaihsun khawm ding uh.

Kikhotuahna
Tu leh tu a zodawn siamsinna toh kisai a solkalte lah set theihlouh phot ahi ua, huaiziak in saptuamte’n hihtheih khamkham in ahih ua, tuate nungthuap ding in pawl tuamtuamte kiphuan in i pang seseuh uhi. Neihziak a pang hilou a, awlmoh ziak a pang i hihzawk man un apangte leng apoimoh zahzah thoh thei ding dinmun in i om kholkei uhi. Huchi kawmkaal ah i thohzoh sunsunte bangchi bang in zang le’ng aphatuampen dia chih bang leng avangkim a suutzeel kiphamoh mahmah hi. Tua i zatdan ahoih leh phatuampen leng ahikha ding. Ahihkaleh i ngaihsutna a hong luut ngeilou azatdan phatuam mahmah ding leng ana om khamohkei lai ding. Huaiziak in avangkim a khuak suuk ek zel kuul mahmah hi.

I Pankhawm Poimoh
Tunai in saptuamte’n bangchi bang in nna asem ua chih thei chiangkei mahle tuma kum sawm lai vel in ahihleh saptuamte’n i omna khua chiat ah skul i hong a, khua khat a saptuam thum i om leh skul thum i hong hi. Zodawn khua, naupang chihtham ngial omlouhna khat a skul thum hon tuh chiamnuih bawl toh i kibang hi. I kingeihlouhdan taaklatna lel ahi. Kihou theilou hihlah utlou, lah kihouthei lawtellou in ma i pangkhawm teektuuk ua, ning kitelhuai mahmah hi. Inn sung khat a om napi a, kituahlouh ziak a thuk tuam chiat a ann kihuan bang lel i hi uhi. Mehbel-buhbel kidaihlou sasa in, singchih ding ngahzoulou pipi in, manzoulou leh kidaih zoulou pipi in i tuamhuan doidoi teitei ua, huankhawm hileng thazohtak a hih ding hinapi i kimullitna un ahon phalkei hi. Thuk khat a huankhawm hilehang buh leh bel, sing leh guate kichingpah ding a, mithum-mili buai ngailou in mikhat kia buai in hun ding a, adangte’n apoimoh nna dang semthei ding uhi. Huchi bang a tawldamhuai ding i ma a kichiantak a i muhlai in leng i zuimohkeei uhi. Hiai bang lak ah tu a saptuam pansan hilou zodawn siamsinna dia pawl kiphutte’n mohpuakna i neilian mahmah uhi. Saptuam pansan, saptuam kahiang khat a kiphutte leng khangthak lungtang kihong taktakte makaihna ahihman in i liangkou ah nna giktak kinga hi in kilang hi.

Sum leh tha-leh-zung (resources) kaihkhawmlam awlmoh tak a i pan lai in akaihkhawm zahzah a poimoh tuh a zatnalam etzui ahi. Bangchi zat? Hiai a sum leh tha-leh-zung kigente zodawn a luut tengteng, saptuamte a hitaleh, kiphalte thohkhawm hitaleh uapvek ahi. Banghang a skul khat in a etkolzohna ding khua khat a skul nih leh thum dingsak i hia? Bang ding a hichitel a i kichinlouhlai aleng kidawnzang tuah a khantouh khawm ding haksa hichisak i hia? Hon semkhawmsak a hon pangkhawmsak theilou thilte sepkhawmlouh leh pankhawmlouhna ding a taak taktak mah hia? I ginna in innveng toh nnahoih seemkhawm theilou a hon koihleh, huai ginna tuh paihmang dinglou bangmah dang ding in ahoihkei hi. I ginna hia semkhawm theilou a hon koih? Ahi laizang kei. I kimullitna uh ahizaw. Lamka zang a EBC pastor in Catholicte’ skul a atate aneu ua pan kaisak athasialkei leh bang hang a zodawn a EBC pa khat in PCI skul a atate kaisak ding haksa hichisak ahia? Huchi bang mah in alehlampang ah. I kituahlouhnate meetmai a, semkhawm a pangkhawm hilehang bangzahta a thil thupi i hihzou dia? Hiai muntak ah ahi khangthak lungtang kihongtakte i poimohna. I heutute dohkaan khat um a mapan dingdan kikum ding a i kaihkhawm theih leh tuh thil thupitak semkhia i hi ding hi. Heutute’ sang mah aleng khaw papi khenkhat biak haksazaw lai kha ding hi. Bangziak a hiai poimoh hiam? Zodawn khuate munlemna khat beek a pawl sawm-le-nih tanbeek simtheihna i tunkhiat kin uh thil kiphamoh ahi. Huai ding in hichia i sep nengnung laiteng uh kuama’n i dinkhe zoukei ding uhi. Huaiziak in saptuamte’n dohkan khat umkhawm a, akua mahmah khase tuam omlou ding a vai geel a, sepzui hileh tu a i thasenzah mah seng hinapi in i nna sepkhiat alehnih in thupizaw ding hi.

I Sepzoh Gintakhuai
Tua bang in alemna mun ah tua bang skul phutkhe le hang la hileh akep gintaak sang a hong haksa lawtel khollou kha maithei ding in uphuai hi. Haksatna atuah dingte mulou i hikei. Haksatna tuh i phuut ding ahi. I phu paisuak ding. Naupangte hostel ah om ding ua, a hun awlte un khut nnasep tuamtuamte sem ding uhi. Singthupi, singzual, anphui leh adangdang amual-amual in alei bawl ding ua, Lamka zaang a lah hiai bangte mantamta buang ahihchiang in sum tampipi laikhe ding ua, hiaite khawng mah tuh a skul kepna ding in phatuam ding hi. Meh ding tuamtuam chiing ding ua, tampipi hou ding ua, tuuk-akhaal in meh ding taaksapluat omlou ding a, sum a leithoh naaktak in dawn ding hi. I zou gam a lah allu chihte hoih tabuang ahih chiang in. Vok leh akte khoi ding ua, huai mah tuh amau’ mah neek ding hi ding hi. Gua leh naang apan thil bawl tuamtuamte, seng, nam, loh, chiang leh adangdangte bawl ding ua, tuate Lamka zaang a thonsuk ding ua, sum naak hi ding hi. Kivatna neite’n tulai khawng a innsung a zat phatuam mahmah ding thilte hong phankhe ding ua, i Zogam cottage industry ahong khankhiak na’ng le hikhamohlou ding ahi.

Pathian thu bel genlouh amaang hitaleh, i naupangte lai kia i sinsak ding ahikei a, khut nnasep hiai bangte khawng leng sinsakluat ding ahi. I theihsa bang in mi teng in laisiamna tungtawn in neekmulou ding ua, amau neekmuh theihnalam ding chiat zonkhiatsak tuh i mohpuak ahi. Huchia akivatnalam uh i muhkhiatsak chiang in tuh a nekmuhna kia uh ahong hikei dia, i gamkhanna ding leng ahong hi ding hi. Skul ah lah music leh arts dangdangte, lemgelh, laigelh leh adangdang, kimawlna tuamtuamte hoihtak a sinsak ding hang a, mi za lak ah khat leh nih beek i seekkhe khamoh ding hia. Hichi bang a i chiil nung a gam leh nam itdan leh awlmohdan hon theihkeilai uh lelah huchi ding him a piang uh hive’n chin. Sumpung enlah a skul hong i hihlouh ding ziak in mihing seekkhiatlam ah lohchinna thupitak omdi’n ka ummoh hi.

Bang I Loh Dia?
Duhthusaam giltak ahi. Chikmah chiang in a tangtungkei ding, tu a i lungput bang i putdet uleh. Himahleh i kituahlouhnate koihkhia a, i kituahlouhnate’ sang a i khankhiatna ding i thupingaih zawk a, mailam enchiat a i pankhawm leh tu mahmah in leng a tangtung thei hi. Lui kibang kaan ding in pangkhawm a, lei hoihtak khat dohkhawm ding hinapi doh zoulou sasa in eimah lei ding chiat i kidoh daidai ua, huailah amuanhuai het ngalkei a. Innkhuam khat kikopthei hinapi mahni innkhuam ding chiat i phut ua, thuk khat a ann huankhawm a sing leh gua nem ding hinapi thuk tuam chiat in i huan ua, singchih ding ngah zoulou in i buai mahmah uhi. Zogam a Zomite  apankhawm theihlouh leng hi bang i lungnatpih lai a saptuamte nangawn pangkhawm theilou a omtel zaw, ‘Liang ding in Zogam liangse.’ Lametna zaw a beikei hial hi.

(Note: Nget a om bang in hiai thugelh hon pawsuah Pu V. Tunzasiam tung ah kipahna lian mahmah hi.)

 

~ Chairman, Teach Zodawn Team.

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.