PhD zouthak Paubiaksang toh houlimna

PhD zouthak Paubiaksang toh houlimna

pbsnagngaihte

“Amasa in ka lohchinna na hon kipahpih ziak un SSPP Delhi tung ah kipahthu ka gen a, hiai lohchinna pen Pathian vualzawlna ahih man in, Toupa ka phat ahi. Na hon dotna te uh a banban in kon dawng ding.”

SB: Na specialization Biochemistry ahi a, Biochemistry subject bang lampang ahi a? Bang subject main stream nuai a om, bangbang sub-stream a om a?
BS: Molecular Biology ahi, Genetics ahi chi leng le dik vek thou ding hi. Aziak tuh ki zawi tawn vek ahi a, khat peuhpeuh la lengle a vek a hon simsak thouding uh hi. Tua ka gen te Biology (Life Science) nuai a om ahi a, Biology a i theih tangpi Botany  leh Zoology toh a kibang kei deuh a, hiai ah biology a cellular level, mo- lecular level, in a ki sim a, microbes leh thil hing peu- hpeuh sung a cellular process cih di hia, a DNA, RNA, leh Protein khong bangchi ki bawl a, bangchi function uh a, cih lampang khong ahi deuh hi.

SB: Na thesis topic bangchet ahi a? Banglam pang ahi?
BS: Ka thesis topic “DNA repair proteins in Mycobac- teria and their physiological importance” ahi a, Myco- bacterium tuberculosis (Tuberculosis natna potu) in a DNA bangchi repair ahia, bangbang enzymes (Proteins) zang a chih khong ka en uh hi. A DNA repair protein hih siat sak leng amah bang a chi dia, a sibaih diam, chih khong ka en uh hi. Aziak tuh aman a DNA repair thei nawnkei leh sibaih deuh dia gintak ahi a, huai mah kenle ka muh khiak khat ahi. Tun a DNA repair protein pen antibiotics khat in hih se theih leh, a natna hik pen sibaih dia, TB natna dam baih mai ding hi.

SB: Ei SSPP sung a Post-Graduate leh research field a i dinmun uh lungtun huai nasa hia? Bang encourage- ment/prospects na pe thei?
BS: Ei SSPP sung ah adiak in Science lam ah research hih ki tawm mahmah hi. Science haksa i sak deuh ziak lechu ahi maithei a, hilele i lunglut lam ahih nak lechu, mi hih theih en le bang i hih lah tuan dia chi a, kuhkal deuh a i pan mai ding ahi. Subject peuhpeuh hoihtak a i hih nak leh a prospect om vek hi. Adiak in hiai subject kizakha ngeilou deuh te khong lak zawk di ahi, aziak tuh min a theih tawm uleh nang a dia a prospect tam chihna himai inchin. Biology bang en ta le, I theih deuh Botany leh zoology la hita leng, mi teng theih ahih chia a la le tam di, competition sang ding himai. Huaiziak a hiai course khenkhat, Anthropology,  Forestry, Bi- ochemistry, Sericulture, Fisheries, Criminology leh adang dang khong lak ngam ding ahi. Ei ST te i hih zokmah toh , ST te hiai subject la hong tawm zomah lai dia, nang na hih hoih nak leh sepna lam bang le nang a dia chance hong tam ding hi.

SB: PhD na hih lai in haksa nasak pen 3 leh nuam nasak pen 3 non gen thei diam?
BS: Course work ka hih lai un subject tuamtuam hon simsak ua, huailak ah subject khat Biophysical chem- istry kichi haksa kasa mahmah hi, Lawmte laisiam pipi ahih ziak un, ei a theilou lua aki bang a nuam hetkei hi. Research ka pat taktak inchu, a haksa lua chih gen di ka thei tuankei, Pathian vualzawlna toh nuam kasa cih di hi. I experiment a work louh ciah chu a nuam kholkei a, hilele i hih thak jeljel a ngai hi.
A nuam lam genbeih lai leng research i chih ei mah research ahi a, ut dandan, ei ut hunhun in na sep theih hi. Ka Sir pa a hoih a, student te zalenna hon pe petmah hi. Ihmut a suah lele ut hunhun in room ah ava ihmut theih a, nitak a na i sep nop lele ei thu ahih. Free internet access a om a, na i sep peih louh chiang in in- ternet khong serve theih a, peih dandan a sep ahih man in nuam mahmah chih ding ahi.

SB: Ei SSPP sung a Science lampang a specialization I explore nailouh uh,explore tuak le recommend ut na nei hia ?
BS: Science lam ah subject tam mahmah a, i explore nailouh uh le tam petmah hi. MBBS i gelh ching zoh kei hial lele Radiology, Physiotherapy, Nutrition (Di- etician), Medical lab. Technology cih khong zil le a prosect hoih mahmah thou hi. Huai lou den a ka gensa Anthropology, Microbiology, Biotechnology, Forensic science, Geology, etc. khong le course piching ngen ahi ua, i lunglut na lamlam zil mai ding ahi.
Bachelor level khong ah zaw va specialize pah a ngai kasa kei, thil teng theih vek poimoh ahih na ah, a khonung chia kisik huai hetlo ding hi. Keile kana kisik na khat hiai ahi. Basic Science hih na ding Indian Institute of Science Education and Research (IISER, Bhopal, Kolkata, Mohali, Pune, Thiruvananthapuram, Tirupati) , IISc, khong a kai thei le hoih mahmah ding hi. IISER ah 5 years dual BS-MS program om a, huai ah all disciplines of basic sciences (Biology, Chemistry, Physics, and Math- ematics) sinsak uh hi. IISc ah 4 years BS program om a, kum 1 i sim lai leh MS degree toh muh theih hi.Huailou Army Officer lam bang i ut leh Class XII a Phy, Chem leh Maths a 70% i muh leh 10+2 Technical entry scheme (TES) kichi ah direct in SSB interview hon sam uh hi. NDA leh CDS dan a, Exam piak ngai se lou ahih man in kizen mahmah a, ngaihven tuak kasa hi.

SB: Hiaitan tun nang a hon encourage tu, leh role model a na neih kua ahia?
BS: Hiai tan ka tun Pathian vualzawlna ziak ahi ka chil- ou theikei hi. Ka neu a pat hon na mu gige amah ahi a, aman hon vualzawl tou jel hi. Mi zahkai kahi a, ka neulai in min hon simmoh thei mahmah ua, School ah mi’n hon vo gige uh hi, ken ka thuk ngamkei a, ka kap jel a. Ka lungsim chu a na thei mahmah. School ka kuan dek teng in ka Nu’n hon thumsak jel a, Lai hoihtak in sim lechin, nidang chiang a min hon zahtak mai ding ahi chi’n ka Nu’n hon encourage gige hi. Kenle hiai thute ka mangngilh ngeikei a, ka hih theih om sun laisim ahih man in laisiam ka ut mahmah hi. Mi laisiam chu kahi hetkei , class ah average student kahi a, top 10 a pang khak khong ka ut thei mahmah hi. Pathian kiah ka thum jel a, lungke lou a pang tou jel in, class a eisang a neng- chik siam zo deuh te khong aguk in ka phaksawm gige hi. Tu khong a ka ngaihtuah thak leh, ka neulai a hon na vo gige te tung ah kipah thu ka gen nuam zezen hi, amau haksatna hon piak na te uh, kei hon encourage tu ahih daih ziak in. Huaiziak a i life a thil tung peuhmah te ei a dia ahoih mah ahi cih ka phok suah thakthak hi. Ka pa mi taima mahmah ahi a, lai lampang ana zil tam kei mah leh, lai sim ding in hon sawl gige hi. Ka Nu’n hon thumsak gige a, lai kasim chiang inle ka sim khit matan ana ihmu ngei kei hi, huaiziak in Ka role model chu ka Nu leh Pa ahi mai.

SB: Government job khong nana lunglut kha hia? Ahi- hkeileh research lam kia ana ut.
BS: Government job na chih in hiai Civil service leh kaam tuamtuam a gelh gelh te uh hidin ka ngaihsun a, Khat veivei i ngaihtuah chiang in zaw ut huai thou bang hi. Govermnent na sem ding, kha teng a loh la ding, lai sim nawnlou ding, nuam taka om ta ding chidan in ki ngahtuah hi. Hilele a lehlam ah, huai nasep pen i lunglut na taktak ahi hia, life a thil i hih pen i ut taktak ziak a i hih hia, ahih keileh loh i deih ziak, chih iki ngaihtuah ngai kasa hi. Kei lunglut Biology lam ahi a, hiai mah sim tou leng kipak pen din ka ki gingta hi, koimun hon tun ding ahia cih chu kana thei kei na a, kana sim tou- htouh leh hiai tan hon tun hi.

SB: IISc bangchi lut theih a? Bangchin na ki prepare a?
BS: IISc ah lut dan tuamtuam om hi. Kei lutna pen In- tegrated PhD program ahi a, MSc toh PhD ki zil khawm hi. Kei lut lai in IISc entrance exam om a, tun bel IITs te toh kigawm in Joint Admission Test for MSc (JAM) chi in exam omta hi. Huai lou in PhD le direct in hih theih a, huai ding in CSIR-JRF, UGC-JRF, GATE cih te  qualify  ngai  hi.huai    na    qualify leh IISc ah apply lechin, interview hon bawl ding ua, a hon select uleh lut himai. Kum 4 paita in Undergraduate program  le  omta a, BS course chi ua, Science subject tuamtuam ah Bachelor degree zil theihta hi. BS ten le scholarship Rs 5000/month mu uh hi. A lunglut ten www.iisc.ernet.in ah detail et theih gige ding hi. IISc ka lut dek lai in, Master zil nadi exam tuamtuam le kana pia a, huai a ding in BSc a i subject zil te mah hoih deuh a sim thak leh huaite mah hon pai ahih mah in a tuam a ki hah prepare a ngai tuankei.

SB: Maban ah banghih touh na sawm a?
BS: Maban ah post-doctoral research ka hih touh sawm.

Unaupa Paubiaksang ahihleh Pa S. Jamzagin Namte, Delhi Cantt. New Delhi tapa ahi. Amah ahihleh Law- ibual Village ah piang ahi a sangam numei 1 leh pasal 2 a nei hi. 2002 kum in pawl X Kendriya Vidyalaya, Missimari, Assam ah zou a, Pawl XII Kendriya Vidy- alaya RK Puram Sector IV, New Delhi ah 2004 in zou khia hi. Huchi in, BSc (honours) in Microbiology DU nuai a Ram Lal Anand College ah 2004-07 in zil tou a, a zoh in Indian Institute of Science (IIS), Bangalore (integrated PhD program) MS in Biological Science (2007-09) leh PhD in Biological Science (2009-2014) zil tou hi.

Source: Siamsin Bulletin, 15 March 2015

pbsngaihteposter

© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.