Interview with Mang Tombing

Ka heutute a siampente hikeimahle uh zahna lianpi ka pia a amau apan a siamna tam loulou hong kigawmtou te kei ah muhtheih in hong gahkhia hi. A vuallel a I om chianga, I vualzawh theihna omsun chuh dawhzohna ahi hi. Himahleh munkhat atu a i liamna ma bek khuatkhuat a i lohsap na thu ngen ngaihsutna pen a setawp a iki panpih theihna omsun ahi. Vuallel a iki theihleh bangchileng vualzou ding?! ~ Mang Tombing

mang tombingZomite kia gentaklouh khovelpumpi in amitsuan tham ding ua Martial Arts lama ana madawk mahmah leh 4 vei mahmah  Championship ana hi Ginthianmang Tombing (Mang Tombing), kum 30 ding khawnglel a upa himahleh ahuntamzaw kum 23 bang Kick Boxing toh kisai ah ana zang khinta hi. Amah hi kisual a kingangdan agenteh chiang un Kawlphia bangmai ahi chi ua, Competition atelna khat bang ah Bruce Lee toh genteh in ana om hial hi. Aman agendan in kongzing kisualna mun tuamtuam ah 205 vei bang ah kihelkhata a, Ring ah 38 vei kisualkhata hi. Amah ahihleh March, 1983 kum in Lamka Damdawi inn ah pianga, haksatna tampite pal galkai thei in June 3, 2010 in zi nei a, tu in azi Hauniang Tombing toh Gurgaon, Haryana ah khosalel uhi. Aneulai a gentheihna ana tuah tuamtuamte, Ring sunga mitoh ana kisual dante leh tuni a mite etpen leh suanpen ahong hihkhak dan agente Enes Shoute toh ahoulimna ua kipat I taklang ding:

Na lohchinna thute kiza a, khovel mitsuan mahmah telak a khat nahihlam konthei ua, eimi lam apan organizationmang with wife te’n mimal tak a interview hon bawl kha nailou uh hi in konthei ua, Zogam.com te hong zekai deuh nahon sa hia?
Mang: Huchi lam in ka hon mitsuan kha ngei kei. Noute hoihna leh ngaihnat naziak in ka tanchin te bang hoihtak in nonna update sakzel ua, tuni chiang in Zosuante honthei khalou a om nawn kholkei hi. Hon theikha loute bel I theih khaak khollouhte ana hizel ahih man in na tung uah kipahthu ka hon gen “Na tung uah ka kipaak”

Na family background tomkim leh na neulai hunte na hon gen thei diam?
Mang:
Neulai ki chi hinkhua kipatna leh salam leh khalam adia inuntakna masapen ahi hi. Kei toh kisai ah bel Martial Arts lam a kisak kholhna ahi lel hi. Kapa T. Ngulkhangin ahi a, unau pasal ngen nga lakah aneupen’ tung a ka hi. Kapa sepaih pension ahih ban ah khualzin a sumdawng mi ahi. Kumnih vel kaphak lai in kanu’n hon zinmang san hi. Hiai in thakhat in ka innsung uah gentheihna hon tun a, inn-le-lou chaan in ka ULian makaih in kapaneute innpang khawng kabeel ua, sai-ippuan leh puansiate zakkhawm in huai sungah kakhosa uhi. Unau a alianpen ichihte zaw simmoh vual dite ahikei. Naute a ding ngaihtuah a genthei thuakdia kimansa gigete ahi uhi. Kana muhbat nachiang ah Bungmual a kapi in bal minsa leh bawngnawi in hong vaakzel hi. Nitak vuahzuk chiang in mi innuai leh varandah khawng ka beelzel uhi.

Akha a sim zoh in kapa hong tung a, ka paneute huangsung mah beel in bukta (hut) lam in ka khosa uhi. Himahleh vualzawlna vuahtuite van apan ahong zuk chiangin ka inntungte un nang zoulou ahih man in, kapuanteng uh kahem khezel ua ann huan innlam bitzaw deuh meiphu awi-in katu zanhak zel uhi. Hiai hun a kapa genthei kisa a, akhitui aguk a anulte tuni tanin kamitkha ah hong langden lai hi.

Phalbi chiang ngial bang in, koute ahon iitna ziak in sweater hoih leng silhngam lou in zingsang dak 4:30 in sa leiding in vakkhe zel a dak 5 lak a in daitui leh khovat chiteng apal nate ziak a maipuang thiuthiau in awmna sa a khuh (cough) theuhtheuh kawm in hongtung zel hi. Hiai tengteng banah ahong tungphet chiang in meiphu sing ding tom zel a, atomkhit meiphu alum chiang in laisim dingin hon phawng zel hi. Aman ann huan a kou meiphulum mai ah lai honsimsak zel hi. Ann kanek khit chiang un sahuan a suun ninem chiang in zuakzel hi, Nitak dak 6 lak in hong tungkiik zel a huchiin nitak ann ding mah huan in kipei nawn hi. Kum 20 val vengveng hichi in hon khawitou den hi. Gentheih kichi pen gentheihna himahleh kapa kholak a khekol tawthuap teng a, mite’n kawk a ahon anuihsan zel uh ka ngaihtuah kik chiang in genthei khawldiak hi in kaki mu hi. Nunei lou a khangkhia himah leng kapa hon iitna leh athupi nate ziak in ka nu ngai in khitui kanul ngeikei hi.

Mi khenkhate banglou taka neulai hun haksapi ana zangkha na hi a, siamsinna lam ah nawngkaina tuah nanei hia?
Mang: Lehkha pilna lam ah kadeih bangin ma sawnzou keimah leng kei adia pilna taktak ka hinkhua a kagentheih naten hon sinsak hi. Sintou kawm a kahinkhua pii kahi kei a, kahin khua in kei hon sinsak tawmtawm hi. Lehkhabu a pilna imuhte agelh tute pilna ahi.

Kum thum le akim kaphak vela pat lailam ah siamsinna kana panta hi. Ebenezer Academy(E/A) ah KG-I (Nursery) apat kakai tou a, deihsakna ziak in class monitor khawngbang katung velvol hi. Sports kaneih chiang ngial bang un first prize teng kala gai gige phial hi. Hiai hun a kaloh chinna ten kimawlna lam ah talent nei kahih ana pulaak khin mahleh hiai hun a lohchinna te bel neulai a thiltung ahi hi.

Sum-le-pai kining chin hetlouhna toh siamsin kahih man in ma sawn zou nawnlou in pawl nih (Class-II) zoh in E/A kanusia a, kumkhat khawl in akum nawn in Lanva Model High School ah pawl nih mah a panthak in pawl thum tan kakai hi. Hiai skul mah ah leng monitor mah a koih in ka om a, exam kaneih chiang bang un kei chauh khawng ka passed khazel hi. Kum 1995 in pawl nga adin Ebenezer mah ah admission bawl nawn mahle ung sum-le-paai lam nawngkai na hong tung nawn in kumtawp exam hun a fee pezou lou in ka laisinnna kanuse nawn hi.

1998 kum in SSPP Residential School (Orphanage Home) hong kipan a huai ah panpihna in School admission leh hostel bang kangah hi, hiai skul ah Unit President ding bang a telchingin ka om hi. Hiai skul ah pawl giat first division in ka zou khia a, pawl giat tanchauh om ahihman in hiai skul kanuse nawn hi.

Hun hong paizel ten hon piching sak deuhdeuh a, semthei dinmun in ka hong dingta hi. Lehkha lam nuse tuan lou in carpentry na kon pantou a, nitha18  1 Rs 40 loh in pawl 9 (Class IX) toh pawl 10 (Class X) Rayburn High School ah second division tuak in kazou khia hi.

High School kazoh toh kiton in sepna lam ah leng Asst. mistry kahong luttou a, nikhat a Rs 80 loh kawm in pawl XI, XII leh BA Churachanpur Coollege ah kazil hi. BA zousiang man lou in, aban zomthei nawnlou in lehkha lam a ka siamsinna hiaitan ka phaktawp ahi. Himahleh hiai lehkha lam a ka khawlna in kei ading in siamsinna chituam deuh Martial Arts lam a kisak kholhna taktak hon tun a, Master of Martial Arts (MA) master trainer chiang katung hi.

Kuhkalna leh chihtakna hoihtak neia hong khangkhia na hi a, atawp ah zaw mite taisan lou in agah hong khum naknak mah ahi. Nang ah etton ding tampi muhtheih in aom hi. Master of Martial Arts (MA) master trainer chiang na hongtun theihna ding in bang chibang in pan nala a?
Mang: Kum 7 kaphak in martial arts lam ah siamsinna kana panta hi. Kasang a lianzaw te khut thuak gige ka hihman in athukkik na dia kazil ahi hi. Cinema khawng en in kei le kei kana kisinzel a himahleh enkaitu hoihtak omlou ahih man in bangmah tan ka daih kei hi. Kum nih zoh in ka Master masapen ding in CiiJii nuai ah kalawmpa toh kahon panta ua, zingsang dak 3:30 apat dak 6:30, nitak dak 7:00 apat dak 8:30 sung training kanei zel uhi. Phalbi chiang ngial bangin daitui kainuai ah votsa leh ling konkon kawm in T-shirt pan dikdek silh in ka kimawl zel hi. Hiai hun ah kuhkal man a kimawl kahi kei a lupna tung a puanlum khiatlah ding omtuanlou ahih man a tua in kimawl dia hon diang khesak ahizaw hi.

Zingsang baihtak in kathou khezel a, ka khe langnih ah siik kg.3 tuak gaak in ka nungah kawlzaal (bag) in Lei-ngawi kg. 15 pua kapua a Vengnuam, New Lamka ah kipan in Mata Dam tan kuan leh kiik in katai gige a, katun kiik chiang in Kitawmna (skipping rope) in 1000 vei kaki tawm zel hi. Hiai hun in tunia ka tun na tan tungding muhkholh nei naichiah kei mah leng katun na chiangchiang in ka tun nadi di ah hon pii hi. Phalbi ahong tungchiang bang in nidang a kaki sin dan te ngaih tuah in kalung aleeng khazel hi. Innbawl a kiloh toh Kungfu zil kathuah ziak in Doctor ten kimawl tawpsan ding in tamveipi hon thuhilh uhi. Ka taksa adia hoihlou Zu-le-sa toh bang kana kibual kha a Himahleh, Toupa Zakdah louh din, thil hoihlou kahih chiang in ahoih nalam adia kahih hongsuak kha bang kasak nachiang om khazel hi; Zu kham a ka omchiang in mi hon simmoh dante kangaih tuah kha zel a, kalung tang a pawna in Zankhovaak in thangpaih pan in kaki sinzel hi.

Ka ngaihsutna tungtawn in kakha thakhat in ka khawng (reflect) zot zel a, tua kakha kikhawng zot pen in ka taksa a poimoh namun ah (ngaihsut7 nawn ngai hetlou in) saai khiatsak zot dan ka sinzel hi. Olsam tak a gamtat nadi te ah kalung sim zang ka taksa ka thunun a, kawlphia bang a gamtat angaih nate ah ka Kha (soul) in ka taksa pii hi.

Ka heutupa CiiJii in atheih tan ahon suahzoh in Pa Thang (Pumkhanthang Tonsing) kiang ah kasin nawn hi. Hiai a kalut ma a siamkhin mahmah kahi ta hi. Manipur Kickboxing Academy (MKBA) min in blackbelt certificate hon pekhia a, huai in kum 15 kapha pan hi. Aman leng atheih tawp ahonsuah zoh in Master Kampu Buansing (Burma) kiang ah hon sawl a, himahleh Burma lutding chih kaki ngaihtuah chiangin ka lungsim a thawmhauna tampi om hi. Huai te bel:

1) Burmate gin omlou chia ka thuzakte;

2) Kawl sepaihte lauhhuai dan kazakte (kungfu siam n eivele);

3) Burma mi hihna lai kaneih louh ban ah pau leh ham theilou.

Hiai teng teng banah pausiatlouh in sihna manna tuak ta leng beh-le-phung kinei lou chihten kalungsim ah Burma lutlou ding in naktak in hondal hi. Hangsanna kataksap lai in ka ngaihsutna ka lungtangin naktak in kabuan zel hi. Abuai huai mahmah bel, Burma zin leng koi mun (Rangoon hia, Tamu or Tahan) a sin ding ka hia, banah ka zinsawm namun a address nangawn kanei kei.

Huchia kingaihsun a ka omlai in kamang (dream) lamdangte lak a masa pending in ka Pa kamu a, khitui luang khia toh hiai bang in thu hongen hi, “Hahtak in hongpang in aw, ka sisan tungtawn a nong khosuak ding deih kahi,” hon chi hi. Hiai ka mang a a kammal leh khitui kamuh ten zing kakhanloh in kangaihsutna leh kataksa honzou dimdem khin hi.

Tuni chiang inleng gending a ngam huai lou Toupa hon pidan tampi om hi. Kapa kamang in hong kilaak zel a, ka pai ding dan hon hilh zel hi. Huai kamang ten lohching ding kahih lam hon mukhol sak zel a, kalung kiat hun in lohching khin a kaki koihna in kuhkal na hon pezel hi.

Kum 2004 Asian Kickboxing Champion kalaak zoh in Burma kaluut a, Master Kampu Buansing nuai ah temsau leh galvan chitumtuam zatdan kasin hi. Nikhat in dakkal 7 sung kisinna (training) in hun kazang zel ua Kawl sepaih te mat a ka omding ahon lauhsak naziak in Gamlak, innsung leh Dalai Lama te temple pang khawng kabeel zel uhi. Nitak chiang in kagiahna hon kisuansak gige hi. Concentrate chih lam kathupi bawl ua, ka course kazoh kuan in hoihtak a kamuh theih Thou (fly) fit nga vel a gamla, aleng ging kamit kha ah kaza ban hi. Temsau vai chih ngial bangchu maimai lou kahi, Mi lu (head) a suaklu (amla) kikoih alai ah ka satphel thei hi.

Ka mangngilh theih hetlouh Burma mite kamuh kholh na sang in gin-om thei mahmah ua, ka tanchin zakha peuh in kei ah taksap nei hileh kilawm hial in zahna ahon nei uhi. Asian Champion kahih ziak ahi de aw chikhawng in kaki ngaihtuah kha zel hi. Akhen te’n kaliang nunglam ah chivom (blackmole) lianpi Map bangbang om a tuapen asi khin piangkiik chi in hon thupi muh mahmah uhi. Hiai ka liang nunglam (shoulder) a chivom lianpi ompen ka pianpih ahih louh ban ah kenleng a khomi te hon gen in kamu pan hi. Burma a ka omlai in kalungsim ah Dawi zil a hauhsak ding chih khawng hong om hi, huchia ngaihsut na kaneih lai in, ani nitak in kamang (dream) anihvei nading in ka Pa hong kilaak nawn a, bangmah genlou in a khitui luangkhia kamu hi. Azing ka khanloh in ka dawi zil utna teng bei a kangaih sutna apan kapial khia hi. A ni kihal sawtllou in ka Master pa panpih na toh Soe-Mynt Shaolin Kungfu Institute, H.Q; Rangoon nuai ah Master Trainer certified hihna lai piak khiat in ka om hi.

Bangchibang a hiaitan hongtung thei hi ding in na ki ngaihtuah? Na sungkuan ten bangchin support ahon pia uh?
Mang:
Toupa hon hehpihna ziak kia lieuliau a hiaitan tungthei in ka ki ngaihsun hi. Huailai a kei adia kungfu zil ichih, family support vachih dia le thupi lawmlawm a kingai khollou, tuition fee khakhat a Rs 50 maimai le kipe zoulou, “Kimawl a kuan di kahi a nitak hong zekai di kahi” kachih chiang a kua man nahong pai hak, annneek nalap kei chi a phunlou paulou a ahi di bang a apom uh hon support na uh hoih pen/ omsun hi in kathei. Kong lohching tak in chu ka Pa’n “Na dam theihna hoih tak in enkol in” chi in ahon thukhaak hi.

Heutu tampi nuai apan ana khangkhia himah leng Martial Art ah kaloh china thupi pen keimah tung kaki vualzoh na ahi. Akhen chiang bang in kaang (levitate) theiding in kaki ngaihsun zel a kakhut tegel sutuah in kamit te kasi a kaginna toh ka taksa kathu nun zel hi. Himah leh kaang taktak kahi hia kaanglou? kaki theizou kei! Huchi bang a kaki upna te thil hithei ahong suak dia chihte ngaihsun thuuk lua a ka om chiang in ka ngaihsut nate’n nuihzaat huai pipi, ngaihtuah louh didi hon ngaihtuah khesak zel a, kei leh kei in kaki sunuii (laugh out) khazel hi.

Muh kholhna neimi kahi a, himahleh mukhol saktu ka hihlouh ziak in upna toh kakineem hi. Mi tampi ten Martial Art haipih hon chizel mahle uh, hai hilhial na lungkimpih di hialkhop a amuh batlouh uh siamna sin kahih ziak in amaute’n thil haihuai sin bang in hon mu uhi. A lamdang mahmah leh nuihzaat huai kasak mahmah khat, leitung a kaki pahna penpen te leh ka lohchinna penpen te ka hinkhua ading a lauhthawn huai nalam ngen leh ka hinna laankhe hial dia risk kalaak nate ngen hongsuak mawk hi.

Street ah 205 vei kaki sual khak nalak ah 11 vei ka vuallel a, ring ah 38 vei kaki sual nalak ah 2 vei kavuallel hi. Kaki sualpih te asiam zoh khop ualeh nuam kasa a, vuallel a ka omching in “Not bad, but I like it, please hit me again” chi khawng in kei leh kei kaki houpih zel hi. Ka mangte kei ading in tangthupha hi a, zing nisuak mudia khanloh na pen hotdam na hong hizel hi. Ka ngaihsut na dem (compete) in ka Kha (soul) ka khawng zot zel a (reflect) tua ka Kha kisai pen zang in ka taksa te a poimoh namun mun ah (amah leh amah a) kihawm khiat sakdan kaki sin zel.

Ginna hoihtak toh na professional a kalsuan zomzel mi na hi a, bangchitan in lungsim lam ah kisakkhawlna na neizel a?
Mang: Ka hinkhua a katheih siam hetlouh; akhenchiang in kamai ah camera flash toh hong kikaap zot khawng abang zel a, huchi in ka lungsim thakhat in hongvai zel hi. Ka manglam a om kabang zel a, ka omdan te katuah khaksa abang zel hi. Kamang lam hia, ahih ke’h ka hun paisa…? Ka theizou kei hi. Minute 2/3 sung khawng hichi in ka om zel a, huchia ka omzoh kalkhat nung khawng in hiai manglam bangbang kathil tuahte atak in ka tuaktou zel hi. Kum 15 lakvel kaphaak apat kana tuah touh ahita hi.

Championship tournament khawng a omdi chiang in, ahun ma khakhat khawng kamang in kaki sualpih dite kana kisual pih khazel hi. Zing ka khanloh chiang in hilhchetna toh ka khanglou zel a, tua te tung a vualzoh theih nang ngaihtuah in kaki sakhol zel hi. A khenchiang bang in Ka Pa toh kamang in kaki sual zel uhi. Kapa kisual siam lou himah leh kazou ngei kei hi. KaPa tung a ka vuallelh nate’n ka chauhna (weakness) hon theisuah sak zel a huchi’n ka chauhna te ka hatna pente kasuah zel hi. (Kum khat in nihvei/ thumvei khawng mang kanei zel).

A haat ngen mah toh kisual kahih na ah, ahaat nate uh daalding chi leng dal zoh vuallouh ahih ban uah kuamah kei daltheih dia hong omlou uh ahih man in, ahaat louhna uh bang hihiam chi in ka suizui a tua ahaat louhna uh tungtawn in a haatna uh kalaak khiat sakzel hi.

Ka mangngilh theih hetlouh khatbel, 2003 kumtawp lam in Lamka tung Community Hall ah zingkal dak 3:30 AM apat dak 6:30 tan kaki sin hi. Su’n chiang a nasem in kakuan a nitak katunchiang in dak 7 PM apat dak 10PM tan ka kisin nawn zel hi. Nikhat, kaki mawl lai U Suan (Thangkhosuanmung) in hong mukha a, hon pahtaak ziak in nitaklam teng in Bawngnoi leh biscuit hong leisak zel hi. Phalbi votnuai ah T-Shirt pandik dek toh khevuak a kakimawl ahon awlmoh luat ziak in khedap leh puannak lum hon leisak hi.

Competition na kihelkhaknate bangbang gentheih ding aom diale?
Mang: Kum 2004 January in Asian Open kick boxing Champion kituh na ah telding in Toupa min suang in Zogam Gopel Martial Arts kahon phutsuah uhi. USuan (Thangkhosuanmung) makaih in Manipur ah selection in kava kihel ua himahleh Talpaak ten hon nawl khiin uh ahihman in Asian Game organizer te website tungtawn in a director pa uh USuan in phone bawl a, “Takpaak te’n (Premchand) Christian kahih ziak un hondal uh” chi in gen hi. Huai akipan tuni tan in ei Singtang mite ading in Kickboxing leh MMA adin State selection kibawl thei hi.

Singtang mite adia khatvei na leh amasa pen ding in January 2004 kum in U Suan makaih mah in Asian Game Delhi ah kazin suk uhi. Ken sum 2500 chauh nei leh, kalawmte khat leng kei bangbang a financial problem nei om a ka participation leh hotel fee di utoh kidaih zoulou ahih man in ticket neilou in kong zintou uhi. Ticket checkte ahong paichiang un ekbuk leh buk theih nana ah kaki bu uhi.

New Delhi IG stadium sung kahong luut ua, Nepal, UAE, Bangladesh leh India gamte hiai Asian Open Kickboxing championship Cup 2004 kituhna a telding in kaki sutuah uhi. Kaki sualma in kalawmte kisual ka-en a nuam kasa petmah hi, Hatu (teeth) leeng khesak pawl toh aki zawngpawt pawl toh! Huchia ka omlai in thakhat in kalung hongvai a, ka omdan tengteng kamang lam abang nawn hi.Thil omdan tengteng kamit kha in kamu a, katuah khaaksa hong lang dundun mah abang hi. Kalawmpa’n “Mang, Nang hon samta uh” ahon chi a, Red corner ah kaluut phei a, Khuuk din kawm in thumna nei ding in kamit te ka si hi. Mitsi mahleng ka bilbuuk ah mipi kikou ging husa ngen kaza a gallai (War) a om mah kabang hi. Thumna nei mahleng banghih kahia chih kaki theizou kei. Huchia Ring sung a ka omlai in thakhat in ka taklam bilbuuk ah hong kikhen buk a, ka awm ah hong kidawt in, katal a khuam phukha mah bang in hong aamzot a, ka chiltuite kakam ah hong pawt a, kabil a siluang khia toh tuanglai lam ka manoh suk hi. Huchia aam chiaichiai a ka omlai in ka langpa (opponent) ka mitkha hileh kilawm in khavak nuai ah khut liik lai kamu hi. Hiai chu ring a kaki sual masak leh ka vuallelh masak napen ahi hi.

Azing chiang in Kick boxing full-contact a kisual ding in ka om nawn a, kaki sualpih diteng aki withdraw vek ziak in 2004 Asian kickboxing champion hihna piak a omte lak ah khat in ka om hi. Hiai ah ka lohchinna pen thupi mahleh ka kha asia hi. Nithum sung ihmu lou leh ann nekman dingle neilou a ka taksa teng achauh dimdem nung a champion kituh a kisual kahih ban ah, kaki sualpih diteng aki withdraw gaihvek uh chi in champion hi in kaki pomthei kei hi. Bangteng hileh “Katung ah Toupa om” chih kaki lungnop sak hi.

Kum 2005 in Clash of the Champion (Champin v/s Champion) te kimawl na a telding a chial in ka om hi. Hiai World Open Championship kituh na a mi 9(kua) toh kisual ding himah leng mi 3 (thum)te aki withdraw ziak un mi 6 (guk) toh kaki sualkha hi (Mi thum ki withdraw te lak a mikhat 2004 a kaki sualpih a ka vuallelh napa ahi-kaki sual ma in kakiang ah hong pai a, “2004 a iki sual lai a ka nakguh nahon tupsak tutan nalai ahi, nang naki sual dileh kei kaki withdraw di hongchi hi). Huchi in Toupa mah suanlam in kahong kisual a kei category a gold medal omteng (thum) kala gai vek hi. Hiai kisual na ah siam honsa lua ua, a commentator te bang in “Fearless Panther” chi in title hon pia uhi.

I mangbat tawpkhawk leh panpihtu ding neilou ikisak lai aleng Pathing hing belhtak leh muantak ineihkhak ziak un hamgpha lua hi hang6  2 maw. Na mangngilh theihlouh hunpaisa a na tuahkhak bangzah hiam aom ding maw?
Mang:
Ka gentheih hon theite’n hon ngaina ua hon kipahpih uhi, himah leh ka haksat hon theih pih khalou ten hon haza ua amau adia poi khoih loupen te himah leng hon melmat bawl mawk uhi. Mun tuamtuam ah vaidawn in ka om a, Mumbai ah Muanding Guite in, leh Bangalore ah Rev Dr. Pumza Tombing in vaidawnna hon bawl hi. Karnatak ngial bang ah MP H.T Sangliana in a inn ah hon chial a Kapu Rev. Dr. Pumza toh kava hoh uhi. Sangliana in ahon paakta mahmah a, kaki muh tung ua ki chibai in “Bang kon hihsak thei dia” chi in neemtak in hon dong hiithiat pah a, keile’ng thupha mu kisa in “Manipur SAI(Sport Authority of India) nuai ah ei singtang mi kimawl siamte adia chance bangmah omlou, Karnataka Govt nuai ah solkal pang kahon belh theih nang uh hon ngaihtuah sak in” chi a kagen leh “Sport Minister India address in lai hon gelh inla a cc kei leh Youth Affair and Sport Karnataka hon pia in, Saturday chiang in Delhi a kava paipih dia I pankhe ding” chi in hon dawng hi. Huchia lamzang leh Toupa Thupha kisa a ka omlai in Lamka lam news te ah “ T.Ginthianmang s/o T Ngulkhangin world champion ahi kei, azuau ahi” chi in hong kisuah mawk hi. Hiai thute’n ka lungsim hon suna mahmah a bangmah leng saithei nawnlou hial a pona in Lamka Ka kiiknawn hi.

Huaizoh in kimawl nalam mah, maban lamzang zolam ngaihtuah in 2006 in Delhi a Ka U lawm U Lian (Sutzalian) belding in kazin suk a bangtan hiam amah kiang ka omnung in Minsang Guite(Kani Ta) kiang ah ka om hi. UPiang (Dr. Lampiang) in “Na hongzin lam hon kithei kha lou, keikiang a nong omdi ahi” chi in kavan tang toh hong pii hi (Upiang leng 2005 in Bangalore ah hongzin a huai a kana kitheih uh ahi). UPiang in Kimawl sunzom ding in hon back up petmah hi.

Kum 2007 in Asian Open Muaythai leh Mixed Martial Arts (MMA) champion kituh na ah Toupa Vualzawl na toh a penpen te lak a khat in kapang nawn hi. Hiai kisualna ah Sri Lanka leh Iran gamte toh kaki sualkha hi. Kaki sualpih masa penpa 20 second sung in kazousiang a, kakin luat ziak in Mang”Swift” Tombing chi a min kisak theihpih huai tak piak in ka om hi. Akhen ten Bruce Lee toh bang honna tehkaak ua “Bruce Lee is Return” hon chi hial uhi. Iran Fighter (Yashin) toh final in kaki sual kha ua himah leh hoihtak a kisualpih manlou in aman give up hi. Hiai fight kazoh phet un security te’n mipi nang/dal zoulou in, Mipi’n kei hon chibai nuam in hon kiboh huan ua, hon zawng ua, akhen ten “Mang Swift, Mang Swift” chi a kikou ua, akhente’n “Bruce lee, Bruce Lee” chi in kikou uhi.

Kawlphia bang toh na kingang (speed) dan tehkaak hial in a om a?
Mang: Hiai 2007 Championship ah kawlphia bang toh tehkak hial khop a kin kahih lam mite ngaihsut na ah piang a, khovel haihvual louh in kong minthang khia hi. A tournament beizoh nitak in kiki sualpih (20 second a ka knock out pa) Mito leh a coach pa ka room ah hong pai ua, hong chibai in Amau gam min a kisual ding in hong houlim pih uhi. Kaki sualpih pa pen in “I saw You’re mov’in…but (nui kawn in) how did you hit me ? chi in hon dong a, “Even I didn’t know how I did that hit.! (nui sim hiauhiau kawn in) The fist did the job well” chi in kadawng hi.

Zou-thai na enkha hia, Tony Jaa siam nasa hia?
Mang:
Hi ka en. Siam chihna in bukim nalam gen a bang a, kuamah bukim lou ihih na ah. Hi Tony Jaa etlawm mahmah kasa. (Toupa zakdah leh letsawn louh din “ Amau khawng car tawmkaan a film a ahong minthang matham uh en gawleek bang chileng katawm kan thei de aw chih ngaihtuah ikei maw…”)Kei toh kisai lam hon dong un…

Khovel in Bruce Lee toh ahon teh kaak hial uh nahi a, hihna kibang leh tehkaak tham hi in naki pom/ mu hia?
Mang:
Bruce toh ahon the kaak na un siamna tuam lieuliau nei kahih lam genkhin hi. Tampi ten Bruce toh ahon tehkaak ziak uh Bruce in martial Art pai ding dan diktak ah Toupa hon piak bang ka experience te leh paipih stylete ana paipih khit khaak ziak ahi zaw. Himahleh kuamah nungzui leh lemchiing kahi kei a, Toupa hon piak ka talent pen kei bangbang a mi genthei tampi ten ahon hamphat pih theih na ding ua, kei leh kei khovelte theih dia om kahi.

Hiai Champion hihna nalakten Nektak zonna lam hin ah professional lam ah hitaleh bangtan ah hon panpih uh hi in nathei a?
Mang:
Ka lungkim zoh natan din ahon panpih. Kaki mawldan siang thou (kaki sulpih te ki surrender ding a ngen masa) leh siamdan tuam lieuliau maingal tak a madawk kahih na paipih theidia Toupa honpiak ka martial arts in Hon entute lungsim phawng (lamdang sak na) hi in kathei hi. Gam tuam tuam leh club te’n kei hon hire nuam in contract hon offer uhi. Sri Lanka bang, Iran bang, himahleh leh Tigers Gym (Indian Pro Fight Club; Tulel a Super Fight Leagur (SFL) innteek) in amau minlou a kisual lou ding a ahon nget ziak in India ka nuse kei hi. Hiai pen World champion leh Asian Champion tam veipi kalaak nung a Professional a lakluut a ka omdan ahi.

Kum nih vengveng kakhawl nung in Tigersgym ten 2010 World absolute Fight Championship kituh na a telding in, a tournament om ma kaalkhat (one week) chauh hun in asap in, theihsakna lai hon thon uhi. Himahleh apaidan tak a 1 to 2 months khawng fighter te adia kisak kholhna hun piak ahi hi. A hon notification piak un hoihtak a kisak kholh nang hun hon pelou ahih man in kisual lou ding in dawnna kapia hi. Himahleh, kaki sual kei leh hon promote nawnlou ding achih ziak un Kisual ding in kakuan hi. Thamkia lou, weight catogory kei a sang a tamzawtham toh hon kisual sak uhi. Huai ah kisual in tel mah leng ka kha leh lung sim omlou himhim ahih man in ka vuallel a Khovel pumpi a kisual siam penpen Nihna piak in ka om hi. Hiai kaki sual na a ka vuallelh naziak, ki sakkholh nang hun neihlouh leh weight category kibanglou chih pen thutuam hita leh, nidang in zankhat in 3vei leh 4vei bang hon kisual sak ua, ban ah kasang a lian zotham toh tanvei pi kaki sual ua ka vuallel ngei kei hi, himahleh ka lungsim leh ka Kha(soul) in ka taksa zuilou himhim chih pen, Toupa’n kaki saktheih ziak leh over confident ziak a ahon sinsak nawnna ahih lam katheisuah hi.

Na Professional line ah kua na ngaisang deuh pen a?
Mang:
 Ngaihsang pen chi a vachih velvol dia le Ka Toupa lou kua! Mikhat siamna nei khat in miteng kangaisang chi in abaan abaan in gen taleh, amah leh amah ki ngaisaang lou adiam? Midang tengteng sang a Mahni kingaisang pen chih theih ngam hial di khop a midangte sang a ngaihsaan huai louzaw ahih lam kithei suah ahi diam?? Ka hin khua leh ka professional line a hongki involve Toupa kangaisang pen a, aban ah, amah deih bang chet a ahonsiam leh katun utna tan chet tung a kua mah thei siamlou lou a, theih siam theihna neithei dinga siam a om “Kei” kaki ngaisang.

Hun haksapen leh hun kipahhuai pen chi a chiamteh theih di aom hia?
Mang:
Ka Kipah nipen chi a gendia le kahun haksa ngente, ahaksat luat ziak hi a… kaki pahni pen te kipah huai thamlou chi a kapom nite hi a, kahun haksapen te ahidi bangtak hi a kapom nite ka haksatni pente ahi pending- Ka Haksatni leh kipahni Toupa’n abawl hi a…,haksalua ahihkei leh kaki paaklua chi a haksa lawmlawm leh kipak lawmlawm a buukkaak na hialding tu khonung in kathei kei.

Maban ah competition tel sawmna nanei hia?, Mailam bangchi kalsuan nasawm a?
Mang:
Invitation chu hongpai gige. Kazi in Nurse zillai a amah zoh siang ma kisual lam khawlzek phot ut kahi…,Maban ah chih gen di kahau het kei, thil kachih louh dan Toupa hon paipih dan ana hikha pahpah a…

Hinna a dinga risky huai hi in namu hia? Lungsim tawldam na namu mun hia?
Mang:
Risky chihdia le…kahih theih zawng hi a, Nou bang nachi ngaih di uam ah!. A lamdang mahmah leh akhenchiang a nuihzaat huai kakisak na mahmah, ka hinkhua a kaloh chin na penpente leh kaki pahna penpente kei a ding a lauhthawn nalam ngen leh kahinna laan di hial a risk kalaak nalamte ngen hong suak mawk hi. Kataksa sang in kalungsim ka gentheih nasang a thupizaw in kaseeng...

Niteng nek-le-dawn ah bang chin naki enkol a? Salam damtheih louhna bangbang natuak?
Mang:
Nek leh dawn lam ah ka normal. Eardrum broken, intestine operation, Joint arthritis, 2 years Chest pain, Asthma, Sinusitis, Tuberculosis, leh akhen te’n jocker sim phitphet hon chi uh.

Competition natel chianga hon sponsortu om hia?
Mang:
Hi, Amateur tournament a kakuanchiang in fund raising khawng kabawl ua, lawm-leh-vual kiang bang leh minister te kiang khawng ah kataiuhi. Professional fight ka luut tak in a organizerte mah in hon sponsor ua, Visa, flight ticket, 5 star hotel, transport leh bangkim atangpi in mi thum adi a free in honpia uhi. Hotel ah neek-le-dawn free vek ban ah Night club bangle fighter teng adia bangkim reserved sa a omvek ahi. Security bangle honpia uh, tumazek a Kazakhstan a kakuan napen bang airport a security check chihle om selou car vomngen 5 toh hongpikhe hiau uh…

Martial Arts siamlou kou bangbang adia ki self-defense hoih pen bang hi in nathei?
Mang:
Kuamah toh kisiat louh.

Kuamah kisiat pih keile le self-defense a poimoh na omkha zel hiveh aw?
Mang:
Thum thum (prayer) peuh lechin.

Khovel ah kua compete deuh in naki thei a?
Mang:
  Kuamah ka compete kei, Ka ngaihsutna ka compete a ka ngaihsut na sang a siam zaw compete pih di kuamah aom kei.

Martial Arts chi tampi khawng om a, etsakna dia Karate, Kungfu, Taekwondo, Muaythai, nang ana experience dan in siampen hih nang in bang hoihpen hi in nathei a?
Mang:
  All Martial Arts are below best when you found out the best is found within you. Siam pen hih nang in asiam penpen dia ki sinna a poimoh pen (Huai te: asiam penpen dia ngaihsutna, asiam penpen dia kuhkal na, asiam penpen dia kipumpiak na, leh adang dang). Shadow Boxing zil ihih aleh khe lam toh thuah ahoih a, Taekwondo sin ihih leh Khutlam toh thuah chihte apoimoh teitei telak a khat ahi.

Bang style na paipih a?
Mang:
Mang Tombing manoh style.

Miten Fearless Mang”Swift” Tombing ahon chih utoh kiton in naki sual di chiang in na nervous khakzek hut aomthou hia?
Mang:
Ka Nervous ngei kei, nervous nadi hun hilou. Hi, lauh neilou chu kahi chiah kei a Laulou thei kahi zaw.

Bang chibang a laulou thei?
Mang:
Lauhna kichi hunteng in kalungsim in kabuan a, a khenchiang in zaanglou lailak (kuamah omlouh na) khawng ah kapai a, ngaihpi pi in ka aw neihteng in “kei Ginthianmang in bang e kalauh?, “ginthianmang in kalau kei” chi in som ngavei/ zavei bang, kalungsim ah kikhekna a om ma teng nak pipi in kaki kou ekek zel hi. Hunteng in kei leh kei dotna kaki dongzel a…

Bang chibang a lau kahia?... Kaki dawnna: Thakhat thu a kiging khawllou a kathil tuahte a negative lam a kalaak ziak leh kei sang a thildang te athupi zolam ngen a kakoih tenbangmah leng ngaihtuah theilou a kakha ah lauhna hon tun a, tua kakha in ka tuplouh pi in ka taksa te ka lauding in hon thunun. Lauhna kichi bang? Kaki dawnna: Ka ngaihsut na.

Ka ngaihsutna bangzah ta a lau huai? Kaki dawnna: Bangmah. Ginthianmang in bang a kalauh? Kaki dawnna: Bangmah chi in lauhna kalungsim a ahong om chiang in kalungtang in kabeng dai zel hi. A khenchiang in ka lungsim ah thawmhau na khawng hong om khazel mahleh laulou a ka omchiang in kalau kei hi. Bang mah dang ngaihtuah nawn sese lou a kahih bangbang toh ka manoh zel hi. Lauh neilou di chih kathumna himah leh laulou thei khat in Toupa’n hon bawl hi [lauhna in itheihna tengteng lamang vek a, lauhna in I hihna bangbang toh hidi lai ahih louh nadi bangbang in hon suah hi.

Achievement tuamtuam na neihte nahon gen thei diam?
Mang:
1)Championship: Asian Open Kick boxing Championship cupmang tombing01
Date: 9th to 11th January, 2004
Place: IG Stadium, Delhi
Awarded: 1 Gold and 1 Bronze

2) Championship: Clash of the Champion-II (COTC)
Date: 29-30th January, 2005
Place: Durga International hotel, Nasik
Awarded: 3 Gold Medals (Kei category a medal omteng lagai vek)

3) Championship: Asian Open Muaythai & Mixed Marital Arts Championship
Date: 17th to 18th April, 2007
Place: Fravashi International Stadium, Maharastra
Awarded: Winner's Trophy (MMA)

4) Championship: World Absolute Fighting Championship
Date: 28th 31st June, 2010
Place: Almaty, Kazakhstan
Awarded: World Second recorded under WAFC

Tulel a na client tuamtuam omte leh na nasep tangpi bang a..?
Mang:
Nidang in Ultimate Combat India Pvt. Kana pan a huai nuai ah organization tuamtuam ban ah Military, bouncer, bodyguard te kisual leh ki defend didan sinsak na kapia. Lafarge Umium Industrial security, Ex-men security, 24 Secure, leh ICICI prudential te bang sinsakna kapia. Film lam kalung luutziak in hiai business kakhawlsan, tullel in keimah a kisin toutou kawm in Kungfu zil nuamte sinsakna kapia.

Ei zomi sung ah nang tunna sanga sang zaw atung om hia?
Mang:
Professional chet ah chu akhatna kahi. Hileh le Midang kei tunna chiang, Gam leh Gam, Club leh club te ki bet tuah nadia culbte/ Gamte hire a omdiam kathei kei. Ameature lam ah chu Olympic leh Commonwealth champoin bang kinei ta...

I Society sung uah kihelkhakna nonna nei ngei hia? I khotang uh paidan bangchi'n na mu a?
Mang:
Hi, Pawl giat kazil lai in Siamsinpawlpi Unit president SSPP Residential School apan kana len ngei, huai Skul apan President masa pen kahi. YPA volunteer khawng bang inle kaki hel kha,hileh le Innbawl a kiloh toh laisim toh kungfu zil thauh haksa mahmah...

I khotang uh paidan hoih kasa.., innsak- innkhang annkhing-mehkhing kisawktuah thei a I om uh Namdang te hon phaklouh na khat ahi. Delhi ah chu Saptuam member (EBCC) kahi.

Manipur ah ei singtangmite (Adiak in Non-Nagate) kikhen theilou himahle hang kikhen teitei in eimah lampi tuamchiat ah ipial ua, bang pentak in hongawm khawm thei ding in na ngaihtuah?
Mang: Hiai dotna kei anau pangpen dawn dingin hoih kasa kim kholkei hi. Kei leng Ipu-Ipa khangthu, gam-le-nam thu leh Khalam thute khawng mah Pa Sum (Chinsum Naulak) leh Pu Rev. Dr.PumZa Tombing te kiang khawng a taizel ka hi. Adiak in Ei Paite sung ah, Toupa'n Nam piching zodeuh in hon koih a, I sanga Nam niamzaw tampi ten Nam piching zaw a hon thei uh ahihna ah, ahon theihna uh muchian sak semsem in, Ei sungthu te kia a buai den nilouh mai lou a, piching loute kipiching sak in, Nam sang/lian te mitsuan kawm in Nam niam te huaikhawm dan ziltou in mahni a kipichingsak dan sinchiat leng bang achi dia...? Beh leh phung, chi-le-sa kikhenna nei ding mah a Toupan ahon siam ahi. Kikhen mahleng le Zo suan tanu/tapa ihihna pen kipom theih poimoh kasa...

Na kuhkalna leh chihtaknate ziaka khovel theihtham na hongtun Zogam.COm in ka hon kipahpih mahmah ua, simtute kiang ah bang thukhah nop na nei a? Maban ah Martial Arts lunglut mite bang advice piaknop na nei a? Toupan hon vualzawl henla, hiaisanga I minam tawisang zawsem thei ding in deihsakna sangpen konpia uhi.
Mang:
Hahtak in hongpang un, khovel kilchih deng ni e... Huai a singtang khotawng a kuamah theihpih ngellouh a I siamna te pen khovel hon theihpih louh dia pammaih salua kahi e...

Nidang a ka zawnna pen kei a ding a Toupa hon vualzawl na, Tuni tan a hing niilneel a Toupa min a hinkhua kazat pen kei ading kalungsim, kha leh taksa kibang a luangkhawmna ahi hi.

Tulel in Gurgaon ah Ka Zi Hauniang Tombing toh ka om uh. Ka sungkuante akimkhat Lamka ah om ua akimkhat Bangalore ah a om uhi. Kungfu kahih theih zawng chauh ahi kei a, kha thunun thei hial khop dia Toupa’n siamna ahon piak ahih ziak in, kei ading in Siamna nei Mi dang ichih te ngaihsang a koih velvol nadi ah “TOUPA” lou a om kei.

Zogam.com te tung ah Kazi Hauniang toh kasungkuante min in Ka Kipak!

******************************************


Mang' Self-Defense Video



© Copyright 2024 - ZOGAM.COM. Designed by NemaGraphy.